Narodowa Armia Wyzwolenia Jugosławii: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
drobne redakcyjne
Linia 39:
== Cele, podstawowe informacje ==
[[Plik:Zgrabimo oružje svi.jpg|thumb|250px|Plakat partyzancki]]
Jednym z dwóch celów NOVJ było wyzwolenie Jugosławii spod okupacji niemieckiej, drugim natomiast utworzenie w Jugosławii federalnego i wielonarodowego [[państwo socjalistyczne|państwa socjalistycznego]]<ref>{{odn|Tomasevich |2001, |s. =96.</ref>}}.
 
NOVJ była militarnym skrzydłem Frontu Wyzwolenia Narodowego kierowanego przez Komunistyczną Partię Jugosławii<ref>Fisher, Sharon (2006). ''Political change in post-Communist Slovakia and Croatia: from nationalist to Europeanist. Palgrave Macmillan''. s. 27. {{ISBN|1-4039-7286-9}}.</ref>. Jedynym źródłem zaopatrzenia były zdobycze na siłach [[Państwa Osi|Osi]], a od 1944 roku partyzanci zaczęli dostawać dostawy broni od [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]]<ref>[http://www.znaci.net/00001/3_1_2.htm Basil Davidson: PARTISAN PICTURE].</ref>.
 
Celem konkurencyjnego ruchu czetników (który według niektórych źródeł pojawił się na kilka tygodni przed NOVJ czy też według innych źródeł już po rozpoczęciu walki zbrojnej przez partyzantów Tity), było utrzymanie monarchii jugosłowiańskiej i zapewnienie bezpieczeństwa„bezpieczeństwa etnicznegoetnicznego” ludności serbskiej<ref>{{odn|Milazzo (|1975), |s. =30–31.</ref><ref>}}{{odn|Roberts (|1973), |s. =48.</ref>}}, a w końcu utworzenie tzw. [[Wielka Serbia|Wielkiej Serbii]]<ref>{{odn|Tomasevich (|1975), |s. =166–178.</ref>}} poprzez przeprowadzenie [[Czystka etniczna|czystek etnicznych]] na nie-Serbach zamieszkujących tereny zdaniem czetników należące historycznie do Serbii<ref>Banac (1996), s. 143 „From the summer of 1941, the Chetniks increasingly gained control over Serb insurgents and carried out gruesome crimes against Muslims of eastern Bosnia-Herzegovina. Massacres of Muslims, usually by cutting the throats of the victims and tossing the bodies into various water-ways, occurred especially in eastern Bosnia, in Foča, Goražde, Čajniče, Rogatica, Višegrad, Vlasenica, Srebrenica, all in the basin of the Drina river, but also in eastern Herzegovina, where individual villages resisted Serb encirclement with ferocious determination until 1942. Chetnik documents – for example the minutes of the Chetnik conference in Javorine, district of Kotor Varoš, in June 1942 – speak of a determination to 'cleanse Bosnia of everything that is not Serb’. It is difficult to estimate the number of Muslim victims of this original ethnic cleansing, but it can be counted in the tens of thousands.”.</ref><ref>Hirsch (2002), s. 76.</ref><ref>{{odn|Mulaj (|2008), |s. =71.</ref><ref>}}{{odn|Velikonja (|2003), |s. =166.</ref>}}. Relacje między dwoma ruchami były od początku niespokojne jednak od października 1941 roku przerodziły się one w konflikt na pełną skalę. Panetniczna polityka Tity dla czetników wydawała się antyserbska, natomiast czetnicki rojalizm był przekleństwemnie do przyjęcia dla komunistówsocjalistów<ref>[http://www.bbc.co.uk/history/worldwars/wwtwo/partisan_fighters_01.shtml „Partisans: War in the Balkans 1941–1945”. BBC.]</ref>.
 
Czetnicy jako ruch [[nacjonalizm|nacjonalistyczny]], był ukierunkowany na Serbów i niechętny wobec przedstawicieli innych narodowości. Z drugiej strony NOVJ, odwoływał się do wszystkich [[Jugosłowianie|Jugosłowian]] a kwestie ideologiczne grały w nim małą rolę<ref>Judah 2000, s. 120.</ref>.
Linia 49:
Pod koniec 1944 roku łączna siła żołnierzy NOVJ wyniosła 650 000 mężczyzn i kobiet zaangażowanych w konwencjonalne działania wojenne<ref>Perica, Vjekoslav (2004). ''Balkan Idols: Religion and Nationalism in Yugoslav States''. Oxford University Press. s. 96. {{ISBN|0-19-517429-1}}.</ref>. W kwietniu 1945 roku było już 800 000 żołnierzy<ref>Cohen 1996, s. 96.</ref>.
 
Według Tity w skład armii partyzanckiej w maju 1944 roku wchodziło 44% [[Serbowie|Serbów]], 30% [[Chorwaci|Chorwatów]], 10% [[Słoweńcy|Słoweńców]], 5% [[Czarnogórcy|Czarnogórców]], 2,5½% [[Macedończycy|Macedończyków]] i 2,5½% [[Boszniacy|bośniackich muzułmanów]]<ref>{{odn|Ramet |1996, |s. =153.</ref>}}. Według Encyklopedii Holokaustu wydanej przez [[United States Holocaust Memorial Museum]], partyzantka była zdominowana przez Serbów, Chorwatów, Bośniaków, [[Żydzi|Żydów]] i Słoweńców<ref>[http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10007332 „Encyclopedia of the Holocaust, the United States Holocaust Memorial Museum”. Ushmm.org.]</ref>.
 
== Strategia ==