Kuropatwa (ptak): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Ochrona: + filatelistyka
źródła/przypisy
Linia 16:
|rodzaj = ''[[Perdix (rodzaj)|Perdix]]''
|gatunek = '''kuropatwa zwyczajna'''
|synonimy = * ''Tetrao Perdix'' <small>Linneaus, 1758</small>{{r|ibchbwa}}
|ranga podtaksonu = [[podgatunek|Podgatunki]]
|podtaksony = * ''P. p. perdix'' <small>(Linnaeus, 1758)</small>
Linia 37:
[[Plik:Perdix perdix MHNT.ZOO.2010.11.5.10.jpg|thumb| ''Perdix perdix'']]
 
'''Kuropatwa zwyczajna''', '''kuropatwa''' (''Perdix perdix'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] dużego, osiadłego [[ptaki|ptaka]] z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[kurowate|kurowatych]] (Phasianidae). Zamieszkuje niemal całą [[Europa|Europę]] oraz [[Azja Środkowa|Azję Środkową]]. W górach może przebywać na 25002600 m n.p.m. (wna [[TatryKaukaz (łańcuch górski)|TatrachKaukazie]] do 1700 m n.p.m.{{r|pdf}}). Wprowadzona przez człowieka do [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]]. Populacja podlega znacznym wahaniom, liczebność ptaków zależy od ostrości zimy oraz pogody w czerwcu i lipcu, gdy wykluwają się pisklęta, które są bardzo wrażliwe na przemoknięcie i wychłodzenie.
 
W Polsce na początku XX wieku nieliczny ptak lęgowy, głównie na niżu; lokalnie bywał średnio liczny{{r|awif}}. W 2015 wskazano, że przez poprzednie 12 lat liczebność kuropatwy w Polsce malała{{r|ptlista}}.
W Polsce nieliczny ptak lęgowy, głównie na niżu; lokalnie bywa średnio liczny<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Tomiałojć | imię=Ludwik | nazwisko2= Stawarczyk | imię2=Tadeusz | tytuł= Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany | data=2003 | wydawca=PTPP "pro Natura" | miejsce=Wrocław | isbn=83-919626-1-X | strony=276}} Wg skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego ''nieliczny'' oznacza zagęszczenie 1–10 par na 100 km², a ''średnio liczny'' – 10–100 par na 100 km².</ref>.
 
== Systematyka ==
Wyróżniono kilka podgatunków ''P. perdix''{{r|ioc}}:
* ''P. perdixp. perdix'' – południowa [[Skandynawia]] i [[Brytania]] do [[Bułgaria|Bułgarii]] i [[Grecja|Grecji]].
* ''P. perdixp. armoricana'' – zachodnia i południowa [[Francja]].
* ''P. perdixp. sphagnetorum'' – północno-wschodnia [[Holandia]], północno-zachodnie [[Niemcy]].
* ''P. perdixp. hispaniensis'' – północno-wschodnia [[Portugalia]] i północna [[Hiszpania]].
* ''P. perdixp. italica'' – [[Włochy]].
* ''P. perdixp. lucida'' – [[Finlandia]] do [[Ural]]u i północnego [[Kaukaz (kraina historyczna)|Kaukazu]].
* ''P. perdixp. canescens'' – [[Turcja]] do Kaukazu i północno-zachodni [[Iran]].
* ''P. perdixp. robusta'' – Ural do południowo-zachodniej [[Syberia|Syberii]] i północno-zachodnie [[Chińska Republika Ludowa|Chiny]].
 
Kuropatwę introdukowano w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]]{{r|pdf|hbwa}}.
 
== Morfologia ==
; '''Cechy gatunku''' : Słabo zaznaczony [[dymorfizm płciowy]]. Głowa i kark oliwkowoszare, policzki rude. Wierzch ciała szarobrunatny ze słabo zaznaczonymi rdzawymi i czarnymi poprzecznymi pręgami. Na barkach i skrzydłach niewielkie podłużne białe plamy. Spód i boki ciała szare z delikatnym, falistym rysunkiem, na bokach pionowe, szerokie rdzawe pręgi. Na białym brzuchu rdzawa plama w kształcie podkowy (u samic mniej wyraźna, często niekompletna). [[Sterówki]] rdzawobrązowe, lecz środkowa para szarobrunatna. [[lotki (ornitologia)|Lotki]] płowe z ciemnorudymi plamami. Za okiem naga, pokryta brodawkami skóra, szczególnie rzucająca się w oczy w okresie godowym.
; '''Wymiary średnie''' :
* Długość ciała ok. 29 cm–3529–31 cm{{r|hbwa}}
* Rozpiętość skrzydeł 52 cm–5745–48 cm{{r|hbwa}}
* Masa ok. 350 g–450310–600 g{{r|hbwa}}.
 
== Ekologia ==
; '''Biotop''' : Otwarte tereny trawiaste, współcześnie w dużej mierze rolnicze (obszary upraw, łąki i pastwiska){{r|pdf}}. W zimie zamieszkują podobne siedliska{{r|ptlista}}.
; '''Biotop''' : Pola z zadrzewieniami lub zakrzewionymi miedzami.
; '''Gniazdo''' : Na ziemi, dobrze ukryte międzyw roślinamigęstej roślinności, wyściełane liśćmi{{r|pdf}}. Podczas wysiadywania w przypadku niebezpieczeństwa kuropatwa zrywa się dopiero w ostatniej chwili.
; '''Jaja''' : Wyprowadza jeden lęg w roku. W kwietniu lub majukwietniu–czerwcu składa 10przeważnie do 2015–17 (bardzoogólnie rzadko4–24) do[[jajo 24(biologia) |jaj]]. Zdarza się, że po stracie lęgu wyprowadzany jest drugi (najpóźniej w sierpniu){{r|pdf}}.
; '''Wysiadywanie''' : Jaja wysiadywane są przez okres 23–25 dni przez obydwojesamicę. rodzicówW wychowywaniu młodych biorą udział obydwa ptaki z pary{{r|pdf}}.
Najdłużej żyjąca kuropatwa, której wiek oznaczył człowiek, miała 5 lat<ref>{{cytuj stronęr|url=http://www.echo.barlinek.biz.pl/2004_04/prawda_o_krukach.htm|tytuł=Prawda o krukach|opublikowany=Echa Barlinka|autor=Piotr Adamiok|data dostępu=2010-09-12}}</ref> (to jeden z krócej żyjących polskich ptaków).
; '''Pożywienie''' : Pokarm roślinny, latem uzupełniany przez owady{{r|hbwa}}. [[Bezkręgowce]] stanowią podstawę diety piskląt.
 
== Ochrona ==
Linia 71 ⟶ 73:
 
== Filatelistyka ==
[[Poczta Polska]] wyemitowała 28 lutego 1970 r. [[znaczek pocztowy]] przedstawiający parę kuropatw zwyczajnych o nominale 7 [[złoty|zł]], w serii ''Ptaki łowne''. Druk w [[Offset (poligrafia)|technice offsetowej]] na papierze kredowym. Autorem projektu znaczka był [[Jerzy Desselberger]]. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.<ref>roku{{Cytuj stronę r| url =https://www.kzp.pl/index.php?artykul=kat-zn-1970-zn1841 | tytuł = Ptaki łowne| autor = Marek Jedziniak | opublikowany = www.kzp.pl | data = | język = pl | data dostępu = 2018-07-21}}</ref>.
 
== Zobacz też ==
Linia 78 ⟶ 80:
== Przypisy ==
{{Przypisy|
W Polsce nieliczny ptak lęgowy, głównie na niżu; lokalnie bywa średnio liczny<ref name=awif>{{Cytuj książkę | nazwisko= Tomiałojć | imię=Ludwik | nazwisko2= Stawarczyk | imię2=Tadeusz | tytuł= Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany | data=2003 | wydawca=PTPP "pro Natura" | miejsce=Wrocław | isbn=83-919626-1-X | strony=276}} Wg skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego ''nieliczny'' oznacza zagęszczenie 1–10 par na 100 km², a ''średnio liczny'' – 10–100 par na 100 km².</ref>.
<ref name=ibc>{{cytuj stronę |url = http://ibc.lynxeds.com/species/grey-partridge-perdix-perdix|tytuł = Grey Partridge (''Perdix perdix'')|opublikowany = IBC: The Internet Bird Collection| data dostępu = 2013-10-21| język = en}}</ref>
<ref name=kzp>{{Cytuj stronę | url =https://www.kzp.pl/index.php?artykul=kat-zn-1970-zn1841 | tytuł = Ptaki łowne| autor = Marek Jedziniak | opublikowany = www.kzp.pl | data = | język = pl | data dostępu = 2018-07-21}}</ref>
<ref name=biz>{{cytuj stronę|url=http://www.echo.barlinek.biz.pl/2004_04/prawda_o_krukach.htm|tytuł=Prawda o krukach|opublikowany=Echa Barlinka|autor=Piotr Adamiok|data dostępu=2010-09-12}}</ref>
<ref name=pdf>{{cytuj książkę | tytuł = Pheasants, Partridges, and Grouse: A Guide to the Pheasants, Partridges, Quails, Grouse, Guineafowl, Buttonquails, and Sandgrouse of the World | imię = Steve | nazwisko = Madge | imię2 = Phil | nazwisko2 = McGowan | wydawca = Princeton University Press | rok = 2002 | isbn = 9780691089089 | strony = 60, 228–229}}</ref>
<ref name=hbwa>{{cytuj stronę | url = https://www.hbw.com/species/grey-partridge-perdix-perdix | autor = McGowan, P.J.K. & Kirwan, G.M. | rok = 2018 | tytuł = Grey Partridge (''Perdix perdix'') | praca = del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive | data dostępu = 16 września 2018}}</ref>
<ref name=ioc>{{Cytuj stronę |autor = Frank Gill, David Donsker |url = http://www.worldbirdnames.org/bow/pheasants/|tytuł = Family Phasianidae|opublikowany = IOC World Bird List: Version 4.2 |język = en |data dostępu = 2014-07-24}}</ref>
<ref name=ptlista>{{cytuj książkę | tytuł = Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków | rok = 2015 | autor = Dominik Marchowski | wydanie = 1 | wydawca = SBM | miejsce = Warszawa | isbn = 9788378459835 | strony = 60}}</ref>
}}