Kajetan Czarkowski-Golejewski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Życiorys: drobne redakcyjne |
drobne merytoryczne |
||
Linia 45:
[[Plik:Гряда-2.JPG|thumb|240px|Budynek dworu w Grzędzie]]
== Życiorys ==
Urodził się 20 kwietnia 1897
Uczęszczał do szkoły powszechnej we [[Lwów|Lwowie]], w 1911 ukończył IV klasę w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym oo. Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Sprawozdanie Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem za rok szkolny 1911 | miejsce = Przemyśl | data = 1911 | strony = 53 | url = http://dlibra.pbc.rzeszow.pl/publication/282}}</ref>, następnie ukończył gimnazjum w Wiedniu<ref name="NaAnt1977"/>. Został absolwentem szkoły oficerskiej [[Armia Austro-Węgier|c. i k. armii]] w [[Stockerau]]<ref name="NaAnt1977" />. Przez dwa lata studiował w [[Sorbona|Sorbonie]] w [[Paryż]]u, po czym ukończył studia na [[Wydział Prawa Uniwersytetu Lwowskiego|Wydziale Prawa]] [[Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki|Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie]] uzyskując tytuł naukowy [[Doktor (stopień naukowy)|doktora]] [[Prawo|praw]]<ref name="NaAnt1977"/><ref name="CH"/><ref name="Echo1936"/>.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ochotniczo wziął udział w [[wojna polsko-bolszewicka|wojnie polsko-bolszewickiej]]<ref name="CH"/><ref name="Echo1936">{{Cytuj pismo | tytuł = Polscy piloci – ofiary katastrof pod Pirenejami | czasopismo = [[Echo (Łódź)|Echo]] | strony = 1 | data = Nr 219 z 18 sierpnia 1936 | url = http://bc.wbp.lodz.pl/Content/38125/Echo1936kwIIINr229bc.pdf}}</ref>. Został przyjęty do Wojska Polskiego<ref name="CH"/>. W 1920 sprawował funkcję przedstawiciela RP w Międzysojuszniczej Komisji Alianckiej w sprawie [[Zaolzie|Zaolzia]] w [[Cieszyn]]ie<ref name="CH"/>. Został awansowany na stopień [[porucznik]]a kawalerii ze [[Starszeństwo oficerów|starszeństwem]] z dniem 1 czerwca 1919{{odn|Rocznik Oficerski|1923|s=703}}{{odn|Rocznik Oficerski|1924|s=625}}. W 1923 był oficerem rezerwowym [[8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego|8 pułku ułanów]] w garnizonie [[Kraków]] (podobnie jak jego przyrodni brat, rtm. rez. Wiktor Czarkowski-Golejewski){{odn|Rocznik Oficerski|1923|s=616}}<ref name="B1977-33"/>. W 1924 był oficerem rezerwowym tej jednostki zatrzymanym w służbie czynnej{{odn|Rocznik Oficerski|1924|s=558}}. Następnie został zweryfikowany w stopniu porucznika kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 marca 1924 z lokatą 1 w 1928{{odn|Rocznik Oficerski|1928|s=364}} i w 1932{{odn|Rocznik Oficerski|1932|s=162}}. Z dniem 1 listopada 1925 roku został powołany do [[Wyższa Szkoła Wojenna|Wyższej Szkoły Wojennej]] w Warszawie, w charakterze słuchacza Kursu 1925–1927. Z dniem 28 października 1927 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przeniesiony do dowództwa [[9 Samodzielna Brygada Kawalerii|9 Samodzielnej Brygady Kawalerii]] w Baranowiczach na stanowisko oficera sztabu<ref>Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 312.</ref>{{odn|Rocznik Oficerski|1928|s=334}}. 5 listopada 1928 roku został przeniesiony do dowództwa [[4 Dywizja Kawalerii (II RP)|4 Dywizji Kawalerii]] we Lwowie na stanowisko oficera sztabu<ref>Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 356.</ref>. W 1930 roku, po rozformowaniu dywizji, pozostawał w dyspozycji szefa Sztabu Głównego{{odn|Rocznik Oficerów Kawalerii|1930|s=66, 100}}. 20 września 1930 roku otrzymał przeniesienie do [[Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VI|Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI]] we Lwowie<ref>Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 299</ref>{{odn|Rocznik Oficerski|1932|s=468}}. Z dniem 1 listopada 1933 roku został przeniesiony do [[14 Pułk Ułanów Jazłowieckich|14 pułku Ułanów Jazłowieckich]] we Lwowie<ref>Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 28 września 1933 roku, s. 198.</ref>. Z dniem 31 grudnia 1934 roku został przeniesiony w [[stan spoczynku]]<ref>Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 285.</ref>.
Był entuzjastą i hobbystą lotnictwa. Został pilotem sportowym i turystycznym<ref name="Echo1936"/>. Naukę pilotażu rozwijał we Lwowie<ref name="GL213-1931">{{Cytuj pismo | tytuł = Indie i Siam z lotu Ptaka | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 5 | data = Nr 213 z 16 września 1931 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=43329}}</ref>. Pełnił funkcje prezesa<ref name="CH"/> i wiceprezesa [[Aeroklub Lwowski|Aeroklubu Lwowskiego]]<ref name="Echo1936"/>. Był uważany za jednego z polskich pionierów lotnictwa i szybownictwa sportowego<ref name="NaAnt1977"/><ref name="B1977-33"/>. Na przełomie lat 20. i 30. był sponsorem [[Warsztaty Szybowcowe ZASPL|Warsztatów Szybowcowych Zarządu Związku Awiatycznego Studentów Politechniki Lwowskiej (ZASPL)]], w 1933 przekształconych w spółkę<ref name="KPS">{{Cytuj stronę | url = http://www.lwow.com.pl/skarbin.html | tytuł = Kolebka polskiego szybownictwa | autor = Adam Skarbiński | opublikowany = Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich. Oddział w Krakowie. | data dostępu = 2015-06-29}}</ref>. Po zakupie w 1930 samolotu [[De Havilland DH.60 Moth|DH-60G Gipsy Moth]] (nr seryjny 1818) i wydaniu dla niego numeru rejestracyjnego SP-AEU, przynależnym do Aeroklubu Lwowskiego, przedsięwziął – pierwotnie zamiarze turystycznym – lot w barwach Lwowskiego Klubu Akademickiego z celem dotarcia na [[Daleki Wschód]] do [[Tokio]] w Japonii<ref name="KW1932-326">{{Cytuj pismo | tytuł = Pierwszy polski lot do Sjamu | czasopismo = [[Kurier Warszawski (dziennik)|Kurier Warszawski]] | wolumin = Nr 326 | strony = 11 | data = 25 listopada 1932 | url = http://ebuw.uw.edu.pl/publication/215790}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://rwd-dwl.net/rejestr/101-120.htm | tytuł = Skrzydła Polski | opublikowany = rwd-dwl.net | data dostępu = 2015-06-29}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.tigermoth.pl/historia-dh82a-tiger-moth.html | tytuł = Historia De Havilland DH-82A Tiger Moth II | opublikowany = tigermoth.p | data dostępu = 2015-06-30}}</ref><ref>Według innego źródła lot miał odbyć się dookoła świata. {{Cytuj pismo | tytuł = Indie i Siam z lotu Ptaka | czasopismo = [[Słowo Polskie (Lwów)|Słowo Polskie]] | strony = 6 | data = Nr 252 z 14 września 1931 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=200492}}</ref>. Bez nagłośnienia swojego pomysłu i zewnętrznego wsparcia finansowego, lotnik wystartował w dniu 15 marca 1931, rozpoczynając próbę przelotu z [[Rzym]]u i mając zapas benzyny na ok. 7 godzin lotu<ref name="KW1932-326"/><ref name="GL213-1931"/>. Następnego dnia maszyna zatrzymała się w tureckim [[Konya]], a dalej po 12 godzinach i przebytych 1200 km w syryjskim [[Aleppo]]<ref name="KW1932-326"/>. 17 marca doleciał do irackiego Rumadi nad [[Eufrat]]em, po czym wylądował w Shaibach nad Bossorą podczas burzy piaskowej<ref name="KW1932-326"/>. 19 marca odleciał do irańskiego [[Buszehr]]u, a 20 marca do Chahbar, po czym dotarł do [[Dżask]], 21 marca poleciał do [[Karaczi]], 23 marca do [[Dźodhpur]], po czym trafił do [[Delhi]], gdzie zatrzymał się przebywając wśród miejscowej ludności w kolonii angielskiej<ref name="KW1932-326"/>. 30 marca odleciał do [[Allahabad]], następnego dnia do [[Kalkuta|Kalkuty]], 1 kwietnia trafił do birmańskiego [[Sittwe|Akjab]] i tego samego dnia dotarł do syjamskiego [[Rangun]]u i Don Mueang, a 3 kwietnia do [[Bangkok]]u<ref name="KW1932-326"/>. Następnie zamierzał dostać się do Korat w Indochinach, lecz wskutek burzy 4 kwietnia usiłował lądować, co zakończyło się [[kapotaż]]em i wypadkiem w dżungli w okolicach Bangkoku<ref name="KW1932-326"/><ref name="KPS"/>. W zdarzeniu odniósł liczne obrażenia, w tym stracił prawe oko<ref name="KW1932-326"/><ref name="CH"/>. Lot stanowił pierwszy polski przelot do Indii i Syjamu<ref name="NaAnt1977"/><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.samolotypolskie.pl/samoloty/780/126/De-Havilland-DH-60-Moth2 | tytuł = De Havilland DH-60 "Moth", 1925 | opublikowany = samolotypolskie.pl | data dostępu = 2015-06-29}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://albumpolski.pl/artykul/Challenge'owe-szalenstwa-lat-30-tych/46/1162# | tytuł = Challenge'owe szaleństwa lat 30-tych... | autor = Jerzy W.Wypiórkiewicz | data = 2009-05-18 | opublikowany = albumpolski.pl | data dostępu = 2015-06-29}}</ref>. Po wypadku przez kilka miesięcy przebywał na leczeniu szpitalnym, po czym wraz z silnikiem swojej maszyny powrócił do Europy<ref name="KW1932-326"/><ref name="NaAnt1977"/>. Całą przygodę opisał w publikacji pt. ''SP-AEU. 13 dni lotu nad Azją''<ref name="KW1932-326"/>.
3 czerwca 1933 dokonał przelotu w linii prostej szybowcem [[IS-B Komar]] z [[Bezmiechowa Górna|Bezmiechowej]] do okolic [[Turka|Turki]] na odległość 44,8 km, ustanawiając rekord Polski<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Nowe rekordy szybowcowe | czasopismo = [[Kurier Warszawski (dziennik)|Kurier Warszawski]] | wolumin = Nr 157 | strony = 13 | data = 9 czerwca 1933 | url = http://ebuw.uw.edu.pl/publication/216972}}</ref><ref name="CH"/><ref>{{Cytuj stronę | url = http://aosbezmiechowa.republika.pl/osiagniecia.html | tytuł = Najważniejsze osiągnięcia Szkoły Szybowcowej w Bezmiechowej w latach 1929-1939 | opublikowany = aosbezmiechowa.republika.pl | data dostępu = 2015-06-29}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Andrzej Olejko]] | tytuł = Lotnicze tradycje Bieszczadów | wydawca = Ruthenus | miejsce = Krosno | data = 2011 | strony = 90 | isbn = 978-83-7530-141-0 | url = http://ftp.klient.ruthenus.pl/28.11.11_Lotnicze_tradycje_cyfra.pdf}}</ref>. W sierpniu 1936<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Ciekawe wydarzenia z ostatnich dni na płytach fotograficznych | czasopismo = [[Wschód (czasopismo)|Wschód]] | strony = 28 | data = Nr 22 z 30 sierpnia 1936 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=11551}}</ref> uległ wypadkowi lotniczemu na obszarze [[III Republika Francuska|Francji]] na lotnisku Lagord pod Rochelles<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Katastrofa polskich lotników na angielskich aparatach | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 1 | data = Nr 187 z 18 sierpnia 1936 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=44513}}</ref> niedaleko granicy z [[Hiszpania|Hiszpanią]], odbywając od 15 sierpnia 1936 lot z [[Port lotniczy Londyn-Gatwick|lotniska Gatwick w Londynie]] do Hiszpanii celem przekazania samolotu [[:en:Fokker F-XII|Fokker F-XII]] siłom rządowym gen. [[Francisco Franco]] podczas [[Hiszpańska wojna domowa|hiszpańskiej wojny domowej]]<ref name="CH"/><ref name="Echo1936" />; w akcji wzięło udział czterech pilotów<ref name="GR1936">{{Cytuj pismo | tytuł = Jeszcze o tajemniczych samolotach | czasopismo = [[Gazeta Robotnicza]] | strony = 2 | data = Nr 228 z 21 sierpnia 1936 | url = http://www.sbc.org.pl/Content/146428/iv4409-1936-228-0001.pdf}}</ref>, którzy przeszli krótkie szkolenie, lecz nie mieli wcześniejszego doświadczenia w pilotowaniu dużych, wielosilnikowych maszyn; jeden z nich, przyjaciel K. Czarkowskiego-Golejewskiego, hr. kpt. pil. dypl. [[Jan Kazimierz Lasocki]] (obaj kształcili się w Stockerau oraz służyli w 8 pułku ułanów) w trakcie tej wyprawy ok. 2 godziny po awarii Czarkowskiego-Golejewskiego<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Portugalska przygoda dr. Czarkowskiego-Golejewskiego | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 3 | data = Nr 190 z 21 sierpnia 1936 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=44517}}</ref> zginął w wypadku na [[Port lotniczy Biarritz|lotnisku w Biarritz]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.gatwickaviationsociety.org.uk/spanishcivilwar.asp | autor = Keith Palmer | tytuł = Gatwick and the Spanish Civil War | język = en | data dostępu = 2015-06-30}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://web.comhem.se/gryf/genesis/pl-PL/1181.html | tytuł = Kajetan Tadeusz Teodor Czarkowski-Golejewski herbu Abdank | data dostępu = 2015-06-30}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Airborne Espionage: International Special Duty Operations in the World Wars | autor = David Oliver | język = en | rok = 2005 | wydawca = Sutton International Limited |miejsce = Londyn |isbn = 9780752495521}}</ref>. Informacja o tym wydarzeniu odbiła się echem we Lwowie<ref name="Echo1936" /><ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Śp. Kazimierz hr. Lasocki kapitan-pilot | czasopismo = [[Wschód (czasopismo)|Wschód]] | strony = 11 | data = Nr 29 z 10 listopada 1936 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=11554}}</ref>. Kajetan Czarkowski-Golejewski został zatrzymany przez władze francuskie w miejscu wypadku w La Rochelle, którym oświadczył, że leciał do [[Portugalia|Portugalii]], zaś po dwóch godzinach został zwolniony<ref name="GR1936" /><ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Echa katastrofy lotniczej pod Biarritz | czasopismo = [[Kurier Warszawski (dziennik)|Kurier Warszawski]] | wolumin = Nr 226 | strony = 4 | data = 19 sierpnia 1936 | url = http://ebuw.uw.edu.pl/publication/219263}}</ref>. Nie posiadał prawa jazdy międzynarodowego, zaś z uwagi na brak jednego oka był uprawniony do pilotażu tylko w polskiej przestrzeni powietrznej<ref name="GR1936"/>. Po powrocie do Krakowa 20 sierpnia 1936 oświadczył opinii publicznej, iż był to lot „dla przyjemności”<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Lot „dla przyjemności” | czasopismo = [[Gazeta Gdańska]] | strony = 1 | data = 22-23 sierpnia 1936 | url = http://pbc.gda.pl/dlibra/plain-content?id=16842}}</ref>. Później miał dotrzeć do Hiszpanii i być pilotem myśliwca Fokker F-XII G-ADZK jako ochotnik w składzie lotnictwa sił frankistowskich<ref name="CH"/>. W maju 1937 stanął na starcie lotu okrężnego w [[austria]]ckim [[Wiedeń|Wiedniu]] jako jedyny Polak wśród 55 uczestników<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Austriacki lot okrężny | czasopismo = [[Kurier Warszawski (dziennik)|Kurier Warszawski]] | wolumin = Nr 134 | strony = 12 | data = 18 maja 1937 | url = http://ebuw.uw.edu.pl/publication/219766}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Dr. Czarkowski-Golejewski na starcie w Wiedniu | czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 3 | data = Nr 109 z 19 maja 1937 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=40622}}</ref>. Od 1937 posiadał samolot [[RWD-13]] (nr rej. SP-BFJ) nazwany „Roseanne”<ref>{{Cytuj stronę | url = http://rwd-dwl.net/rejestr/bfa-bfz.htm | tytuł = Skrzydła Polski | opublikowany = rwd-dwl.net | data dostępu = 2015-06-29}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.airhistory.org.uk/gy/reg_SP-2.html | tytuł = Golden age of aviation | opublikowany = airhistory.org.uk | data dostępu = 2015-06-30}}</ref>.
Linia 59:
Po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] w [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] 1939 zgłosił się do Wojska Polskiego jako pilot obserwator<ref name="NaAnt1977"/>. Po klęsce polskiej wojny obronnej przedostał się na Zachód i wstąpił do [[Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie|Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie]]. Został awansowany na stopień [[rotmistrz]]a<ref name="CH"/>. Był tłumaczem w Parachute Training School No. 1 w [[Ringway (Greater Manchester)|Ringway]] nieopodal [[Manchester]]u w grupie pierwszego kursu specjalnego kandydatów planowanych jako spadochroniarzy-wysłanników do Polski (ostateczna grupa różniła się od pierwotnej listy anonsowanych 12 oficerów)<ref>{{Cytuj pismo | autor = Waldemar Grabowski | tytuł = Pierwszy kurs specjalny „cichociemnych” w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie | czasopismo = Mars | wolumin = 21 | strony = 223–229 | data = 2006}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080/Content/1735/8.pdf | tytuł = Kurierzy cywilni („kociaki”) na spadochronach. Zarys problematyki | autor = Waldemar Grabowski | strony = 179 | data dostępu = 2015-06-30}}</ref>. Służył w sztabie [[1 Dywizja Pancerna (PSZ)|1 Dywizji Pancernej]] gen. Stanisława Maczka, następnie w Oddziale II Sztabu Głównego<ref name="NaAnt1977"/>. Został awansowany na stopień [[podpułkownik]]a<ref name="CH"/>.
Po wojnie pozostał na emigracji w [[Monachium]] w Niemczech Zachodnich. Tam pełnił funkcję kierownika Polskiego Biura Studiów i Analiz (Biura Studiów i Ocen) w [[Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa|Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa]] w latach 1951–1962<ref name="NaAnt1977"/><ref name="CH"/><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.polskieradio.pl/68/786/Galeria/289424 | tytuł = Zespół i goście Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa | opublikowany = [[Polskie Radio]] | data dostępu = 2015-06-29}}</ref>. Po przejściu na emeryturę od początku lat 60. zamieszkiwał w miejscowości [[Inning am Ammersee|Buch]] nad jeziorem [[Ammersee]] pod [[Monachium]]<ref name="NaAnt1977"/><ref name="B1977-33"/>. Tam zmarł 4 września 1977<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = śp. Kajetan Czarkowski-Golejewski | czasopismo = [[Na Antenie]] | strony = 26 | data = Nr 174 z października 1977 | url = http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=90968}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.angelfire.com/realm/gotha/gotha/sapieha.html | tytuł = Sapieha | opublikowany = angelfire.com | data dostępu = 2015-06-29}}</ref>.
23 lipca 1928 Kajetan Czarkowski-Golejewski otrzymał od [[herold]]a [[Królestwo Hiszpanii (1874-1931)|Królestwa Hiszpanii]] potwierdzenie tytułu hrabiego<ref name="CH"/>. Od 1929 jego żoną była Zofia<ref name="Echo1936"/> Sapieha-Rożańska herbu Lis (1900–1981), z którą wziął ślub w Warszawie. Oboje mieli syna Johna i córkę Różę (ur. 1933). Jego drugą żoną w 1958 w Monachium została Clara Karolyi Nagy Karoly (ur. 1927) i z tego związku miał córkę Dianę (ur. 1958). Podczas zamieszkiwania na obszarze [[Republika Federalna Niemiec (1949–1990)|Republiki Federalnej Niemiec]] po II wojnie światowej Kajetan Czarkowski-Golejewski formalnie posiadał tożsamość „Graf von Czarkowski-Golejewski”<ref name="CH"/>.
| |||