Religie prehistoryczne: Różnice pomiędzy wersjami

Około 3,7 miliona lat temu pojawił się w Afryce ''[[Australopithecus afarensis]]'' (zobacz: [[australopitek]]), który posługiwał się własnoręcznie sporządzonymi narzędziami i stworzył pierwszą kulturę zwaną [[Kultura olduwajska|olduwajską]]<ref>J.{{odn|Wolf, Z.|Burian, |1982|loc=s. 49-50.</ref>}}. 2,2 miliona lat temu pojawiły się pierwsze istoty z gatunku ''Homo'' zwane ''[[Homo habilis|habilis]]'' (zobacz: [[człowiekowate]]), po nich ''[[Homo erectus]]'', który wywędrował z [[Afryka|Afryki]] na inne kontynenty, około 1,5 miliona lat temu, dał początek [[kultura aszelska|kulturze aszelskiej]] i nauczył się posługiwać ogniem. Mniej więcej 600 000 lat temu pojawił się ''[[Homo heidelbergensis]]'', a niecałe 400 000 lat temu twórca [[kultura mustierska|kultury mustierskiej]], ''[[Neandertalczyk|Homo neanderthalensis]]'', popularnie zwany neandertalczykiem.

Jak twierdzi [[Mircea Eliade]], osiągnięcie przez ludzkość postawy pionowej możemy uznać za pierwszą wielką rewolucję kulturową w jej dziejach. W pozycji pionowej można się utrzymać tylko w stanie czuwania i dzięki tej postawie organizuje się przestrzeń wokół własnego ciała, rozpoznając cztery podstawowe kierunki: przód, tył, prawo i lewo. Może dało to początek koncepcji czterodzielnego ''universum'', rozpowszechnionej w [[kosmogonia]]ch [[Stary Świat|Starego]] i [[Nowy Świat (geografia)|Nowego Świata]]. Z pewnością zapoczątkowało do dziś istniejący podziałowi świata na 4 strony: północ, południe, wschód i zachód<ref>J.{{odn|Wolf, Z.|Burian, |1982|loc=s. 60.</ref>}}.

Trzecią z kolei było udomowienie ognia, opanowanie zdolności jego wzniecania, utrzymywania i przenoszenia. Odtąd nie tylko ogrzewał i oświetlał ciemności, ale pełnił też funkcję obronną i wpłynął zasadniczo na [[dieta|dietę]], więc dzięki niej także na rozwój biologiczny człowieka<ref>J.{{odn|Wolf, Z.|Burian, |1982|loc=s. 69.</ref>}}.

[[Rolnictwo]] narodziło się prawdopodobnie jako konsekwencja zbierania nasion przez kobiety{{odn|Szyjewski|2001|loc=s. 393}}. Uprawa ziemi pozwoliła na stacjonarny tryb życia i wzrost populacji{{odn|Szyjewski|2001|loc=s. 395}}. Prawie jednocześnie zaczęto udomawiać i hodować zwierzęta, co dało początek pasterskiemu nomadyzmowi na obrzeżach rejonów rolniczych.

Bogactwo terenów między [[Tygrys (rzeka)|Tygrysem]] i [[Eufrat]]em było tak ogromne, że to właśnie tam Hebrajczycy umiejscowili swój Raj{{fakt}}. Między Syrią a Palestyną znaleziono ślady pierwszych stałych osiedli, takich jak: [[Jerycho]], [[Murajbit]], [[Bajda (osada)|Bajda]], [[Nemrik]], [[Dżarmo]], [[M'lefaat]] i [[Çayönü Tepesi]]{{fakt}}.

Od 8 tysiąclecia p.n.e. religie tych społeczeństw, które właśnie zaczęły uczyć się rolnictwa, uległy głębokim przemianom. Zaczął się krystalizować świat [[bóg|bogów]] ukształtowanych na obraz i podobieństwo człowieka. Główną postacią stała się Bogini Matka, lub Wielka Bogini, patronka płodności, urodzaju, wegetacji i ziemi, przedstawiana jako figura kobieca o obfitych kształtach i silnie podkreślonych cechach płciowych, za bardzo przypominająca [[wenusWenus paleolityczna|paleolityczne Wenus]], by nie snuć hipotez na temat ich wspólnego pochodzenia.

Wraz ze wzrostem dobrobytu pojawia się ideologia rodziny. Podstawą jej jest '''kult czaszek''', który pojawił się około 7000 p.n.e. na Bliskim Wschodzie, w pierwszym okresie Jerycha. Czaszki zostają zgromadzone w podziemnych depozytach. Później zwyczaj uległ zmianie przez jakieś 2000 lat i około 5500 p.n.e. zostają one wystawione na widok publiczny w domach lub w sanktuariach. Czasami są one wystawione całkiem nagie, na prostych podstawach z czerwonej gliny, ustawione wzdłuż ścian, innym razem są wypełnione gliną i wtedy mają wymodelowane z wapna lub gliny twarze, na wzór maski pośmiertnej. W innych miejscach znaleziono szkielety pozbawione głów.

Wiele rysunków ściennych z Çatal Höyük, gdzie też znaleziono pojedyncze czaszki, przedstawia sępy, które rzucająkrążą sięnad na trupyzwłokami bez głów{{odn|Szyjewski|2001|loc=s. 405}}. Wszędzie, pamięć o właścicielach czaszek zapewnia ciągłość pokoleń.

* {{cytuj książkę | autor =Geoffrey Bibby | tytuł =Cztery tysiąceHistoria latświata temuśródziemnomorskiego | inni = Jean Carpentier, François Lebrun (red.) | miejsce =Warszawa | wydawca =Państwowe WydawnictwoZakład NaukoweNarodowy im. Ossolińskich | rok =1967 2003 | isbn = 83-04-04647-4 | odn = tak}}

* {{cytujCytuj książkę |autor imię = Zenon |tytuł=Historia światanazwisko śródziemnomorskiego= Kosidowski |inni=Jean Carpentier,tytuł François= LebrunRumaki (red.)Lizypa | miejsce = Warszawa | wydawca =Zakład NarodowyIskry im.| Ossolińskich |rok =2003 1968 |isbn odn =83-04-04647-4 tak}}

* {{cytujCytuj książkę |autor tytuł =Zenon KosidowskiWielka Historia Świata |tytuł tom =Rumaki LizypaI: Świat przed „rewolucją” neolityczną |miejsce inni =Warszawa Janusz K. Kozłowski | wydawca =Iskry Fogra | miejsce = Kraków | rok =1968 2004 | isbn = 83-85719-81-4 | odn = tak}}

* {{cytujCytuj książkę |tytuł imię =Wielka HistoriaJosef Świata| nazwisko = Wolf |tom imię2 =I: ŚwiatZdeněk przed| „rewolucją”nazwisko2 neolityczną= Burian |inni tytuł =Janusz K.Pradzieje Kozłowskiczłowieka | wydawca =Fogra Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne | miejsce =Kraków Warszawa | rok =2004 1982 | isbn = 83-8571909-8100536-49 | odn = tak}}

* {{cytujCytuj książkę |autor=Josef Wolf,nazwisko Zdeněk= BurianSzyjewski |tytuł imię =Pradzieje człowiekaAndrzej |wydawca autor link =Państwowe WydawnictwoAndrzej RolniczeSzyjewski i(religioznawca) Leśne| tytuł = Etnologia religii | miejsce =Warszawa Kraków | rok =1982 2001 | wydawnictwo = [[Zakład Wydawniczy Nomos]] | isbn = 83-0988508-0053619-9 | strony = 389}}

* [[Religiareligia naturalna|religie pierwotne]]