Pokolenie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Fiszka (dyskusja | edycje)
m kontrola autorytatywna
m drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 1:
{{Inne znaczenia|pojęcia z zakresu socjologii i biologii|[[pokolenie literackie]] i ''[[Pokolenie (film)|Pokolenie]]'' – film w reż. A. Wajdy}}
[[Plik:Uroczystość Królowej Korony Polskiej ulotka 03.05.1981 s.1.jpg|thumb|''Trzy pokolenia Na uroczystość Królowej Korony Polskiej'', 3 maja 1981 (ze zbiorów [[Archiwum Państwowe w Poznaniu|Archiwum Państwowego w Poznaniu]])]]
'''Pokolenie''' (generacja – [[łacina|łac.]] ''generatio'' – rodzenie, tworzenie) – w [[nauki społeczne|naukach społecznych]] i [[nauki biologiczne|biologicznych]] oraz psychologicznych termin posiadający kilka [[konotacja|konotacji]] związanych z urodzeniem, tworzeniem i prokreacją<ref>Zob. Trzy etapy historii pojęcia pokolenie: Lüscher, Kurt, Hoff, Andreas, Klimczuk, Andrzej, Lamura, Giovanni, Renzi, Marta, Oliveira, Paulo d.S., Sánchez, Mariano, Viry, Gil, Widmer, Eric, Neményi, Ágnes, Veress, Enikő, Bjursell, Cecilia, Boström, Ann-Kristin, Rapolienė, Gražina, Mikulionienė, Sarmitė, Oğlak, Sema, Canatan, Ayşe, Vujović, Ana, Svetelšek, Ajda, Gavranović, Nedim, Ivashchenko, Olga, Shipovskaya, Valentina, Lin, Qing, Wang, Xiying, ''[https://depot.ceon.pl/handle/123456789/14616 Pokolenia, relacje międzypokoleniowe, polityka relacji międzypokoleniowych. Wielojęzyczne kompendium - Edition 2017]'', Universität Konstanz, Konstanz 2017, s. 130.</ref>.
 
W '''[[biologia|biologii]]''' pokolenie to wszyscy potomkowie pary rodzicielskiej lub większej grupy osobników, którzy w jednakowym stopniu wywodzą się od nich.
Linia 9:
W '''[[genealogia|genealogii]]''' pokoleniem nazywa się [[pokrewieństwo|krewnych]] pochodzących w tym samym [[stopień pokrewieństwa|stopniu]] od wspólnego [[Wstępny|przodka]] (jedno pokolenie obejmuje wszystkich kuzynów), a szerzej także grupę osób ([[pokrewieństwo|spokrewnionych]], zamieszkujących jeden teren lub innych) wchodzącą w wiek dorosły (rozrodczy) w podobnym okresie, np. ''pokolenie naszych rodziców'', ''nasze pokolenie'', ''pokolenie naszych dzieci'' itp. Stąd też wywodzi się określenie ''przechodzić z pokolenia na pokolenie'' (dotyczy np. [[obyczaj]]ów i [[zwyczaj]]ów prawnych). Kolejne pokolenie średnio rodzi się co 30 lat.
 
W '''[[socjologia|socjologii]]''' pokolenie definiowane jest na pięć sposobów<ref>Klimczuk, Andrzej, ''[https://depot.ceon.pl/handle/123456789/3402 Bariery i perspektywy integracji międzypokoleniowej we współczesnej Polsce]'', [w:] D. Kałuża, P. Szukalski (red.), ''Jakość życia seniorów w XXI wieku z perspektywy polityki społecznej'', Wydawnictwo Biblioteka, Łódź 2010, s. 92-107.</ref>. Są to: (1) ogniwo w ciągu genealogicznym – generacja jest określona przez biologiczną zależność między rodzicami a dziećmi i miejsce w schemacie [[Pokrewieństwo|pokrewieństwa]], który wywodzi się od wspólnych przodków; (2) ogniwo w ciągu kulturowym – pokolenie wyróżnia podział [[Rola społeczna|ról społecznych]] analogiczny do relacji rodzice-dzieci, np. nauczyciel-uczeń; (3) zbiór osób w zbliżonym wieku, określony w przedziale trzeciej części stulecia – w tym ujęciu przyjmuje się, że ojciec jest przeciętnie o trzydzieści trzy lata starszy od dzieci; (4) zbiór osób znajdujących się w poszczególnych fazach życia ([[Okresy rozwojowe człowieka|okresach rozwojowych]]), np. [[Dziecko|dzieci]], [[Młodzież|młodzi]], [[Dorosłość|dorośli]], [[Starość|starzy]]; takie ujęcie jest ahistoryczne i pozwala na porównywanie analogicznych grup wieku w różnych społeczeństwach i epokach; oraz (5) [[wspólnota]] [[Postawa|postaw]] i [[Wartość|hierarchii wartości]] – cechy te przypisuje się wspólnym przeżyciom, doświadczeniom; to ujęcie jest historyczne i związane z określonymi datami procesu dziejowego - wówczas przykładowo wskazuje się na następujące pokolenia ('''uwaga:''' nie jest to typologia naukowa): [[Pokolenie X|generacja X]], [[Pokolenie Y|generacja Y]], [[pokolenie Z]] lub [[pokolenie JP2|pokolenie Jana Pawła II]]. Pierwsze ujęcie służy opisowi pokolenia w strukturze życia [[Rodzina (socjologia)|rodzinnego]], drugie w [[Krąg kulturowy|kręgu kulturowym]], a pozostałe odnoszą się do [[Społeczeństwo|społeczeństwa]] jako całości.
W '''[[socjologia|socjologii]]''' pokoleniem nazywana jest grupa osób, która zwłaszcza ze względu na podobny wiek, doświadczyła jakiegoś szczególnego wydarzenia lub wydarzeń. Wyróżnianie takich pokoleń jest kwestią konwencji i w poszczególnych przypadkach może budzić wątpliwości. Najczęściej wskazuje się na następujące pokolenia ('''uwaga:''' nie jest to klasyfikacja naukowa): [[Pokolenie X|generacja X]], [[Pokolenie Y|generacja Y]], [[pokolenie Z]] lub [[pokolenie JP2|pokolenie Jana Pawła II]].
 
W naukach społecznych funkcjonują także definicje z perspektywy: antropologii, polityki społecznej oraz demografii i ekonomii<ref>Klimczuk, Andrzej, ''[https://depot.ceon.pl/handle/123456789/5061 Koncepcja solidarności pokoleń w krajowej polityce społecznej]'', [w:] A. Fabiś, A. Łacina-Łanowski, Ł. Tomczyk (red.), ''Kreatywna starość. Jubileusz XV-lecia Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Oświęcimiu'', Wydawnictwo Naukowe PWSZ w Oświęcimiu, Oświęcim 2013, s. 99-111.</ref>. W [[Antropologia|antropologii]] pokolenie dotyczy [[Więź społeczna|więzi]] i ról rodzinnych jednostek oraz pokrewieństwa i posiadania wspólnego przodka (np. ojciec, babka, pradziadek). W [[Polityka społeczna|polityce społecznej]] pojęcie pokolenia odnosi się do [[Aktywność zawodowa|aktywności zawodowej]] i [[Prawa socjalne|uprawnień socjalnych]] przypisanych jednostkom w danych grupach wieku (np. wiek obowiązkowego pobierania nauki) oraz grup docelowych polityk wyodrębnionych poprzez podobieństwo faz cyklu życia (np. młodość, dorosłość, starość). Natomiast w [[Demografia|demografii]] i [[Ekonomia|ekonomii]] pokolenie jest definiowane jako grupa osób w zbliżonym wieku, urodzonych w podobnym okresie.
 
{{ka}}