Elizabeth Ryan: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m korekta startów paryskich |
poprawa przek., WP:SK+ToS+mSK+Bn, źródła/przypisy |
||
Linia 2:
|nazwa = Elizabeth Ryan
|grafika = Elizabeth Ryan 1913.jpg
|opis grafiki =
|państwo = USA
|miejsce zamieszkania =
|data urodzenia = 5 lutego 1892
|miejsce urodzenia = [[Anaheim]]<br />{{Państwo|Kalifornia}}
|data śmierci = 6 lipca 1979
|miejsce śmierci = [[Wimbledon (dzielnica)|Wimbledon]]
|wzrost =
|masa_ciała =
|gra = leworęczna
|status profesjonalny =
|zakończenie kariery =
|trener =
|S turnieje =
|S ranking = 3 (1927)
|S AO =
|S RG = QF (1926, 1930, 1931)
|S WM = F (1914, 1920, 1921, 1930)
|S US = F (1926)
|D turnieje =
|D ranking =
|D AO =
|D RG = '''W''' (1914, 1922, 1930, 1932–1934)
|D WM = '''W''' (1914, 1919–1923, 1925–1927, 1930, 1933, 1934)
|D US = '''W''' (1926)
|commons = Category:Elizabeth Ryan
|wikicytaty =
|www =
}}
'''Elizabeth Montague Ryan''' (ur. [[5 lutego]] [[1892]] w [[Anaheim]], [[Kalifornia]], zm. [[6 lipca]] [[1979]] w [[Londyn]]ie) – [[tenis]]istka [[Stany Zjednoczone|amerykańska]], deblistka, zwyciężczyni 26 turniejów [[Wielki Szlem (tenis)|wielkoszlemowych]] w grze podwójnej i mieszanej.
== Kariera tenisowa ==
Elizabeth Ryan zapisała się w historii tenisa niezwykłymi osiągnięciami w deblu i mikście, szczególnie na [[Wimbledon]]ie, gdzie w trzynastu finałach deblowych odniosła dwanaście zwycięstw, a siedmiokrotnie triumfowała w mikście (na rekordowe dziesięć finałów). Zdobyła sześć tytułów deblowych w parze z [[Suzanne Lenglen]], w tym pięć z rzędu (1919-1923). Nigdy nie przegrała meczu na Wimbledonie w parze z Lenglen<ref>{{Cytuj |autor = [[Zbigniew Dutkowski]] |tytuł = T – jak tenis |redaktor = Jan Lis |wydanie = I |miejsce = Warszawa |wydawca = [[Krajowa Agencja Wydawnicza]] |data = 1979 |rozdział = Boska Zuzanna| s = 80}}</ref>. Uczestniczyła w tym turnieju po raz pierwszy w 1912, po raz ostatni dwadzieścia dwa lata później. We wszystkich trzech konkurencjach odniosła łącznie 189 zwycięstw, co daje jej 3. miejsce w historii, jedynie za innymi legendami wimbledońskimi – [[Martina Navrátilová|Navrátilovą]] i [[Billie Jean King|King]]. Grę podwójną wygrywała również w [[US Open|mistrzostwach USA]] i [[French Open|Francji]].
Nie ograniczała jednak startów jedynie do gier podwójnych. W singlu nie odniosła wprawdzie wielkoszlemowego zwycięstwa, ale zaliczyła trzy finały, w tym dwa na Wimbledonie. W 1919 była w półfinale Wimbledonu, a dwa lata później w finale, przegrywając wysoko z Lenglen. W 1930, zaliczając wcześniej kilka kolejnych półfinałów, po raz drugi wystąpiła w decydującym meczu singla, tym razem uznając wyższość [[Helen Wills Moody|Helen Wills]]. Najbliżej singlowego zwycięstwa była w 1926 na mistrzostwach USA, kiedy w finale zmierzyła się – sama już 34-letnia – ze starszą o osiem lat [[Molla Mallory|Mollą Mallory]]. Ryan prowadziła w trzecim secie finału 4:0, potem miała jeszcze piłkę meczową, ale ostatecznie uległa rywalce 6:4, 4:6, 7:9. Najbardziej prestiżowym tytułem, jaki udało się Amerykance zdobyć, było międzynarodowe mistrzostwo Włoch w 1933, kiedy pokonała w finale [[Ida Adamoff|Idę Adamoff]]. Ten turniej wygrywała także w deblu i mikście.
Mieszkała na stałe w Wielkiej Brytanii i debiutowała w 1912 na turnieju w Surbiton, a później na Wimbledonie, dochodząc do ćwierćfinału. Jeszcze przed [[I wojna światowa|I wojną światową]] odniosła pierwsze zwycięstwo wimbledońskie, w parze ze starszą o dwadzieścia lat [[Agnes Morton]]. W 1914 została także ostatnią międzynarodową mistrzynią carskiej Rosji, opuszczając ten kraj, jak sama wspominała,
W 1926 wystąpiła w reprezentacji USA w [[Puchar Wightman|Pucharze Wightman]]. Mecz rozgrywano na obiekcie wimbledońskim, a Ryan dołożyła do końcowego zwycięstwa Amerykanek (4:3) punkt singlowy (pokonując ubiegłoroczną finalistkę Wimbledonu [[Joan Fry]]) i deblowy w parze z [[Mary Kendall Browne|Mary K. Browne]] (zwycięstwo nad [[Evelyn Colyer]] i [[Kathleen McKane Godfree|Kitty McKane]]). McKane nie sprostała w drugim meczu singlowym.
W latach
Także w 1934 odniosła ostatni triumf na Wimbledonie, wygrywając grę podwójną z [[Simone Mathieu]]. Ustanowiła tym samym rekord 19 zwycięstw wimbledońskich, który przez ponad 40 lat pozostawał niepobity. Ryan zakończyła w 1935 występy w gronie amatorów i pracowała jako zawodowa trenerka tenisa. Mieszkała w [[Londyn]]ie i co roku gościła na kortach Wimbledonu w roli widza. W 1977 była gościem honorowym obchodów 100-lecia turnieju. Pięć lat wcześniej została wpisana do [[Międzynarodowa Tenisowa Galeria Sławy|Międzynarodowej Tenisowej Galerii Sławy]].
Linia 48:
W ostatnich latach życia stała się świadkiem walki Amerykanki Billie Jean King o wyrównanie, a następnie poprawienie jej rekordu 19 wygranych. King odniosła dziewiętnaste zwycięstwo w 1975, niespodziewanie triumfując w singlu (w finale z [[Evonne Goolagong]]). W kolejnych latach kilkakrotnie przegrywała jednak w finałach i obie Amerykanki pozostawały razem rekordzistkami. Ostatecznie King zdobyła jeszcze jedno trofeum w 1979, w deblu (z Martiną Navrátilovą), ale miało to miejsce dzień po śmierci Ryan. Wiekowa Amerykanka była świadkiem meczu finałowego Navrátilová – [[Chris Evert|Evert]] i krótko po opuszczeniu kompleksu wimbledońskiego doznała ataku serca. Zmarła w drodze do szpitala. Podobno była przekonana, że rzeczywiście swój rekord, do którego była mocno przywiązana, utraci. Co ciekawe, ćwierć wieku później do King dołączyła Navrátilová, triumfując w 2004 po raz dwudziesty na Wimbledonie (w grze mieszanej z Hindusem [[Leander Paes|Paesem]]).
Elizabeth Ryan była pierwszą wielkoszlemową przeciwniczką [[Jadwiga Jędrzejowska|Jadwigi Jędrzejowskiej]]. Zmierzyły się w I rundzie mistrzostw Francji w 1931 i Amerykanka okazała się lepsza, ale po zaciętej walce 2:6, 9:7, 6:3. W książce ''Urodziłam się na korcie'' Jędrzejowska tak wspomina swoją rywalkę:
== Osiągnięcia w turniejach [[Wielki Szlem (tenis)|wielkoszlemowych]] ==
* [[Wimbledon]]
** gra pojedyncza – finały 1921, 1930
** gra podwójna – wygrane 1914 (z [[Agnes Morton]]), 1919, 1920, 1921, 1922, 1923, 1925 (wszystkie z [[Suzanne Lenglen]]), 1926 (z [[Mary Kendall Browne|Mary K. Browne]]), 1927, 1930 (oba z [[Helen Wills Moody|Helen Wills]]), 1933, 1934 (oba z [[Simone Mathieu]]), finał 1932 (z [[Helen Jacobs]])
** gra mieszana – wygrane 1919, 1921, 1923 (wszystkie z [[Randolph Lycett|Randolphem Lycettem]]), 1927 (z [[
* [[French Open|mistrzostwa Francji]]
** gra podwójna – wygrane 1930, 1932 (oba z Helen Wills), 1933, 1934 (oba z Simone Mathieu), finał 1931 (z [[Cilly Aussem]])
Linia 60:
* [[US Open|mistrzostwa USA]]
** gra pojedyncza – finał 1926
** gra podwójna – wygrana 1926 (z [[Eleanor Goss]]), finały 1925 (z [[May Sutton|May Sutton Bundy]]), 1933 (z Helen Wills)
** gra mieszana – wygrane 1926 (z [[Jean Borotra|Jeanem Borotrą]]), 1933 (z [[Ellsworth Vines|Ellsworthem Vinesem]]), finał 1934 (z [[Les Stoefen|Lesem Stoefenem]])
Linia 66:
* Wimbledon 1921 – 2:6, 0:6 z [[Suzanne Lenglen]]
* mistrzostwa USA 1926 – 6:4, 4:6, 7:9 z [[Molla Mallory|Mollą Mallory]]
* Wimbledon 1930 – 2:6, 2:6 z [[Helen Wills Moody|Helen Wills]]
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{Profile tenisowe|k|data=24 września 2018}}
* [[Bud Collins]], ''Tennis Encyclopedia'', Visible Ink Press, Detroit 1997
* [[Martin Hedges]], ''The Concise Dictionary of Tennis'', Mayflower Books Inc, Nowy Jork 1978
* [[Jadwiga Jędrzejowska]], [[Kazimierz Gryżewski]], ''Urodziłam się na korcie'', Wydawnictwo
* Wiktor Osiatyński, ''Wimbledon '79'', Czytelnik, Warszawa 1979
* [[Kordian Tarasiewicz]], ''Opowieści tenisowe z myszką'', Wydawnictwo
== Linki zewnętrzne ==
| |||