Kultura popularna: Różnice pomiędzy wersjami

* Na gruncie wyżej wspomnianych neutralnych studiów kultury popularnej wyrasta ponadto nowoczesne ujęcie tematu, które jeśli nawet nie gloryfikuje otwarcie kultury masowej, to uznaje jej siłę i wskazuje, że nawet jeśli pozostaje ona nadal nieprawomocna, to faktycznie jest kulturą dominującą (zob. też [[populizm kulturowy]]). Zanurzone są w niej nawet elity (ich przedstawicielom też zdarza się chociażby chodzenie w popularnych [[dżinsy|dżinsach]] czy [[T-shirt]]ach). Jeśli więc faktycznie odbiorcy kultury masowej na różny, właściwy sobie sposób używają kultury popularnej, to służy im ona na przykład do tego, by określać swoje własne znaczenia, wyrażać własną tożsamość<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Kuligowski |imię = Waldemar |autor link = Waldemar Kuligowski |tytuł = Popkultura jako źródło tożsamości, [w:] Kultura popularna (numer 0/2002) |wydawca = Wydawnictwo Rabid |miejsce = Kraków |rok = 2002 |strony = 19–26}}</ref> albo tworzyć wspólnoty uczuciowe<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Burszta |imię = Wojciech |autor link = Wojciech Burszta |tytuł = Kultura popularna jako wspólnota uczuciowa, [w:] Kultura popularna (numer 0/2002) |wydawca = Wydawnictwo Rabid |miejsce = Kraków |rok = 2002 |strony = 11–18 |cytat = Potęga kultury popularnej wynika właśnie z faktu, że tak wielka jest jej oferta i zróżnicowanie. Tak wielka, że jesteśmy w stanie znaleźć w niej swoje własne miejsce, utożsamić się z konkretnymi wartościami, nurtami muzycznymi, rodzajem kina i tak dalej, i tak dalej. Kultura popularna umożliwia dobieranie się ludzi w nowoplemiona oparte na uczuciu}}</ref>. Kultura popularna jest więc w takim ujęciu pewną przestrzenią wolności dla wszystkich grup społecznych, drogą niepozbawioną wyboru, drogą do osobistej swobody (przy czym takie cechy można raczej bardziej przypisać [[kontrkultura|kontrkulturom]] czy [[subkultura|subkulturom]] młodzieżowym, które rodzą się w obrębie kultury popularnej). [[Apologia|Apologeci]] kultury popularnej argumentują, że współcześnie obszar zjawisk przynależnych do [[sztuka|sztuki]] znacznie się poszerzył i również wytwory kultury popularnej wiele wnoszą do wspólnego dziedzictwa kultury i sztuki (zob. np. [[pop-art]]).

 

Pierwszy z wymienionych tu biegunów to stanowisko, które definiuje kulturę popularną poprzez przeciwstawienie jej [[kultura elitarna|kulturze elitarnej]]. Kultura elitarna to kultura wysoka (zwana też czasami ''kulturą uczoną''), a kultura masowa to niejako zaprzeczenie [[Kultura elitarna|kultury wysokiej]] (albo „pozostałość” po określeniu tego, co stanowi kanon kultury wysokiej), czyli kultura niska. W takim rozumieniu kultura popularna niejako celowo jest utożsamiana z kulturą masową. Stworzenie takiej opozycji nie jest neutralne poznawczo, stanowi podstawę do rozwijania krytyki tego, co masowe, powszechnie dostępne wśród szerokich mas, wśród ludu. Podejście poznawcze poprzedzone jest tu poprzez gloryfikację tego, co elitarne i jednoczesne odrzucenie i deprecjację tego, co powszechne. Praktykowanie kultury wysokiej wymaga więc szczególnego, czasem długotrwałego [[Kształcenie|kształcenia]], znajomości rzeczy, umiejętności, zdolności [[twórca|twórczych]], [[Uzdolnienie|talentu]] lub geniuszu – jest pełna głębi, oryginalna, oparta na prawdziwych, autentycznych [[wartości]]ach<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Czerwiński |imię = Marcin |autor link = Marcin Czerwiński (socjolog) |tytuł = Pytając o cywilizację |wydawca = Wydawnictwo WAB w koedycji z Wydawnictwem CIS |miejsce = Warszawa |rok = 1999 |strony = 148–149 |cytat = W kulturze elitarnej wszystkie wektory skierowane są odwrotnie. Kultura ta wiele wymaga i silnie eksponuje wartości. Aby w niej uczestniczyć w całej pełni, potrzeba wykształcenia. Trzeba także wrażliwości odbiorcy, jego oka i ucha. Dodatkowe wymagania stwarza to, że ma ona długie tradycje, które trudno ogarnąć w całości. Wszyscy jej uczestnicy są trochę w położeniu ucznia, który nie jest przygotowany do lekcji}}</ref> podczas gdy kultura niska jest: prosta, płaska, płytka, banalna, trywialna, schematyczna, [[Wulgaryzm|wulgarna]], [[kicz]]owata, ogłupiająca, przemijająca, powielona, zhomogenizowana (czyli ujednolicona), uniformizująca, przeciętna, pozbawiona wartości intelektualnych, zaspokajająca najprostsze potrzeby i ewentualnie [[Komercjalizacja|skomercjalizowana]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Dobroczyński |imię = Bartłomiej |autor link = Bartłomiej Dobroczyński |tytuł = III Rzesza Popkultury i inne stany |wydawca = Społeczny Instytut Wydawniczy Znak |miejsce = Kraków |rok = 2004 |strony = 106 |cytat = (...) aby zrealizować swój cel, popkultura nie tylko musi zrezygnować z wszelkiej komplikacji wynikającej z historycznej kumulacji w danej dyscyplinie (...), ale dodatkowo jest zmuszona do poszukiwania innych wyznaczników atrakcyjności niż intelektualne wyrafinowanie czy mistrzostwo warsztatowe (...) takich, które niemal w całości znajdują się poza tym, co tradycyjnie uważano za wyznaczniki estetycznej wartości dzieła: do ideologiczno-społecznej otoczki, barwności opakowania, presji grupy rówieśniczej, mody, skandalu, dość prymitywnie ujętego erosa, oszołamiającej narkotyczności (...)}}</ref>. Argumenty przytaczane przez krytyków stojących na tym stanowisku to racje indywidualisty, który gardzi masą i wskazuje, że w tłumie sędziów giną prawdziwi znawcy, bo tych mądrych i dobrych zawsze jest niewielu. Dlatego już w samym założeniu przyjmuje się, że takiej kultury masowej nie należy badać, lecz trzeba z nią walczyć lub jej unikać. Celem jest tu więc nie tyle poznanie zjawiska kultury popularnej, lecz moralizowanie, z pozycji na przykład [[arystokracja|arystokraty]], czym prawdziwa, autentyczna kultura jest lub powinna być.