Słubice: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
Andrzei111 (dyskusja | edycje) m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 37:
}}
'''Słubice''' (do 1945 {{w języku|de|Frankfurt (Oder)-Dammvorstadt}}) – [[miasto]] w zachodniej części [[Województwo lubuskie|województwa lubuskiego]], w [[Powiat słubicki|powiecie słubickim]], siedziba [[Słubice (gmina w województwie lubuskim)|gminy miejsko-wiejskiej Słubice]], w obrębie [[Lubuski Przełom Odry|Lubuskiego Przełomu Odry]], nad rzeką [[Odra|Odrą]].
14 grudnia 2015 r. miasto miało 16 872 mieszkańców<ref name="SLB">[http://www.slubice.pl/pl/wiadomosci?id=3157 Statystyki Gminy Słubice], Urząd Miasta Słubice, grudzień 2015, Słubice.</ref>. Wraz z [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurtem nad Odrą]], którego część stanowiło do 1945, tworzy aglomerację transgraniczną liczącą ok. 80 tys. mieszkańców. Jest to ośrodek akademicki – siedziba [[Collegium Polonicum w Słubicach|Collegium Polonicum]], wspólnej jednostki dydaktyczno-naukowej [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu|Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu]] i [[Europejski Uniwersytet Viadrina|Europejskiego Uniwersytetu Viadrina]] we Frankfurcie nad Odrą.
Znajduje się tu historyczny stadion SOSiR oraz inne atrakcje turystyczne, między innymi cmentarz żydowski – jeden z najstarszych w Europie, pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1399 r., zabytki architektury, ścieżka rowerowa na Promenadzie Nadodrzańskiej, szlaki turystyczne, oraz rezerwat przyrody i wiele innych. Część miasta objęta jest obszarem [[Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna|Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej]], należy ono również do [[Euroregion Pro Europa Viadrina|Euroregionu ''Pro Europa Viadrina]]''. Słubice są ponadto członkiem [[Związek Miast Polskich|Związku Miast Polskich]].
Linia 107:
Wzmiankowane w XIII wieku jako osada handlowa po obu stronach Odry Zliwitz, której w 1225 roku [[Henryk I Brodaty]] nadał [[prawo składu]]. W 1253 roku osada otrzymuje prawa miejskie, a w dokumencie widnieje nazwa Vrankenvorde, później Frankfurt nad Odrą<ref name="DDR">Märkische Oderzeitung/Frankfurter Stadtbote, 7. Juli 2006, S. 15.</ref>. Od tego czasu do 1945 roku prawobrzeże stanowiło część [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurtu nad Odrą]] pod nazwą ''Dammvorstadt'' (dosł. Przedmieście na wale). Z 1399 pochodzi pierwsza pisemna wzmianka na temat miejscowego cmentarza żydowskiego, co czyni go najstarszym nadal istniejącym cmentarzem żydowskim w Europie Środkowo-Wschodniej. Według przypuszczeń cmentarz mógł zostać uruchomiony nawet 100 lat przed jego najstarszą, zachowaną wzmianką.
Po okresie rządów [[Wittelsbachowie|Wittelsbachów]], w 1373 roku Elektorat Brandenburgii i leżący na jej terenie Frankfurt nad Odrą (w tym także teren dzisiejszych Słubic) dzięki staraniom cesarza rzymskiego i króla czeskiego [[Karol IV Luksemburski|Karola IV]] stał się częścią [[Królestwo Czech|Korony Królestwa Czech]]. Okres panowania czeskiego trwał 42 lata i skończył się w 1415 roku, kiedy to król rzymski i węgierski oraz namiestnik Królestwa Czeskiego [[Zygmunt Luksemburski]] podarował [[Brandenburgia|Brandenburgię]] dynastii [[Hohenzollernowie|Hohenzollernów]], którzy rządzili nią aż do końca [[I wojna światowa|I wojny światowej]]<ref>Jan P. Kučera; Jiří Kaše; Pavel Bělina: ''České země v evropských dějinách
W 1749 w przedwojennych Słubicach powstało najstarsze przedsiębiorstwo przemysłowe Frankfurtu nad Odrą, czyli fabryka towarów z pszczelego wosku, oraz bielnik wosku. W latach 1777–1945 firmę prowadziła rodzina Harttungów<ref>[http://slubice24.pl/poznaj-slubice/slubice-wczoraj-i-dzis/3154-bielnik-wosku-historia-firmy-i-osobisty-apel-udo-harttunga Roland Semik: Bielnik wosku – historia firmy i osobisty apel Udo Harttunga].</ref>. W 1769 do użytku oddano okazałą fabrykę jedwabiu, przebudowaną później na budynek mieszkalny. Wśród lokatorów budynku był m.in. późniejszy prezydent [[Reichstag]]u i pierwszy przewodniczący Reichsgericht w Lipsku Eduard von Simson<ref>[http://slubice24.pl/poznaj-slubice/slubice-wczoraj-i-dzis/2478-fabryka-jedwabiu---historia-miejsca-w-ktorym-stoi-teraz-biblioteka-cp Roland Semik: Fabryka jedwabiu – historia miejsca, w którym stoi teraz biblioteka CP].</ref>.
Linia 115:
W 1811 na tzw. Wzgórzach Żydowskich otwarto cmentarz miejski (''Frankfurter Dammvorstadt-Friedhof''), który od zakończenia wojny funkcjonuje jako [[cmentarz komunalny w Słubicach]]. II połowa XIX wieku to rozkwit przemysłu, wtedy to swoją działalność rozwinęła m.in. fabryka broni [[Wilhelm Collath|Wilhelma Collatha]] i Georga Teschnera (dzisiejszy teren sklepu Biedronka przy ul. Kościuszki), a także odlewnia żelaza A. Guttmanna (dzisiejszy teren Galerii Prima).
23 stycznia 1898 roku ruszyła sieć tramwajowa we Frankfurcie nad Odrą, która przez most na Odrze docierała także do części prawobrzeżnej czyli dzisiejszych Słubic<ref>[http://slubice24.pl/poznaj-slubice/slubice-wczoraj-i-dzis/2401-komunikacja-miejska-w-slubicach-wczoraj-i-dzis Roland Semik: Komunikacja miejska w Słubicach wczoraj i dziś].</ref>. W latach 1914–1927 pod kierunkiem Otto Morgenschweissa wybudowano [[Stadion SOSiR w Słubicach|Stadion SOSiR]] (ówcześnie ''Ostmarkstadion'') przez rosyjskich jeńców wojennych pojmanych podczas I wojny światowej<ref>[http://www.slubice24.pl/poznaj-slubice/slubice-wczoraj-i-dzis/4466-stadion-w-slubicach-historia-uwieczniona-na-starych-fotografiach slubice24.pl
9 stycznia 1919 roku [[Powstanie wielkopolskie|powstańcy wielkopolscy]] dokonali nalotu na Frankfurt nad Odrą o charakterze odwetowym. Była to odpowiedź na dwudniowe niemieckie bombardowania poznańskiego lotniska [[Port lotniczy Poznań-Ławica|Ławica]]. Z inicjatywy nowego komendanta Ławicy, sierżanta [[Wiktor Pniewski|Wiktora Pniewskiego]]<ref>w nalocie oprócz Wiktora Pniewskiego udział brali piloci: [[Józef Mańczak]], Zygmunt Rosad, Damazy Kortylewicz, Wojciech Biały i Jan Kasprzak</ref>, przeprowadzono przemalowanymi w polskie biało-czerwone szachownice sześcioma samolotami [[LVG C.V]] nalot na lotnisko wojskowe w prawobrzeżnej części miasta (teren dzisiejszej strefy przemysłowej w Słubicach). Samoloty wykonały sześć przelotów nad miastem i tyle samo bombardowań lotniska. Każda z maszyn miała na pokładzie bomby o wadze 25 kg, zrzucane ręcznie. Na lotnisko spadło w sumie 36 bomb, które zniszczyły hangar i samolot oraz wznieciły pożar. Niemcy byli kompletnie zaskoczeni, a cywile przerażeni. Po trwającym godzinę ataku eskadra bez strat wróciła do [[Poznań|Poznania]]<ref>{{cytuj stronę| url = https://dorzeczy.pl/historia/48933/Nalot-Wielkopolan-na-Frankfurt.html|tytuł= Nalot Wielkopolan na Frankfurt|autor =Marcin Bartnicki | język =pl|data dostępu = 09.01.2018}}</ref><ref>{{cytuj stronę| url =http://phw.org.pl/pierwszy-historii-polskiego-lotnictwa-wojskowego-nalot-bombowy/|tytuł= Pierwszy w historii polskiego lotnictwa wojskowego nalot bombowy|autor =Historia Wojskowa| język =pl|data dostępu = 09.01.2018}}</ref><ref name=Bojarski>{{cytuj książkę |nazwisko= Bojarski |imię= Piotr|tytuł= 97 rocznica powstania wielkopolskiego. Kolebka wielkopolskiego lotnictwa|strony=5-7}}</ref><ref name=pierwszy>{{cytuj książkę |nazwisko= Nawrot|imię= Radosław|tytuł= Pierwszy nalot Polaków|strony=4-5}}</ref>.
Linia 121:
Mimo że w styczniu 1945 Frankfurt nad Odrą został ogłoszony twierdzą (''Festung Frankfurt (Oder)''), teren dzisiejszych Słubic nie uległ praktycznie wojennym zniszczeniom. W lutym 1945 ludność cywilna została ewakuowana, a 19 kwietnia 1945 niemieccy żołnierze wysadzili w powietrze kamienny most na Odrze. Walki w mieście trwały do 20 kwietnia. Poległo w nich ponad 100 żołnierzy 11 korpusu pancernego gwardii 1 Frontu Białoruskiego i 7 Wojska Polskiego (ku ich czci 22 lipca 1949 roku odsłonięto Pomnik Zwycięstwa i Braterstwa Broni na pl. Bohaterów)<ref>”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, {{ISBN|83-217-2709-3}}, str. 236</ref>.
Od 1945 jako samodzielne miasto pod administracją polską. Pierwszym burmistrzem został Henryk Jastrzębski, zaś pierwszym kapłanem Maximilian Loboda – niemiecki ksiądz polskiego<ref>[https://slubicecm.pl/strona-glowna-top/item/436-fisharmonia-na-starej-szafie-czyli-historia-parafii-nmp-krolowej-polski-w-slubicach.html slubicecm.pl
W 1972 Słubice rozpoczęły współpracę z [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurtem nad Odrą]], otwarto wtedy przejście graniczne. Trzy lata później, w 1975 zlikwidowano powiat, a utworzono Urząd Miasta i Gminy (UMiG). W 1981 w budynku Słubickiego Miejskiego Ośrodku Kultury (SMOK) otwarto Galerię „OKNO”. W 1987 miasto zdobyło tytuł Mistrza Gospodarności.
Linia 139:
* [[Cmentarz żydowski w Słubicach|cmentarz żydowski]] przy ul. Transportowej, wzmiankowany od 1399 r.<ref>http://www.gazetalubuska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20140205/POWIAT11/140209737
http://slubice24.pl/wiadomosci/aktualnosci/5459-cmentarz-zydowski-w-slubicach-wpisany-do-rejestru-zabytkow.</ref>;
* [[Stadion SOSiR w Słubicach|stadion SOSiR]] przy ul. Sportowej 1, wzniesiony w latach 1914–1927 jako ''Ostmarkstadion'', błędnie nazywany ''Stadionem Olimpijskim''<ref>http://www.slubice24.pl/wiadomosci/aktualnosci/5893-slubicki-stadion-trafil-do-rejestru-zabytkow-woj-lubuskiego
http://www.powiatslubicki.pl/index.php?id=18&tx_ttnews[tt_news]=1623&cHash=ae2827d4753b04b811fedb413a6384e2
http://www.gazetalubuska.pl/wiadomosci/slubice/art/7439559,slubicki-stadion-zostal-wpisany-do-rejestru-zabytkow-co-z-tego-wyniknie,id,t.html.</ref>;
Inne zabytki, chronologicznie, według daty powstania:
Linia 164 ⟶ 162:
Obiekty historyczne (już nieistniejące), które znajdowały się w prawobrzeżnej części Frankfurtu nad Odrą i nie przetrwały II wojny światowej:
* [[Pomnik Leopolda w Słubicach|pomnik Leopolda]] odsłonięty 1 sierpnia 1787 r. (zdemontowany w 1945 r.)
* [[Wieża Kleista we Frankfurcie nad Odrą|wieża Kleista]] zbudowana w latach 1891–1892 (wysadzona 20 lutego 1945 r.)
* most nad Odrą oddany do użytku w 1895 r. (zniszczony podczas działań wojennych w 1945 r.)
* Wieża Bismarcka wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku (wysadzona 20 lutego 1945 r.)
Linia 247 ⟶ 245:
[[Plik:Hotel Kaliski - panoramio.jpg|thumb|Droga dwupasmowa w centrum Słubic (al. Młodzieży Polskiej) w ciągu drogi krajowej nr 31]]
Słubice z racji położenia przy granicy z Niemcami spełniają funkcję przygranicznego węzła komunikacyjnego. Przechodzą tu ważne drogi kołowe i jedna kolejowa.
=== Transport drogowy ===
* [[Autostrada A2 (Polska)|autostrada A2]]: [[Świecko]]/Słubice – [[Rzepin]] – [[Torzym]] – [[Świebodzin]] – [[Nowy Tomyśl]] – [[Poznań]] – [[Konin]] – [[Łódź]] – [[Warszawa]]
Linia 254 ⟶ 253:
W [[Lata 70. XX wieku|latach 70. XX wieku]] w Słubicach oddano do użytku drogę dwupasmową o długości 1 km, przechodzącą przez centrum miasta w biegu ulic Kościuszki, alei Młodzieży Polskiej i Placu Przyjaźni. Od kilkunastu lat jest także planowana obwodnica miasta, która miałaby się zaczynać od skrzyżowania z drogą krajową nr 29 w okolicach strefy przemysłowej i kończyć na skrzyżowaniu z drogą krajową nr 31 w okolicach wsi [[Drzecin]]<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.slubice24.pl/wiadomosci/aktualnosci/11706-czy-jestesmy-o-krok-blizej-obwodnicy-slubic|tytuł= Czy jesteśmy o krok bliżej obwodnicy Słubic?|autor =Słubice24.pl | język =pl|data dostępu = 20.01.2018}}</ref>.
=== Transport kolejowy ===
W Słubicach mieści się przystanek kolejowy [[Słubice (przystanek kolejowy)|Słubice]], który znajduje się na linii kolejowej nr [[Linia kolejowa nr 3|3]] Słubice–[[Poznań]]–[[Warszawa]]<ref>formalnie Kunowice-Warszawa</ref>, która z kolei jest częścią międzynarodowej [[Linia kolejowa E 20|linii kolejowej E20]] łączącej Berlin z [[Moskwa|Moskwą]]. W pobliskich Kunowicach istnieje też przystanek kolejowy [[Kunowice (przystanek kolejowy)|Kunowice]], który również znajduje się linii kolejowej nr 3. W roku 2005, w wyniku modernizacji linii kolejowej, Kunowice przestały być stacją. Od 1949 do 2007 roku odbywała się tu odprawa celna i paszportowa. Przystanek posiadał bocznicę na rozebraną w 2013 roku linię kolejową nr [[Linia kolejowa nr 386|386]], która prowadziła przez [[Urad]] do [[Cybinka|Cybinki]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.bazakolejowa.pl/index.php?dzial=linie&id=627&od=1&do=18&ed=0&okno=historia#history| tytuł = Linia Kunowice – Cybinka (386)| autor = | opublikowany = bazakolejowa.pl| data = | język = pl| data dostępu = 2017-07-20}}</ref>. Mieszkańcy Słubic korzystają także ze [[Frankfurt (Oder) (stacja kolejowa)|stacji kolejowej]] we Frankfurcie nad Odrą oraz w [[Rzepin (stacja kolejowa)|Rzepinie]], które stanowią węzły kolejowe<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.slubice24.pl/wiadomosci/aktualnosci/6656-wraca-polaczenie-kolejowe-poznan-slubice-frankfurt|tytuł= Wraca połączenie kolejowe Poznań-Słubice-Frankfurt|autor =Słubice24.pl | język =pl|data dostępu = 20.01.2018}}</ref>.
Linia 268:
{{osobny artykuł|Linia autobusowa nr 983 w Słubicach i Frankfurcie nad Odrą}}
Od 9 grudnia 2012 roku kursują autobusy miejskie na pierwszej w historii polsko-niemieckiej transgranicznej miejskiej linii (nr 983) autobusowej komunikacji publicznej, łącząca Słubice z Frankfurtem nad Odrą. Jej funkcjonowanie oparte jest na porozumieniu pomiędzy Gminą Słubice a Miejską Spółką Komunikacyjną Frankfurt nad Odrą (SVF). Cena biletu uiszczana jest w [[euro]]<ref name="a">{{cytuj stronę | url = http://www.frankfurt-slubice.eu/news,pl,linia_autobusowa_nr_983_kursuje_miedzy_frankfurtem_(o)_a_slubicami,88.html| tytuł = Frankfurt-Słubice Kooperationszentum:| data dostępu = 2013-02-10 | autor = | opublikowany = | praca = | data = | język = pl}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://www.slubice.pl/pl/aktualnosci?id=931&SID=021642adfa9d8e8| tytuł = Słubice
{{osobny artykuł|Transhand Słubice}}
W lutym 2013 roku Urząd Miasta w Słubicach poinformował o rozpoczęciu procedur przetargowych w sprawie uruchomienia linii autobusowej na terenie miasta. Przetarg na obsługę linii wygrało przedsiębiorstwo Transhand Słubice i 18 marca tego samego roku ruszyła pierwsza w Słubicach własna autobusowa komunikacja miejska<ref>{{cytuj stronę| url =http://www.slubice24.pl/wiadomosci/aktualnosci/4419-bedzie-komunikacja-miejska-w-slubicach |tytuł=Będzie komunikacja miejska w Słubicach |autor = slubice24.pl |język = pl |data dostępu =25 stycznia 2018}}</ref><ref>{{cytuj stronę| url =http://www.slubice24.pl/wiadomosci/aktualnosci/4486-w-slubicach-ruszyla-miejska-komunikacja |tytuł=W Słubicach ruszyła miejska komunikacja |autor = slubice24.pl |język = pl |data dostępu =25 stycznia 2018}}</ref>. 1 maja 2015 roku komunikacja autobusowa objęła także miejscowość [[Kunowice]]<ref>{{cytuj stronę| url =http://www.slubice24.pl/wiadomosci/aktualnosci/6980-bedzie-miejski-autobus-do-kunowic-zobacz-rozklad-jazdy |tytuł=Będzie miejski autobus do Kunowic
Od października 2017 roku istnieje 5 linii:<ref>{{cytuj stronę| url =http://transhand.pl/?page_id=2472 |tytuł=Komunikacja Miejska |autor = transhand.pl |język = pl |data dostępu =25 stycznia 2018}}</ref>
* 1. Linia nr 1 – Słubice, ul. Grzybowa – Kunowice
Linia 283:
== Klimat (1979-2013) ==
{{Średnia temperatura i opady
|collapsed =
|metric_first =
|single_line =
|location = Słubic
|Jan_Hi_°C = 1.8 |Jan_REC_Hi_°C = 14.7
Linia 353:
|Year_Precip_days = 107
|source = Na podstawie 35-lecia 1979-2013<ref>{{cytuj stronę| url = https://www.ecad.eu/ | tytuł = European Climate Assessment & Dataset | data dostępu = 2014-08-27}}</ref>
|accessdate =
}}
== Opieka zdrowotna ==
Na terenie miasta świadczenia zdrowotne zapewniają:
* Wielospecjalistyczny Szpital Powiatowy im. prof. [[Ludwik Rydygier|Ludwika Rydygiera]] z 1964, przy którym działa pogotowie ratunkowe oraz [[Szpitalny oddział ratunkowy]]. Trzykondygnacyjny budynek szpitala powiatowego przy ul. Nadodrzańskiej 6 zbudowano w formie prostopadłościanu na osi północ-południe. Posiada oddziały ginekologiczny, dziecięcy i wewnętrzny. Od lat 70. XX w. w praktyce nie używa się w nazewnictwie oficjalnie przyjętego patrona, ale też nigdy nie podjęto uchwały o rezygnacji z patronatu. Szpital administrowany jest obecnie przez spółkę NZOZ „Szpital Powiatowy” w Słubicach Sp. z o.o., w której 100% udziałów posiada [[powiat słubicki]]<ref>[http://www.szpitalslubice.pl/7-o-nas Szpital Powiatowy w Słubicach].</ref>.
* NZOZ „Galmed”
* [[Podstawowa opieka zdrowotna|Przychodnia rejonowa]]
Linia 392:
W mieście funkcjonują ponadto: Biblioteka Miejska przy ul. Jedności Robotniczej 18, która posiada osiem filii na terenie Słubic, Biblioteka Pedagogiczna oraz Biblioteka Collegium Polonicum przy ul. Kościuszki 1.
W Słubicach mieści się Słubickie Towarzystwo Muzyczne, które jest organizatorem cyklicznych Koncertów Noworocznych oraz Międzynarodowych Spotkań Muzycznych „Musica Autumna”, które na stałe wpisały się w kalendarz imprez kulturalnych miasta. Pod patronatem towarzystwa działa w Słubicach [[Chór Kameralny „Adoramus”]].
Życie kulturalne miasta współkreują także niektóre lokalne stowarzyszenia (Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Słubickiej, Związek Sybiraków Koło w Słubicach, Stowarzyszenie Nasza Mała Ojczyzna), a także blogi poświęcone historii miasta jak Patriotyczne Słubice i Słubickie okruchy przeszłości oraz dział historyczny portalu Słubice24.pl, którego redaktorem był lokalny regionalista Roland Semik.
Linia 552:
* [[Tomasz Ciszewicz]] (KWW Słubiczanie Razem) – burmistrz (od 13 grudnia 2010<ref>[http://wybory2010.pkw.gov.pl/owbp/2/pl/080000/2c9682932be39a9c012be3c8cf6201b2.html Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Rzeczpospolita Polska<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref><ref>Wybrany 5 grudnia 2010, zaprzysiężenie wyznaczono na 8 dni później.</ref> – 1 grudnia 2014)
** Piotr Łuczyński – zastępca burmistrza (od 13 grudnia 2010<ref>[http://www.gazetalubuska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20101213/POWIAT11/77951237 Słubice: Nowy burmistrz Słubic złożył dzisiaj ślubowanie – 13 grudnia 2010<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>)
* Tomasz Ciszewicz (KWW Tomasza Ciszewicza)
** Roman Siemiński
=== Przewodniczący rady miejskiej ===
Linia 578:
** Krystyna Baczyńska (bezpartyjna) – wiceprzewodniczący (od 13 grudnia 2010 – 1 grudnia 2014)
** Mariusz Olejniczak (PO) – wiceprzewodniczący ds. wsi (od 13 grudnia 2010 – 1 grudnia 2014)
* Mariusz Olejniczak (KWW Tomasza Ciszewicza)
** Maria Skalniak (KWW Tomasza Ciszewicza)
** Jarosław Sadowski (KWW Tomasza Ciszewicza)
== Współpraca międzynarodowa ==
|