II wojna światowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Michu1945 (dyskusja | edycje)
m drobne merytoryczne
Linia 88:
 
== Europa ==
=== NiemieckaAgresja inwazjaIII Rzeszy i ZSRR na Polskę ===
{{Osobny artykuł|Kampania wrześniowa|Agresja ZSRR na Polskę}}
[[Plik:Germans at Polish Border (1939-09-01).jpg|thumb|left|200px|1 września 1939, Niemcy wkraczają do Polski (propagandowe zdjęcie pozowane)]]
Wojna wybuchła 1 września 1939 po ataku [[III Rzesza|III Rzeszy]] w porozumieniu ze [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związkiem Radzieckim]]. Pierwszy etap wojny, nazywany wojną obronną Polski lub tradycyjnie w piśmiennictwie [[kampania wrześniowa|kampanią wrześniową]], rozpoczął o godzinie 4:37 atak Niemców i w jego następstwie wysadzenie przez polskich żołnierzy [[2 Batalion Strzelców|2 Batalionu Strzelców]] mostów w [[Tczew]]ie ([[Obrona mostów tczewskich]]).
Linia 107:
Brak publicznego formalnego ogłoszenia przez Prezydenta i rząd RP faktu istnienia stanu wojny między Związkiem Radzieckim a Polską i brak jednoznacznego rozkazu Naczelnego Wodza stawiania oporu najeźdźcy doprowadził do dezorientacji dowódców i żołnierzy (na przykład podczas [[obrona Lwowa (1939)|obrony Lwowa]]), a w konsekwencji do [[Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)|wzięcia do niewoli]] ok. 250 tysięcy żołnierzy i oficerów, w większości nie stawiających oporu.
 
Na wieść o [[Agresja ZSRR na Polskę|agresji ZwiązkuZSRR]], wobec natarcia [[Armia Czerwona|Armii RadzieckiegoCzerwonej]] rząd polski ewakuował się w nocy 17 września na terytorium sojuszniczej Rumunii. Wbrew porozumieniu polsko-rumuńskiemu o swobodnym prawie przejazdu ([[język francuski|fr.]] ''droit de passage''), pod naciskiem niemiecko-sowieckim i przy porozumieniu Rumunów z rządem francuskim, rząd polski został bez uprzedzenia [[internowanie|internowany]]. 30 września prezydent [[Ignacy Mościcki]], korzystając z prerogatyw [[konstytucja kwietniowa|konstytucji]] o możliwości wyznaczenia następcy w czasie wojny, wydał dekret o przekazaniu władzy [[Władysław Raczkiewicz|Władysławowi Raczkiewiczowi]], co zapoczątkowało działalność [[Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie|Rządu RP na uchodźstwie]].
 
[[Plik:Second world war europe 1939 map pl2.png|thumb|Działania wojenne we wrześniu 1939 i rozbiór Polski]]
Linia 122:
Tymczasem 28 września w zawartym w Moskwie [[S:Traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza-ZSRR 28.09.1939 r. z tajnymi protokołami|pakcie o granicach i przyjaźni]] III Rzesza i Związek Radziecki dokonały wbrew prawu międzynarodowemu ([[s:konwencja haska IV (1907)|konwencja haska IV]] z 1907) wytyczenia granicy niemiecko-sowieckiej na okupowanym terytorium Polski. W stosunku do ustaleń tajnego protokołu do [[Pakt Ribbentrop-Mołotow|Paktu Ribbentrop-Mołotow]] dwaj agresorzy dokonali jednak pewnej modyfikacji: Związek Radziecki oddał III Rzeszy terytorium Lubelszczyzny w zamian za zgodę Niemiec na podporządkowanie Związkowi Radzieckiemu [[Litwa|Litwy]]. [[Wilno|Wileńszczyzna]] została przekazana Litwie 10 października w zamian za zgodę na bazy Armii Czerwonej na jej terytorium. Podobne układy Związek Radziecki wymusił 29 września i 5 października na [[Estonia|Estonii]] i [[Łotwa|Łotwie]]. Do czerwca 1940 roku kraje te cieszyły się jeszcze pozorami niepodległości.
 
=== RadzieckaAgresja inwazjaZSRR na Finlandię /- wojna zimowa ===
{{Osobny artykuł|wojna zimowa}}
Stalin próbował rozciągnąć swoją strefę wpływów także na [[Finlandia|Finlandię]]. Odmiennie niż republiki bałtyckie, odmówiła ona jednak przyjęcia warunków[[ultimatum]] ZwiązkuZSRR Radzieckiegow dotyczącychsprawie wprowadzenia na swe terytorium baz wojskowych Armii Czerwonej i korektyprzesunięcia granicy sowiecko-fińskiej na [[Przesmyk Karelski|Przesmyku Karelskim]], tak by w granicach ZSRR znalazła się obronna [[Linia Mannerheima]]. W rezultaciekonsekwencji po prowokacji sowieckiej - ostrzelaniu terytorium ZSRR przez artylerię Armii Czerwonej - Finlandia została zaatakowana przez odZSRR. Pod pretekstem pomocy [[30państwo listopadamarionetkowe|marionetkowej]] [[1939]]Fińska doRepublika [[13Demokratyczna|Fińskiej marcaRepubliki Demokratycznej]] wojska sowieckie, po zbombardowaniu [[1940Helsinki|Helsinek]] rokuzaatakowały toczyła sięFinlandię. tzwTzw. [[wojna zimowa]] toczyła się od 30 listopada 1939 do 13 marca 1940 roku. Mimo że siły fińskie były zdecydowanie słabsze liczebnie od agresora, zdołały zadać mu ciężkie straty i obronić niepodległość swego kraju. Na podstawie wymuszonego traktatu pokojowego Finlandia utraciła część terytorium, m.in. ufortyfikowany [[Przesmyk Karelski]] z miastem [[Wyborg]], a ZwiązekZSRR Radzieckiw grudniu 1939 został wykluczony z [[Liga Narodów|Ligi Narodów]]. Zagrożenie niepodległości Finlandii w wyniku wojny zimowej i poniesione straty terytorialne spowodowały natomiast, że Finlandia porzuciła przy zmianie koniunktury politycznej politykę neutralności i stała się sojusznikiem [[III Rzesza|III Rzeszy]] podczas jej [[Atak Niemiec na ZSRR|agresji na Związekwojny Radzieckiniemiecko-sowieckiej]] w 1941 roku.
 
=== Bitwa o Atlantyk ===