Aldehyd mrówkowy: Różnice pomiędzy wersjami

'''Aldehyd mrówkowy''', '''formaldehyd''', [[Numer E|E240]]{{r|FI}} ([[nomenklatura chemiczna|nazwa systematyczna]]: ''metanal''), HCHO – [[związki organiczne|organiczny związek chemiczny]], pierwszy w [[szereg homologiczny|szeregu homologicznym]] [[aldehydy|aldehydów]]. Został odkryty przez rosyjskiego chemika [[Aleksandr Butlerow|Aleksandra Butlerowa]] w 1859 roku{{r|Butlerow}}. W handlu najczęściej spotyka się jego 35–40% roztwór w wodzie, zwany [[formalina|formaliną]]. Produktem [[Kondensacjakondensacja (chemia)|kondensacji]] formaldehydu jest [[polioksymetylen]] (zwany także paraformaldehydem){{r|WEZ|MEM}}.

Formaldehyd powstaje podczas niepełnego spalania substancji zawierających [[Węgiel (pierwiastek)|węgiel]]{{r|CRC25}} (np. podczas [[Wędzenie|wędzenia]] pokarmów bogatych w [[Białka|białko]]{{r|FI}}). Przemysłowo otrzymuje się go poprzez [[utlenianie]] i [[Odwodornienieodwodornienie|odwodornianie]], na katalizatorze tlenkowym (molibdeniany żelaza lub bizmutu) albo srebrowym, [[metanol]]u{{r|E213|CRC25}}.

Dobrze rozpuszcza się w wodzie, do stężenia około 40% (wagowo){{r|CRC25}}. Działa silnie bakteriobójczo oraz [[Denaturacjadenaturacja białka|denaturująco]] na [[białka]]{{r|WEZ|MEM}}.

Jest [[konserwant]]em{{r|FI|E213|CRC25}} oraz środkiem odkażającym{{r|WEZ|MEM|FI|CRC25}} wykorzystywanym przy produkcji: tuszy do rzęs, utwardzaczy i lakierów do paznokci, mydeł, odżywek do włosów i szamponów, kremów przeciw starzeniu się skóry, płynów do kąpieli, dezodorantów, [[fornir]]ów, lakierów przemysłowych, wosków samochodowych, wypełniaczy [[Szczepionka|szczepionek]], środków zapobiegających pienieniu oraz karmy dla zwierząt{{r|E213}}. Ponadto stosuje się go do wyrobu: [[Żywiceżywice polimerowe|żywic syntetycznych]], [[Włóknawłókna sztuczne|włókien chemicznych]], [[Barwnikibarwniki (związki chemiczne)|barwników]]{{r|MEM|CRC25}}, a także do utrwalania [[Preparatpreparat anatomiczny(biologia)|preparatów anatomicznych]]{{r|MEM}}.

Znajduje się na [[Kanada|kanadyjskiej]] liście niezalecanych składników kosmetyków. W niektórych krajach jego stosowanie jest całkowicie zakazane. Jest on bowiem toksyczny dla [[Wątroba|wątroby]], [[Skóra|skóry]] oraz układów: [[Układukład oddechowy|oddechowego]], [[Układukład odpornościowy|odpornościowego]], [[Układukład rozrodczy|rozrodczego]] i [[Układukład nerwowy|nerwowego]]. Powoduje on ponadto: podrażnienia oczu, nosa i gardła, krwawienie z nosa, kaszel, [[Wysypka|wysypkę]] oraz [[Astmaastma oskrzelowa|astmę]]. Podejrzewa się go także o [[teratogenność]] i [[Czynnikczynnik rakotwórczy|kancerogenność]]{{r|E213}}. Jego [[dopuszczalne dzienne spożycie]] wynosi 0,15 [[miligram|mg]]/kg masy ciała{{r|FI}}.