Służba Więzienna: Różnice pomiędzy wersjami

{{Instytucja państwowa infobox

|nazwa = Służba Więzienna

|logo = Służba Więzienna symbol.svg

|opis logo = Symbol Służby Więziennej

|państwo = POL

|data utworzenia = [[8 lutego]] [[1919]]

|tytuł zastępcy = Zastępca

|zastępca = płk Artur Dziadosz<br />płk Grzegorz Fedorowicz<br />mjr Marcin Strzelec

|adres = 02-521 Warszawa<br />ul. Rakowiecka 37a

|kod mapy = Warszawa

|współrzędne = 52°12'27,43″N 21°00'33,84″E

|commons = Category:Służba Więzienna

|www = http://www.sw.gov.pl/

}}

{{wikt|Służba Więzienna}}

** Areszt Śledczy Tarnowskie Góry

** Zakład Karny Cieszyn

** Zakład Karny Lubliniec

* Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej Koszalin

** Areszt Śledczy Koszalin

** Zakład Karny Kraków – Nowa Huta

** Zakład Karny Nowy Sącz

* Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej Lublin

** [[Areszt Śledczy Krasnystaw]]

* Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej Olsztyn

** Areszt Śledczy Działdowo

** Areszt Śledczy Szczytno

** Zakład Karny Dubliny

** Zakład Karny Kamińsk

* Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej Opole

** Areszt Śledczy Lubsko

** Areszt Śledczy Ostrów Wielkopolski

** Areszt Śledczy Zielona Góra

** Areszt Śledczy Środa Wielkopolska

** Zakład Karny Gębarzewo

** Zakład Karny Koziegłowy

** Zakład Karny Krzywaniec

* Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej Rzeszów

** Ośrodek Doskonalenia Kadr Służby Więziennej Olszanica

** Zakład Karny Dębica

** Zakład Karny Jasło

** Zakład Karny Przemyśl

** Zakład Karny Rzeszów Załęże

* Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej Szczecin

** Areszt Śledczy Międzyrzecz

** Areszt Śledczy Szczecin

** Zakład Karny Gorzów Wielkopolski

** Zakład Karny Nowogard

* Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej Warszawa

** Areszt Śledczy Grójec

 

=== Podległość organizacyjna ===

 

Przygotowania do przejęcia więzień znajdujących się na terenie tzw. Kongresówki z rąk zaborców zostały już podjęte w marcu 1918. Było to konsekwencją oddania w 1917 sądownictwa [[Tymczasowa Rada Stanu|Tymczasowej Radzie Stanu]], a później [[Rada Regencyjna|Radzie Regencyjnej]]. Zaborcy nie zgodzili się jednakże na to, pragnąc zatrzymać sobie kontrolę nad wymiarem kar dyktowanych przez polskie sądy. [[1 maja]] 1918 powstał Wydział Więzienny przekształcony potem w Sekcję Więzienną, liczącą 24 osoby. Rozpoczęto poszukiwania osób mających potem organizować więzienia w wolnej Polsce. Chętnych umieszczono wśród personelu więziennego zaborców (34 osoby na stanowiskach oficerskich, 117 na podoficerskich). Zorganizowano kursy wieczorowe dla kandydatów na funkcjonariuszy, przygotowano projekt ustawy, regulaminu, przepisów wewnętrznych, etatyzacji oraz budżetu przyszłego polskiego więziennictwa. Przejęcie więzień przez polskie władze następowało począwszy od [[1 listopada]] 1918 (tereny okupowane przez [[Austro-Węgry|Austrię]]), do 11 listopada gdzie właśnie tego dnia doszło do żywiołowej choć od dawna przygotowanej akcji. W nocy 12 listopada wszystkie więzienia na terenie Królestwa Kongresowego były już w polskich rękach. Kolejne jednostki były przejmowane wraz kształtowaniem się granic niepodległej Rzeczypospolitej:

* [[27 grudnia]] 1918 – teren objęty [[powstanie wielkopolskie|powstaniem wielkopolskim]]

Równo 70 lat od tej daty uchwalono Ustawę o Służbie Więziennej, będącą podstawą prawną jej działania do dziś.

 

Dnia 4 października 1944 Kierownik [[Resort Bezpieczeństwa Publicznego|Resortu Bezpieczeństwa Publicznego]] Okólnikiem nr 1 powołał do życia Straż Więzienną. Dzień ten przez cały czas trwania [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] był dniem święta więzienników. W początkowym okresie odbudowy struktur administracyjnych przejęto przepisy przedwojenne w tym Kodeks Karny z 1932 roku, regulamin więzienny z 1931 oraz przepisy z projektu nowego regulaminu z 1939. Ponieważ przedwojenne przepisy w nowej sytuacji politycznej były niewystarczające, w 1945 wydano instrukcję w sprawie postępowania z więźniami. Od początku swego istnienia Straż Więzienna została podporządkowana VI Departamentowi Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Jej funkcjonariusze brali aktywny udział w działaniach prowadzonych przez Departament Śledczy UBP, w tym w prześladowaniach i torturach osadzonych z powodów politycznych.

 

W lipcu 1954 ukazał się Dekret o Służbie Więziennej. Zmieniono nazwę tej formacji i dodano pewne elementy mające na celu oddziaływanie poprawcze wobec skazanych. 7 grudnia rozwiązano MBP, służbę podporządkowano nowo powstałemu Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Dopiero w listopadzie 1955 uchylono przedwojenne przepisy więzienne wprowadzeniem nowego regulaminu. Stracił on jednak szybko aktualność z powodów przemian politycznych 1956 oraz przejścia Służby Więziennej z dniem 1 listopada 1956 pod zarząd Ministerstwa Sprawiedliwości.

 

Zadania Służby Więziennej po przemianach roku 1956 uległy zmianie. Dotychczasowe przepisy mimo zawarcia w nich pewnych elementów poprawczych były nieaktualne. W poprzednich latach nikt nie zajmował się resocjalizacją skazanych z powodu braku środków, bazy, odpowiedniej kadry, a przede wszystkim klimatu politycznego. Rozpoczął się 10-letni okres wydawania szeregu zarządzeń, dyrektyw i pism, modyfikowanych i weryfikowanych w praktyce zakończony wydaniem nowego regulaminu. Model represyjny zdominowany przez treści polityczno-ideologiczne i wojskowe został przekształcony represyjno-formujący, zaczęto odchodzić od dominującej polityki i ideologii na rzecz treści psychospołecznych oraz dyscyplin prawnych.

 

 

[[10 grudnia]] 1959 wydano Ustawę o Służbie Więziennej, która uregulowała funkcjonowanie więzienników na 37 lat. Ustawę tę modyfikowano kilkakrotnie, a najpoważniejszymi zmianami było wprowadzenie w 1975 wojskowego nazewnictwa stopni, rozbudowa systemu szkoleń, w 1983 wprowadzenie korpusu chorążych.

 

Po zmianie systemu politycznego w Polsce w 1989, nie ogłoszono oczekiwanej [[amnestia|amnestii]], co stało się powodem wybuchu [[bunt]]ów w wielu więzieniach. Po ich spacyfikowaniu przystąpiono do reformy więziennictwa zmierzającej do przyjęcia modelu resocjalizacyjnego. W początkowych latach reform odeszło ze Służby Więziennej około 40% funkcjonariuszy, co spowodowało szereg skutków negatywnych. Okres przejściowy zakończył się około roku 1994, a nowo zatrudnieni pracownicy nabrali koniecznego w pracy doświadczenia<ref name="arche"/>.