Wikipedia

1 Pułk Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Lowdown (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
242 291 edycji
poprawa linków
JCRZ (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
24 061 edycji
m drobne techniczne, WP:SK
Linia 9:
|opis grafiki =
|państwo = POL
|wariant flagi = PPP
|sformowanie = 22 wrzesień [[1944]]
|rozformowanie = 19 styczeń [[1945]]
Linia 24:
|numer =
|dyslokacja = Gorce i Podhale
|rodzaj sił zbrojnych = lądowe
|formacja =
|rodzaj wojsk =
Linia 36:
 
== Historia Pułku ==
[[Plik:Krakow ak nowysacz.png|thumb|right|240px| Rejon działań 1 psp AK]]
W ramach przygotowań do Akcji „Burza” utworzony został w [[Inspektorat Nowy Sącz AK|Inspektoracie Nowy Sącz]], [[Okręg Kraków AK|Okręgu Kraków]] Armii Krajowej 1 pułk strzelców podhalańskich. Pułk wchodził w skład [[21 Dywizja Piechoty AK|21 Dywizji Piechoty AK]]. Operacyjnie podlegał dowódcy Grupy Operacyjne „Śląsk Cieszyński", gen. bryg. [[Bruno Olbrycht]]owi ps. „Olza" a organizacyjnie Komendzie Okręgu Kraków AK.<ref name="Mazur">{{cytuj książkę |nazwisko = Mazur| imię = Grzegorz | tytuł = Wojna i okupacja na Podkarpaciu i Podhalu | wydawca = Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego| miejsce = Kraków| rok = 1998| strony = 217-297| isbn = }}</ref>.
 
Zasięg działania 1 pspodh. AK obejmował teren [[Podhale|Podhala]] i [[Gorce|Gorców]]. W skład pułku, formowanego na wiosnę 1944 roku, weszły działające już na tym terenie oddziały partyzanckie AK. Cztery bataliony pułku działały w poszczególnych rejonach [[Inspektorat Nowy Sącz AK|Inspektoratu Nowy Sącz]].
 
W dniu 22 września 1944 roku na dowódcę pułku mianowany został mjr Adam Stabrawa ps. „Borowy". Dzień ten przyjmuje się formalnie za datę powstania 1 pułku strzelców podhalańskich AK. Siedziba dowódcy pułku znajdowała się w okolicach masywu [[ Mogielica|Mogielicy]]. Na początku września pułk został skoncentrowany w rejonie [[Turbacz]]a w Gorcach, a 24 września 1944 r złożył przysięgę podczas mszy świętej odprawianej przez ks. Jana Czuja.
 
Uzbrojenie pułku w październiku 1944 składało się z: 2 [[granatnik PIAT|granatników PIAT]], 9 [[ciężki karabin maszynowy|ciężkich karabinów maszynowych]], 37 [[ręczny karabin maszynowy|ręcznych karabinów maszynowych]], 85 [[pistolet maszynowy|pistoletów maszynowych]], 188 [[pistolet]]ów, 401 [[granat ręczny|granatów]], 568 [[karabin]]ów.
Linia 48:
 
== Skład Pułku ==
Na dzień 31 października 1944 r. pułk liczył 1 029 ludzi (47 oficerów, 45 podchorążych, 138 podoficerów, i 793 szeregowych). Skład osobowy pułku to<ref name="Mazur">< /ref>:
 
=== Dowództwo Pułku ===
Linia 88:
 
=== II batalion ===
[[Plik:Julian Krzewicki jako ppor. 20 pp Z.K. rok 1934.JPG|thumb|right|180px|[[Julian Krzewicki]], dowódca II batalionu]]
W skład II batalionu weszła część istniejącego oddziału "Mszyca", dowodzonego przez ppor. Jana Stachurę ps. "Adam" i oddziału ppor.Władysława Rosieka ps. "Dołner" oraz oddziały ppor. Wiktora Lacha ps. "Wilk" i ppor. Władysława Wietrznego ps. "Dęboróg".
* dowódca batalionu - kpt. [[Julian Krzewicki]] ps. "Filip" (jednocześnie komendant Obwodu Limanowa AK)
Linia 145:
 
== Polegli Żołnierze 1 PSP AK ==
[[Plik:Grób Pisarskiego a1.jpg|thumb|right|180px| Mogiła Władysława Pisarskiego]]
Lista poległych żołnierzy 1 PSP AK:
* ppłk Stanisław Mirecki ps. „Pociej", ciężko ranny ujęty przez Niemców zmarł 4 IX 1944 szpitalu w Nowym Sączu,
Linia 154:
 
== Pamięć ==
[[Plik:Szczawa Muzeum AK G8.jpg|thumb|right|180px| Muzeum 1 psp AK w Szczawie]]
 
[[Plik:Pomnik 1 psp AK w Szczawie.jpg|thumb|right|180px| Pomnik Pamięci Żołnierzy 1 psp AK w Szczawie]]
 
[[Plik:Hala Łabowska BS5-1.jpg|thumb|right|180px| Pomnik upamiętniający żołnierzy 9 Kompanii 3 Batalionu 1 psp AK na Hali Łabowskiej]]
 
Muzeum 1 PSP AK w Szczawie zawiera liczne pamiątki z okresu II wojny światowej w tym sztandar, mundury, listy, fotografie upamiętniające działania 1 PSP AK<ref name=Muzeum>Informacja Muzeum 1 PSP AK w Szczawie</ref>.
Linia 173:
* [[Dawid Golik]]: ''Partyzanci „Lamparta"''. Instytut Pamięci Narodowej, Wydawnictwo Attyka, Kraków 2014. {{ISBN|978-83-62139-72-9}}.
* [[Grzegorz Mazur]], [[Wojciech Rojek]], [[Marian Zgórniak]]: ''Wojna i okupacja na Podkarpaciu i Podhalu''. Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998. {{ISBN|83-86575-52-2}}.
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Zubek | imię = Julian | tytuł = Ze wspomnień kuriera | data = 1988 | wydawca = Wydawnictwo Literackie | miejsce = Kraków | isbn = 83-08-01799-1 | strony = }}
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Linki zewnętrzne ==▼
*[http://spgabonstarysacz.edupage.org/about/? Szkoła Podstawowa im. 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej w Gabońiu]▼
*[http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/wojewodztwo-slaskie/332-zywiec-pomnik-grunwaldzki Pomnik upamiętniający 9 kompani 3. batalionu 1 PSP AK na Hali Łabowskiej]▼
 
▲== Linki zewnętrzne ==
▲* [http://spgabonstarysacz.edupage.org/about/? Szkoła Podstawowa im. 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej w Gabońiu]
▲* [http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/wojewodztwo-slaskie/332-zywiec-pomnik-grunwaldzki Pomnik upamiętniający 9 kompani 3. batalionu 1 PSP AK na Hali Łabowskiej]
 
{{Okręg Kraków AK}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/1_Pułk_Strzelców_Podhalańskich_Armii_Krajowej”