Pijawnik: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Szoltys-bot (dyskusja | edycje)
m bot poprawia martwe linki zewnętrzne
m lit.
Linia 30:
}}
__BEZSPISU__
'''Pijawnik'''{{r|Mielczarek&Kuziemko}}, stróż krokodyli{{r|PWN}}, żwirowiec nilowy{{r|PWN}} (''Pluvianus aegyptius'') – gatunek [[ptaki|ptaka]] będącego jedynym przedstawicielem rodziny '''pijawników''' (Pluvianidae){{r|Mielczarek&Kuziemko|ioc}} z rzędu [[Siewkowe|siewkowych]] (Charadriiformes) występujący w Afryce subsaharyjskiej, aż po centralną część kontynentu{{r|ioc}}.
 
== Taksonomia ==
Po raz pierwszy gatunek opisał [[Karol Linneusz]] w 1758. Nadał pijawnikowi [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazwę]] ''Charadrius ægyptius''; [[holotyp]] pochodził z [[Egipt]]u{{r|hbwa}}. Obecnie (2016) [[Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny]] umieszcza pijawnika w [[takson monotypowy|monotypowym]] rodzaju ''Pluvianus'' jako ''P. aegyptius''{{r|ioc}}. W 2007 pijawnik został wydzielony ze [[żwirowcowate|żwirowcowatych]] do osobnej rodziny pijawników (Pluvianidae){{r|Mielczarek&Kuziemko|ioc}}; ma ona osobną linię rozwojową, stanowi [[grupa zewnętrzna|grupę zewnętrzną]] wobec siewkowatych i spokrewnionych gatunków{{r|ioc}}.
 
=== Etymologia ===
* ''Pluvianus'': [[język francuski|fr.]] nazwa „Pluvian du Sénégal” nadana pijawnikowi przez [[Louis Jean Daubenton|Louisa Daubentona]] w XXVIIIXVIII wieku, od ''Pluvier'' – siewka{{odn|Jobling|2017|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/pluvianus Pluvianus]}}.
* ''aegyptius'': {{łac.|Aegyptius}} – egipski, Egipcjanin, od {{gr.|Αιγυπτιος}} ''Aiguptios'' – Egipcjanin{{odn|Jobling|2017|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/aegyptius aegyptius]}}.
* ''Ammoptila'': gr. αμμος ''ammos'' – piasek; πτιλον ''ptilon'' – pióro{{odn|Jobling|2017|s=[http://www.hbw.com/dictionary/definition/ammoptila Ammoptila]}}.
 
== Morfologia ==
Długość ciała wynosi 19–20 cm, masa ciała – 73–92 g, rozpiętość skrzydeł – 47–51 cm. Środek grzbietu, wierzch głowy, szeroki pasek przebiegający przez oko i drugi, okalający pierś, mają kolor czarny, dookoła czarnych obszarów rosną białe pióra. Brew biała. [[Pokrywy (ornitologia)|Pokrywy]] i [[sterówki]] szaroniebieskie, przy czym sterówki wyróżniają się białymi końcówkami. Na skrzydle można dostrzec wyraźny, czarno-biały wzór; utworzony jest z białego pola na lotkach i sterówkach oraz skośnego, czarnego pasa niegnącego przez każde ze skrzydeł oraz końce lotek. Skrzydło od spodu czysto białe, jednak również występuje czarny, ukośny pas. Pozostałą część spodu ciała porastają pióra barwy od kremowej po płową. Dziób czarny, nogi i stopy szaroniebieskie. W upierzeniu nie występuje [[dymorfizm płciowy]]. Osobniki młodociane są podobne do dorosłych, jednak mają rdzawobrązowe pokrywy skrzydłowe mniejsze i średnie, do tego ich pióra na grzbiecie są brązowawo obrzeżone{{r|hbwa}}.
 
== Zasięg występowania ==
Pijawnik występuje w [[Afryka|Afryce]] subsaharyjskiej od [[Senegal]]u po zachodnią [[Erytrea|Erytreę]] i zachodnią [[Etiopia|Etiopię]], dalej na południe do północnej [[Demokratyczna Republika Konga|Demokratycznej Republiki Konga]] i północne [[Uganda|Ugandy]], dalej wąskim pasem do niższej części zlewiska rzeki [[Kongo (rzeka)|Kongo]] i skrajnie północnej części [[Angola|Angoli]]. Dawniej zasięg pijawnika sięgał dalej na północ, wzdłuż [[Nil]]u aż po Egipt; obecnie gatunek wymarł w tych obszarach. Pijawnik zasiedla okolice nizinnych rzek z pasami piachu lub żwiru. Unika obszarów silnie zalesionych oraz [[estuarium|estuariów]]. Często pojawia się w okolicach rzek w pobliżu osiedli ludzkich, np. w Tompari Ferry w [[Sierra Leone]]{{r|hbwa}}. Ogółem gatunek osiadły, jednak podejmuje na skalę lokalną związane ze zmianą poziomu rzek{{r|birdlife}}.
== Pożywienie ==
Pijawniki żywią się [[bezkręgowce|bezkręgowcami]], w tym małżami, owadami wodnymi; ma również zjadać nasiona oraz fragmenty rybich trucheł. Żeruje zarówno zbierając pokarm z powierzchni, jak i m.in. łapiąc owady w biegu, przeczesując piasek lub szukając zdobyczy pod kamieniami. Nie ma dowodów na zjadanie przez pijawniki owadów z paszczy [[krokodyle|krokodyli]]{{r|hbwa}}.
 
== Rozród ==
Na północ od równika pijawniki gniazdują od stycznia do maja, kiedy poziom wód jest niski; stwierdzono jednak małe pisklę w [[Ghana|Ghanie]] pod koniec listopada. Brak informacji o sezonie lęgowym w południowej części zasięgu. Przedstawiciele ''P. aegyptius'' są monogamiczni, gniazdują samotnie. Gniazdo to głęboki dołek, niewyściełany; umieszczony jest na piaszczystym łachu. Zniesienie liczy 2–3 [[jajo (biologia)|jaja]] o żółtobrązowej skorupce, ozdobionej czarnobrązowymi i szarymi kropkami. Znane wymiary jaj to 28,4–33,9 mm na 23–24,4 mm, zaś masa 8,51–10,48 g. Inkubacja trwa 28–31 dni, wysiadują oba ptaki z pary. Rankiem samiec i samca mogą zmieniać się nawet co 4 godziny, jednak w najgorętszych porach dnia zmieniają się co około 10–20 minut. Podczas wysiadywania jaja są przynajmniej częściowo zagrzebane, zaś ptaki w najgorętszych porach doby zwilżają piasek z pomocą wody wsiąkniętej w pióra na brzuchu, aby schłodzić jaja. Pisklęta klują się pokryte z wierzchu czarno-płowymi plamami, za to od każdego ich oka w tył biegnie biała linia; na karku zbiegające się linie tworzą plamę. Młode opuszczają gniazdo już 1. dnia życia, jednak nim nie osiągną 3–4 tygodni rodzice nadal mogą przykrywać je piaskiem. Ponadto chłodzą pisklęta namoczonymi piórami na brzuchu. Młode w wieku około 7 dni potrafią samodzielnie żerować; przypuszczalnie są w pełni opierzone po 30–35 dniach życia{{r|hbwa}}.
 
== Status zagrożenia ==
[[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] uznaje pijawnika za [[gatunek najmniejszej troski]] (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2016). [[BirdLife International]] ocenia trend populacji jako spadkowy. Zagrożeniem dla gatunku jest przekształcanie środowiska wskutek budowy tam{{r|birdlife}}.
 
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name=PWN>Mała encyklopedia przyrodnicza ([[Wydawnictwo Naukowe PWN|Państwowe Wydawnictwo Naukowe]], Warszawa [[1957]])</ref>
Linia 67:
}}
 
== Bibliografia ==
# {{cytuj książkę| odn = tak | autor = J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.)| tytuł = Handbook of the Birds of the World Alive |url = http://www.hbw.com/|rok = 2017|imię r = J.A. | nazwisko r = Jobling | rozdział = Key to Scientific Names in Ornithology| adres rozdziału = http://www.hbw.com/dictionary/key-to-scientific-names-in-ornithology| wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|język = en | data dostępu = 2017-10-21}}
 
[[Kategoria:Pijawniki]]