Adolf Rafał Bniński: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
kat.
poprawa ujedn. i przek., kat., dr. mer. i red.
Linia 1:
{{Polityk infobox
|polityk = Adolf Bniński
|data urodzenia = [[21 sierpnia]] [[1884]]
|miejsce urodzenia = [[Kosowo (powiat gostyński)|Kosowo]], [[Królestwo Prus]]
|data śmierci = [[8 lipca 1942]]
|miejsce śmierci =[[II Rzeczpospolita|Polska]] podok. [[Okupacja wojenna|okupacją]] [[III Rzesza|III RzeszyStęszew]]a
|grafika = [[Plik:Adolf Bninski.jpg|185px]]
| funkcja = [[Wojewoda]] [[Województwo poznańskie (II Rzeczpospolita)|Wojewoda poznański]]
| partia =
| od = [[10 stycznia]] [[1923]]
| do = [[9 maja]] [[1928]]
| poprzednik = [[Witold Celichowski]]
| następca = [[Piotr Dunin-Borkowski (polityk)|Piotr Dunin-Borkowski]]
| 2 funkcja = [[:Kategoria:Senatorowie IV kadencji Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (1935–1938)|Senator IV kadencji]] ([[II Rzeczpospolita|II RP]])
| 2 partia = [[Stronnictwo Prawicy Narodowej|Stronnictwo Zachowawcze]]
| 2 od = [[4 października 1935]]
| 2 do = [[13 września 1938]]
|odznaczenia = {{order|OOB}} {{order|OOP|KKO}} {{order|OHLOPP}} {{order|OŚGW|KW}} {{order|OBP|III}} {{order|LH|O}} [[Plik:Ordre du Merite agricole Chevalier ribbon.svg|40px|Ordre du Mérite agricole]]
|commons = Category:Adolf Bniński
}}
[[Plik:Bniński, Adolf - Informacja o zniesieniu stanu wyjątkowego w Poznaniu - 701-001-058-303.jpg|thumb|Informacja o zniesieniu stanu wyjątkowego w Poznaniu w 1926 roku, podpisana przez Adolfa Bnińskiego.]]
'''Adolf Rafał Jan Bniński''', ps. ''Białoń'' (ur. [[21 sierpnia]] [[1884]] w [[Kosowo (powiat gostyński)|Kosowie]], zm. przypuszczalnie[[8 w lipculipca]] [[1942]] pod [[Stęszew]]em) – ziemianin, organizator kółek rolniczych w [[Wielkopolska|Wielkopolsce]], działacz monarchistyczny i konserwatywny; [[wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewoda poznański]] w latach 1923–1928, współzałożyciel przedwojennego [[Stronnictwo Prawicy Narodowej|Stronnictwa Zachowawczego]], [[senator]] IV kadencji w [[II Rzeczpospolita|II RP]], [[Delegat Rządu na Kraj|Główny Delegat Rządu RP]] na ziemie wcielone do [[III Rzesza|III Rzeszy]] w latach 1940–1941.
 
== Okres zaborówŻyciorys ==
=== Okres zaborów ===
Był synem Karola Bnińskiego (1854–1895), właściciela [[Buszewo (powiat szamotulski)|Buszewa]] koło [[Szamotuły|Szamotuł]] i Emilii z Potworowskich (1864–1933). Uczęszczał do gimnazjum w [[Inowrocław]]iu, w którym w 1905 zdał maturę. Następnie studiował [[Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie|rolnictwo]] na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]] oraz na niemieckich wyższych uczelniach w [[Monachium]] i [[Halle (Saale)|Halle]]. W 1909 został administratorem majątków [[Gułtowy]], [[Biskupice (powiat średzki)|Biskupice]], [[Nowojewo]] i [[Wysławice]] oraz działaczem [[kółko rolnicze|kółek rolniczych]], którym był do 1914. W 1914tym samym roku przejął jeadministrowane majątki na własność, a także poślubił Marię z domu Skorzewską (1893–1972) oraz został ojcem dwóch córek o imionach Maria Emilia (jedna z nich zmarła w dzieciństwie). W listopadzie 1918 mianowano go komisarzem [[Łódź|Łodzi]] i okolicznych [[powiatPowiat (Polska)|powiatów]]ów – [[powiat brzeziński|brzezińskiego]], [[Powiat łaski|łaskiego]] i [[Powiat łódzki|łódzkiego]]. Funkcję tę pełnił do 8 grudnia 1918 r.<ref>''Ustąpienie hr. Bnińskiego'', „Rozwój”, 09.12.9 grudnia 1918, s. 2.</ref>.
 
=== II RP ===
Od 17 stycznia 1919 do 2 września 1920 sprawował funkcję starosty [[powiat średzki (województwo wielkopolskie)|powiatu średzkiego]], a od 2 stycznia 1923 do 30 kwietnia 1928 – [[wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewody poznańskiego]]. W okresie 1920–1922 był prezesem Wielkopolskiej Izby Rolniczej. 31 maja 1926 brał udział w wyborach prezydenckich przeciwko [[Józef Piłsudski|Józefowi Piłsudskiemu]], a następnie [[Ignacy Mościcki|Ignacemu Mościckiemu]] jako kandydat [[Związek Ludowo-Narodowy|Związku Ludowo-Narodowego]], ale w obu przypadkach przegrał. WOd okresie1929 był prezesem [[IITowarzystwo Czytelni RzeczpospolitaLudowych|IITowarzystwa RzeczypospolitejCzytelni Ludowych]], był wieloletnim prezesem Wielkopolskiej Izby Rolniczej,a od 24 listopada 1930 – prezesem [[Akcja Katolicka w II Rzeczypospolitej|Naczelnego Instytutu Akcji Katolickiej]] z siedzibą w Poznaniu, działał wtakże [[Towarzystwom.in. Czytelni Ludowych|Towarzystwie Czytelni Ludowych]] iw [[Towarzystwo Łączności z Polakami na Obczyźnie|Towarzystwie Łączności z Polakami na Obczyźnie]]. Ideologicznie reprezentował poglądy konserwatywno-monarchistyczne. Prezydent Rzeczypospolitej powołał go na senatora IV [[kadencja (politologia)|kadencji]] (1935–1938). 12 grudnia 1937 współorganizował [[Stronnictwo Prawicy Narodowej|Stronnictwo Zachowawcze]], (które wyrażało interesy ziemiaństwa i występowało przeciwko rządom [[sanacja|sanacji]]), zostając jego prezesem.
 
=== Okupacja niemiecka ===
Na początku okupacji niemieckiej został wywłaszczony ze swojego majątku, w związku z czym przeniósł się do [[Poznań|Poznania]], gdzie włączył się do działalności konspiracyjnej. W lipcu 1940 podczas inauguracyjnego posiedzenia [[Porozumienie Stronnictw Politycznych|Porozumienia Stronnictw Politycznych]] został wybrany [[Delegat Rządu na Kraj|Głównym Delegatem Rządu RP]] na ziemie wcielone. 3 grudnia otrzymał oficjalną nominację od premiera gen. [[Władysław Sikorski|Władysława Sikorskiego]]. Opowiadał się za koncepcją utworzenia autonomicznej konspiracji polskiej na terenach włączonych do [[III Rzesza|Rzeszy]]. Współtworzył [[Delegatura Rządu na Kraj|Okręgową Delegaturę Rządu RP]] na obszar [[Pomorze|Pomorza]].
 
=== Tortury i śmierć ===
26 lipca 1941 został aresztowany przez Niemców z powodu odmowy podpisania manifestu do narodu polskiego w sprawie antyradzieckiej akcji u boku Niemiec. Został uwięziony w [[Fort VII w Poznaniu (obóz zagłady)|Forcie VII w Poznaniu]] i w trakcie okrutnego śledztwa był torturowany. 18 stycznia 1942 władze [[Polskie Państwo Podziemne|Polskiego Państwa Podziemnego]] wystąpiły z bezskutecznym apelem do rządu brytyjskiego, aby ten poprosił państwa neutralne o interwencję w [[Berlin]]ie na rzecz Adolfa Bnińskiego. Nocą z 7 na 8 lipca 1942 wywieziono go z poznańskiej Cytadeli i zamordowano prawdopodobnie pod [[Stęszew]]em koło Poznania. 10 października Ministerstwo Spraw Zagranicznych III Rzeszy zatwierdziło skazanie go na śmierć w Berlinie.
 
Linia 43 ⟶ 44:
* [[Order Piusa IX|Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Piusa IX]] (Stolica Apostolska){{r|pis}}
* [[Legia Honorowa|Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej]] (Francja){{r|pis}}
* [[Order Zasługi Rolniczej (Francja)|Kawaler Orderu Zasługi Rolniczej]] (Francja)<ref name="pis">{{Cytuj książkę | autor = [[Andrzej Kunert|Andrzej Krzysztof Kunert]] (red.) | tytuł = Posłowie i Senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-19391919–1939. Słownik Biograficzny. T. 1 (A–D) | wydawca = Wyd. Sejmowe | miejsce = Warszawa | data = 1998 | strony = 157–158}}</ref>
 
== Przypisy ==
Linia 49 ⟶ 50:
 
== Bibliografia ==
* [[Krzysztof Komorowski, (historyk)|Krzysztof Komorowski]]: ''Konspiracja pomorska 1939–1947'', Gdańsk 1993.
* {{cytuj książkę | autor r = Marek Rezler | rozdział = ''Sylwetki zasłużonych poznaniaków. Biogramy historyczne'' | tytuł = Wielka Księga Miasta Poznania | wydanie = 1 | wydawca = Dom Wydawniczy „Koziołki Poznańskie”| miejsce = Poznań| rok = 1994| strony = 730 | isbn = 83-901625-0-4}}
* [https://bs.sejm.gov.pl/F?func=full-set-set&set_number=049670&set_entry=000001&format=999 Profil na stronie Biblioteki Sejmowej]
 
{{Wojewodowie poznańscy II RP}}
Linia 57 ⟶ 59:
 
{{SORTUJ:Bniński, Adolf}}
[[Kategoria:Absolwenci i studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego (okres zaborów)]]
[[Kategoria:Absolwenci uczelni w Monachium]]
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego]]
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze]]
[[Kategoria:Członkowie Akcji Katolickiej (II Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Członkowie Wielkopolskiej Izby Rolniczej (II Rzeczpospolita)]]
Linia 74 ⟶ 80:
[[Kategoria:Politycy Związku Ludowo-Narodowego]]
[[Kategoria:Polscy monarchiści]]
[[Kategoria:Polscy politycy konserwatywni]]
[[Kategoria:Polscy ziemianie]]
[[Kategoria:Polscy żołnierze podziemia]]
[[Kategoria:Senatorowie II Rzeczypospolitej (nominacja prezydenta)]]
[[Kategoria:Senatorowie IV kadencji (1935–1938)]]
[[Kategoria:Starostowie powiatowi II Rzeczypospolitej]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1884]]
[[Kategoria:Więźniowie KL Posen]]