Kiełzno: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne techniczne, WP:SK
dodano treść i przypisy
Linia 1:
{{dopracować|źródła=2016-03}}
'''Kiełzno''' – część [[ogłowie|ogłowia]]; krótki, jedno- lub dwudzielny, pałąk wkładany koniowi do pyska{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}. Wykonane są z różnych materiałów jak metal, plastik czy guma{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}. Wyróżnia się kilka rodzajów kiełzn: wędzidłowe i bezwędzidłowych{{odn|Witek|2018}}, lub w szerszym podziale: [[Wędzidło|wędzidła]], [[Munsztuk (jeździectwo)|munsztuki]] i [[Pelham (jeździectwo)|pelamy]], [[kiełzno wierzchowe|kiełzna wierzchowe]] i [[kiełzno zaprzęgowe|zaprzęgowe]]{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}.
 
== Budowa ==
Linia 6:
Najczęściej kiełzno składa się z dwóch połączonych ogniw (znajdują się one w pysku konia), na których końcach (poza obrębem pyska) znajdują się kółka (pierścienie). Przyczepia się do nich paski polikowe oraz wodze{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}. Często na wędzidła zakłada się gumki w celu uniemożliwienia przesuwania się kiełzna w pysku{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}} oraz kaleczeniu warg{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}.
{{clear}}
 
== Rodzaje i podział ==
Kiełzna można podzielić na [[Wędzidło|wędzidła]], [[Munsztuk (jeździectwo)|munsztuki]] i [[Pelham (jeździectwo)|pelamy]], kiełzna wierzchowe i zaprzęgowe{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}.
 
=== Wędzidła ===
Zazwyczaj wędzidła dzieli się na trzy grupy{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}:
* [[wędzidło łamane|łamane]]{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}
* [[wędzidło podwójnie łamane|podwójnie łamane]]{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}
* [[wędzidło proste]]{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}
W każdej z tych grup można wyodrębnić kilka ich rodzajów.
 
==== Wędzidła proste ====
W tej grupie można wyróżnić: wędzidło proste, bez dodatkowych elementów, [[wędzidło z łyżką]] (istnieje też odmiana łamana){{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=8}}, [[wędzidło skręcone]] (inaczej karbowane; również jako łamane) i wędzidło gumowe{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=9}}.
 
==== Wędzidła łamane ====
Są to najprostsze i najczęściej używane wędzidła{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}. Do tej grupy należą: [[wędzidło zwykłe]], [[wędzidło oliwkowe]], [[wędzidło wyścigowe]], [[wędzidło z wąsami]], [[wędzidło z kluczem]] (z zabawką), [[wędzidło SM]] (stalowo-mosiężne, lub -miedzine), [[wędzidło z koralikami]], [[wędzidło dziurkowane]], [[wędzidło z łyżką]], [[wędzidło zawiasowe amerykańskie]], [[wędzidło podwójne]], [[wędzidło skręcone]] (inaczej karbowane; również jako proste). Wśród wędzideł łamanych wyróżnić można dodatkowo wędzidła oddziałujące również na potylicę konia: [[wielokrążek (wędzidło)|wielokrążek]] i [[wędzidło przepustowe]]{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=6}}{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=7}}{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=8}}{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=9}}.
 
==== Wędzidła podwójnie łamane ====
* W grupie tej znajduje się m.in. [[wędzidło Filliasa]]{{odn|Łobos|Deszczyńska|2001|s=8}}.
 
== Podział ==