Marcello Bacciarelli: Różnice pomiędzy wersjami

|www =

}}

'''Marcello Filippo Antonio Pietro Francesco Bacciarell''' herbu własnego (pol. ''Marceli Filip Antoni Bacciarelli''{{odn|Orgelbrand S.|s=421}}{{odn|Praca zbiorowa|1860|s=373}}{{odn|Xavier Heuschling|s=99}})(ur. [[16 lutego]] [[1731]] w [[Rzym]]ie, zm. [[5 stycznia]] [[1818]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – włosko<ref>[https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Bacciarelli-Marcello;3873085.html Bacciarelli Marcello – Encyklopedia PWN].</ref><ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Reddaway |imię = William Fiddian |nazwisko2 = Penson |imię2 = J.H. |nazwisko3 = Halecki |imię3 = Oskar |nazwisko4 = Dyboski |imię4 = Roman |tytuł = The Cambridge history of Poland. From Augustus II to Pilsudski (1697-1935) |wydawca = Cambridge University Press |miejsce = Cambridge |rok = 2016 |strony = 203 |isbn = 978-1-316-62003-8}}</ref>-polski{{odn|Praca zbiorowa|1860|s=373}}{{odn|Rastawiecki|1850}}{{odn|Aszkenazy|1901}} [[malarstwo|malarz]], przedstawiciel [[barok]]u i [[klasycyzm]]u, od 1756 czynny w Polsce, od 1766 nadworny malarz [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]], profesor [[Królewski Uniwersytet Warszawski|Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego]], [[Wolnomularstwo|wolnomularz]]. Wraz z [[Jan Piotr Norblin|Janem Piotrem Norblinem]] uznawany jest przez historyków sztuki za prekursora narodowej szkoły malarstwa polskiego{{odn|Ostrowski|2002}}.

 

== Rodzina ==

Marcello Bacciarelli pochodził z [[Umbria|umbryjskiej]] szlachty osiadłej w [[Rzym]]ie, która wyspecjalizowała się w zawodach artystycznych. Jego krewny Filippo również był malarzem. W [[Drezno|Dreźnie]] Bacciarelli ożenił się z [[Miniatura (malarstwo)|miniaturzystką]] Joanną Julianną Fryderyką z domu Rychter{{odn|Orgelbrand S.|s=421}}. Para miała dwóch synów oraz trzy córki. Najstarszy syn Fryderyk (1756-1829), był sekretarzem króla Stanisława Augusta oraz odegrał polityczną rolę w okresie prac [[Sejm Czteroletni|Sejmu Czteroletniego]], w 1794 roku był członkiem rządu insurekcji kościuszkowskiej [[Rada Najwyższa Narodowa|Rady Najwyższej Narodowej]]. Młodszy syn Franciszek (1764-1842) ukończył [[Szkoła Rycerska|Szkołę Rycerską]] w Warszawie, pełnił służbę wojskową w [[Kamieniec Podolski|Kamieńcu Podolskim]] oraz walczył w randze kapitana w czasie [[Insurekcja kościuszkowska|insurekcji kościuszkowskiej]], a po jego upadku administrował dobrami Baciarellich w podłowickim [[Osiek (powiat łowicki)|Osieku]], był także oficerem w [[Powstanie listopadowe|powstaniu listopadowym]] w 1831 roku{{odn|Bacciarelli|1995}}.

 

 

W roku 1750 w wieku 19 lat został powołany na [[Drezno|dwór drezdeński]] króla polskiego [[August III Sas|Augusta III]]. W roku 1761 udał się do [[Wiedeń|Wiednia]], gdzie dla [[Maria Teresa Habsburg|Marii Teresy]] wykonał portrety całej rodziny cesarskiej. W 1764<ref>Lub w 1765 → zob.: ''[http://pbc.gda.pl/dlibra/publication?id=17318 Bacciareli Marceli]'', s. 88.</ref>, po śmierci Augusta III, nawiązał kontakt z dworem nowoobranego króla Polski, [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta]], ale ze względu na wcześniejsze zobowiązania na dworze austriackim dopiero w 1766 przeniósł się do [[Warszawa|Warszawy]], gdzie osiadł na stałe{{odn|Ostrowski|2002}}{{odn|Rastawiecki|1850}}.

Mieszkał początkowo w przydzielonym mu przez króla służbowym mieszkaniu obok pracowni na [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskim w Warszawie]]. W 1772 roku z nadania króla otrzymał grunt nr. 1761 przy [[Ulica Okopowa w Warszawie|ulicy Okopowej]] gdzie wybudował własnym nakładem pawilon oraz założył ogród owocowy wraz z małym parkiem. Pawilon ogrodowy został w latach 1789–1793 przebudowany na willę według projektu [[Jan Chrystian Kamsetzer|Jana Chrystiana Kamsetzera]], a w 1843 na rezydencję tzw. pałacyk Bacciarellego<ref>{{cytuj książkę |autor = Eugeniusz Szwankowski| tytuł = Ulice i place Warszawy |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |rok = 1970 |strony = 14}}</ref>. Posiadłość tę sprzedali spadkobiercy malarza po jego śmierci. Fragment ulicy Okopowej przy której stał pałacyk nazwany został później [[Ulica Bagatela w Warszawie|ulicą Bagatela]]. Obiekt został zniszczony w czasie II wojny światowej i rozebrany przez władze komunistyczne [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] w 1950 roku{{odn|Ostrowski|2002}}{{odn|Rastawiecki|1850}}.

 

W 1768 roku Baciarelli otrzymał od króla łowicką wieś [[Osiek (powiat łowicki)|Osiek]], którą Stanisław August Poniatowski wyłączył z domeny arcybiskupiej i nadał ją malarzowi na prawach dzierżawy [[Emfiteuza|emfiteutycznej]] (na 50 lat z prawem dziedziczenia i przedłużania). Stała się ona później siedzibą Baciarellich administrowaną początkowo przez rządcę, a później przez synów malarza. W miejscowości zachował się zabytkowy zespół dworski z XVIII wieku należący do Bacciarellich{{odn|Bacciarelli|1995}}.

Na polecenie króla założył w 1766 na [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskim w Warszawie]] [[Malarnia Królewska w Warszawie|Malarnię Królewską]]. Przez długi czas malarz prowadził ją przy swojej pracowni jako własną, autorską szkołę malarską. Pełnił w niej funkcje dyrektora, a nauczycielami byli [[Jan Piotr Norblin]], [[Ludwik Marteau]], [[Antoni Albertrandi]], [[Jan Bogumił Plersch]], a także [[Jean-Baptiste Pillement|Jean Pillement]] z Francji i [[Per Krafft (starszy)|Per Krafft]] ze Szwecji<ref>{{culture|pl|os_bacciarelli_marcello|Marcello Bacciarelli}}</ref>. Szkoła miała według zamiarów króla polskiego Stanisław Augusta zrekompensować brak artystycznej akademii w kraju, a później zapoczątkować jej powołanie w Warszawie co cześciowo udało się osiągnąć w 1816 roku w kształcie Oddziału Nauk i Sztuk Pięknych przy Królewskim Uniwersytecie Warszawskim. Bacciarelli wykształcił w Malarni Królewskiej wielu znanych później malarzy polskich. Do jego uczniów należeli m.in. [[Kazimierz Wojniakowski]], [[Anna Rajecka]], [[Wincenty de Lesseur|Wincenty Lesseur-Lesserowicz]], J. Kosiński, J. Wall, [[Stanisław Marszałkiewicz]], [[Zygmunt Vogel]]{{odn|Lorentz|1984}}.

W 1768 roku został uznany przez polski sejm za krajowca, otrzymał polski [[indygenat]] oraz [[Bacciarelli (herb szlachecki)|polski herb]]. Było to oficjalne uznanie w Rzeczypospolitej włoskiego [[szlachta|szlachectwa]] oraz przyznanie polskiego z nobilitacji, czyli za zasługi dla kraju. Od tego momentu Bacciarelli stał się [[naturalizacja|naturalizowanym]] [[Szlachta w Polsce|polskim szlachcicem]]. W 1771 r. kolejną uchwałą sejmową herb oficjalnie ubogacono dodając do włoskiego herbu Bacciarellich połowę polskiego godła – [[Godło Rzeczypospolitej Polskiej|białego orła]]{{odn|Chyczewska|1973}}{{odn|Praca zbiorowa|1860|s=373}}{{odn|Rastawiecki|1850}}.

 

 

== Twórczość ==

Początkowo Bacciarelli wykonywał głównie malarstwo portretowe oraz inspirowane klasyką obrazy o tematyce alegorycznej. W jego twórczości dominował portret. Samych tylko portretów króla Stanisława Augusta malarz pozostawił ponad 30. Sportretował także członków jego najbliższej rodziny oraz wykonał liczne studia portretowe polskiej arystokracji. Na zlecenie króla rozpoczął również tematykę historyczną. Wykonał szereg scen z historii Polski oraz portrety postaci historycznych: w tym m.in. złożony z 23 obrazów poczet królów polskich do Pokoju Marmurowego na Zamku Królewskim w Warszawie, a także portrety ważnych dla historii Polski postaci historycznych: [[Jan Karol Chodkiewicz|Jana Karola Chodkiewicza]], [[Mikołaj Kopernik|Mikołaja Kopernika]], [[Marcin Kącki|Marcina Kąckiego]], [[Stanisław Hozjusz|Stanisława Hozjusza]], [[Marcin Kromer|Marcina Kromera]] i inne{{odn|Rastawiecki|1850}}.

Jego dziełem były [[plafon]]y w [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Warszawskim]] w salach: Wielkiej, Pokoju Marmurowym i dawnej sali audiencjonalnej (zniszczone w czasie w [[II wojna światowa|II wojny światowej]] – zrekonstruowane na podstawie szkiców mistrza oraz zdjęć), podobnie jak i dawny plafon w Sali Salomona w [[Pałac Na Wyspie|pałacu Na Wyspie]] w [[Łazienki Królewskie w Warszawie|Łazienkach]]. Trzy szkice malarskie wykonane do Sali Salomona zaginęły w czasie okupacji niemieckiej. W styczniu 2013 roku policji udało się odzyskać dwa z nich (''Ofiarę Salomona'' i ''Poświęcenie Świątyni'')<ref>[http://www.tvn24.pl/poznan,43/odzyskali-zaginione-w-czasie-wojny-obrazy-bacciarellego,299992.html Odzyskali zaginione w czasie wojny obrazy Bacciarellego].</ref>.

 

=== Dzieła ===

[[Plik:Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach - sala Bacciarellego.jpg|thumb|[[Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach]] – sala Bacciarellego.]]

[[Plik:Lublin Union.PNG|thumb|''Unia Lubelska'', [[1785]]–[[1786]], [[Zamek Królewski w Warszawie]].]]

[[Plik:Prussian Homage.PNG|thumb|''Hołd pruski'', [[1785]]–[[1786]], [[Zamek Królewski w Warszawie]].]]

[[Plik:Bacciarelli - Zygmunt III.jpeg|thumb|[[Zygmunt III Waza]] z pocztu Bacciarellego.]]

I. 6 częściowy cykl historyczny znajdujący się w Sali Rycerskiej Zamku królewskiego w Warszawie{{odn|Rastawiecki|1850}}:

 

 

V. Portrety współczesnych{{odn|Rastawiecki|1850}}:

* [[Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego w stroju koronacyjnym]] (1768–1771),

* [[Autoportret (obraz Marcello Bacciarellego)|Autoportret w stroju polskim]], (1790),

 

== Upamiętnienie ==

* W 1938 jego imieniem nazwano ulicę w śródmieściu Warszawy<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Handke |imię = Kwiryna |tytuł = Słownik nazewnictwa Warszawy |wydawca = Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy |miejsce = Warszawa |data = 1998 |strony = 325 |isbn = 83-86619-97X}}</ref>.

* Tablica pamiątkowa odsłonięta w 1998 przy [[plac Zamkowy w Warszawie|placu Zamkowym w Warszawie]] 6 (na fasadzie dawnej Malarni Królewskiej)<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Ciepłowski |imię = Stanisław |tytuł = Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w |wydawca = Argraf |miejsce = Warszawa |data = 2004 |strony = 368 |isbn = 83-912463-4-5}}</ref>.

<center>

<gallery widths="160" heights="200" perrow="5">

Plik:Marcello Bacciarelli - Portret Stanisława Augusta z klepsydrą.jpg|''Portret [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta]] z klepsydrą'', [[1793]], [[Muzeum Narodowe w Warszawie]]

Plik:Death of Stanisław August Poniatowski.PNG|Śmierć Stanisława Augusta Poniatowskiego, [[1798]]

</gallery>

</center>