Benjamin Constant: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
(Władza wykonawcza ma należeć do ministrów odpowiedzialnych przed królem, władza wykonawcza do rządu)? - niejasny sens. brak info o władzy ustawodawczej - prawdpodobnie jakiś kiks
Anulowanie wersji 55020745 autorstwa 5.173.104.198 (dyskusja). Władza ustawodawcza to władza reprezentacyjna, przypis, WP:SK, styl, lit., dr. red.
Znacznik: Anulowanie edycji
Linia 2:
| polityk = Benjamin Constant
| grafika = [[Plik:Benjamin constant 2.png|170px]]
| opis grafiki =
| data urodzenia = 25 października 1767
| miejsce urodzenia = [[Lozanna]]
Linia 21:
 
== Życiorys ==
Urodził się w [[Hugenoci|protestanckiej]], arystokratycznej rodzinie francuskiej jako syn pułkownika w służbie holenderskiej. Jego matka zmarła wkrótce po porodzie. Był więc, na zlecenie ojca, wychowywany głównie przez guwernerów. Bardzo wcześnie opanował grekę, łacinę, następnie język angielski oraz niemiecki. Ponadto interesował się lekturą autorów starożytnych i francuskich.
 
Jako czternastolatek rozpoczął studia na protestanckim uniwersytecie [[Erlangen]], następnie w [[Uniwersytet Oksfordzki|Oxfordzie]] i [[Uniwersytet Edynburski|Edynburgu]]. W 1786 r. przybył do [[Paryż]]a, tam zetknął się z politykami i myślicielami przygotowującymi [[Rewolucja francuska|rewolucję]]. Tam też nawiązał nie tylko romans, lecz także długoletnią znajomość z Isabelle de Charrière. W latach 1796-1797 Constant opublikował trzy broszury na tematy bieżącej polityki francuskiej. Potępiał w nich [[Jakobini|jakobiński]] terror. W 1799 r. za zgodą [[Napoleon Bonaparte|Napoleona Bonapartego]] został mianowany członkiem Trybunatu. Tam daje się poznać jako przeciwnik rodzącej się dyktatury, twory opozycję broniącą wolności obywatelskich. Postuluje wzmocnienie roli Trybunatu w procedurze ustawodawczej. Jego poczynania wywołały irytację Napoleona, dlatego z końcem 1801 r. zostaje przez Bonapartego skreślony z listy Trybunów. W roku 1802 traci możliwość działalności politycznej co rozpoczęło okres jego życiowych niepowodzeń. Dopiero w trakcie kryzysu władzy Napoleona Constant ponownie angażuje się w politykę. Po upadku Bonapartego w 1814 roku wraca do Paryża, gdzie początkowo popiera dynastię Burbonów. Jako zwolennik [[Restauracja Burbonów|restauracji]] bronił idei ograniczonych rządów konstytucyjnych. Już wtedy zarzucano mu chwiejność poglądów.
Urodził się w [[Hugenoci|protestanckiej]], arystokratycznej rodzinie francuskiej jako syn pułkownika w służbie holenderskiej. Jego matka zmarła wkrótce po porodzie. Był więc, na zlecenie ojca, wychowywany głównie przez guwernerów. Bardzo wcześnie opanował grekę, łacinę następnie język angielski oraz niemiecki. Ponadto interesował się lekturą autorów starożytnych i francuskich.
 
Jako czternastolatek rozpoczął studia na protestanckim uniwersytecie [[Erlangen]], następnie w [[Uniwersytet Oksfordzki|Oxfordzie]] i [[Uniwersytet Edynburski|Edynburgu]]. W 1786 r. przybył do [[Paryż]]a, tam zetknął się z politykami i myślicielami przygotowującymi [[Rewolucja francuska|rewolucję]]. Tam też nawiązał nie tylko romans, lecz także długoletnią znajomość z Isabelle de Charrière.
W kwietniu 1815 roku podejmuje współpracewspółpracę z Napoleonem. Opracowuje [[Akt dodatkowy do konstytucji cesarstwa|Akt dodatkowy do konstytucji Cesarstwa]], za co otrzymuje stanowisko radcy stanu. W latach 1819-1822 oraz 1824 - 1830 zasiadał w Izbie Deputowanych jako jeden z przywódców liberalnej opozycji. W 1830 poparł zwycięską [[Rewolucja lipcowa we Francji|rewolucję lipcową]]. Zmarł 8 grudnia 1830 roku a jego pogrzeb w Paryżu przemienił się w wielką demonstrację patriotyczną.
W latach 1796-1797 Constant opublikował trzy broszury na tematy bieżącej polityki francuskiej. Potępiał w nich [[Jakobini|jakobiński]] terror. W 1799 r. za zgodą [[Napoleon Bonaparte|Napoleona Bonapartego]] został mianowany członkiem Trybunatu. Tam daje się poznać jako przeciwnik rodzącej się dyktatury, twory opozycję broniącą wolności obywatelskich. Postuluje wzmocnienie roli Trybunatu w procedurze ustawodawczej. Jego poczynania wywołały irytację Napoleona, dlatego z końcem 1801 r. zostaje przez Bonapartego skreślony z listy Trybunów. W roku 1802 traci możliwość działalności politycznej co rozpoczęło okres jego życiowych niepowodzeń. Dopiero w trakcie kryzysu władzy Napoleona Constant ponownie angażuje się w politykę. Po upadku Bonapartego w 1814 roku wraca do Paryża gdzie początkowo popiera dynastię Burbonów. Jako zwolennik [[Restauracja Burbonów|restauracji]] bronił idei ograniczonych rządów konstytucyjnych. Już wtedy zarzucano mu chwiejność poglądów.
W kwietniu 1815 roku podejmuje współprace z Napoleonem. Opracowuje [[Akt dodatkowy do konstytucji cesarstwa|Akt dodatkowy do konstytucji Cesarstwa]], za co otrzymuje stanowisko radcy stanu. W latach 1819-1822 oraz 1824 - 1830 zasiadał w Izbie Deputowanych jako jeden z przywódców liberalnej opozycji. W 1830 poparł zwycięską [[Rewolucja lipcowa we Francji|rewolucję lipcową]]. Zmarł 8 grudnia 1830 roku a jego pogrzeb w Paryżu przemienił się w wielką demonstrację patriotyczną.
 
Constant był autorem dzieł literackich, największą sławę zdobył dzięki, napisanej jesienią 1806 roku, powieści autobiograficznej „Adolf”. Jednak znacznie większy był jego wkład w dziedzinę filozofii politycznej. Benjamin Constant – autor licznych dzieł politycznych, a także broszur i artykułów, uchodzi za jednego z ojców liberalizmu.
 
Osobiście dużą wagę przywiązywał do swych dzieł poświęconych religii, nad którymi pracował przez ponad 40 lat, wielokrotnie zmieniając koncepcje. Ostatecznie publikacja "De la religion, considérée dans sa source, ses formes et ses développements" przybrała monumentalną 5-tomową formę, ale to filozoficzno-historyczne dzieło poświęcone fenomenowi religii nie przyniosło autorowi oczekiwanej sławy.
 
== Wolność w koncepcji Constanta ==
W myśli Constanta możemy wyróżnić kilka znaczeń wolności. Podstawą wolności jest, coraz bardziej pojmujący swoją odrębność i domagający się swoich spraw, człowiek. Constant, rozdzielając życie człowieka na sferę prywatną i publiczną, uważa, że wolnością jest prawo jednostki do sfery prywatności niezależnej od władzy i innych osób. Wolność ta ma być zagwarantowana prawem - prawem do własności i aktywnego działania w społeczeństwie. Jednostka ma mieć możliwość wolnego wyrażania swoich przekonań, formułowania myśli. Z tych praw wynikać mają wolności polityczne, takie jak: możliwość zrzeszania się czy wolność religijna. Za niezbędną uznaje również wolność prasy. Jedynym ograniczeniem wolności człowieka ma być wolność innej jednostki.
 
KrytycznieSformułowaną oceniaprzez siebie nowożytną koncepcję wolności przeciwstawia koncepcji starożytnej. Według Constanta wolność starożytnych ogranicza się wyłącznie do udziału w rządach, do wolności w sferze publicznej. Spełnieniem wolności starożytnych było prowadzenie działań, dzięki którym zbiorowość dokonywała wyboru sposobu życia. Wolność starożytna była więc wyrazem prymatu społeczeństwa nad jednostką. Constant krytycznie oceniał przesłanie [[Rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]]. Samego [[Jan Jakub Rousseau|Jana Jakuba Rousseau]] uważał traktuje jakoza głównego przeciwnika ideowego. UważałUznawał go za odpowiedzialnego za terror jakobinów i reżim Napoleona. Constant zdecydowanie odrzucaodrzucał jego koncepcjekoncepcję suwerenności ludu, pozwalającą postawić interes całości ponad interesami jednostki. Według Constanta próba wprowadzenia klasycznego etosu wolności jest głównym błędem rewolucjonistów francuskich. WniknęłoWynikało to z ich niezrozumienia różnicy między tymi dwoma rodzajami wolności.
W myśli Constanta możemy wyróżnić kilka znaczeń wolności. Podstawą wolności jest, coraz bardziej pojmujący swoją odrębność i domagający się swoich spraw, człowiek. Constant, rozdzielając życie człowieka na sferę prywatną i publiczną, uważa, że wolnością jest prawo jednostki do sfery prywatności niezależnej od władzy i innych osób. Wolność ta ma być zagwarantowana prawem - prawem do własności i aktywnego działania w społeczeństwie. Jednostka ma mieć możliwość wolnego wyrażania swoich przekonań, formułowania myśli. Z tych praw wynikać mają wolności polityczne takie jak: możliwość zrzeszania się czy wolność religijna. Za niezbędną uznaje również wolność prasy. Jedynym ograniczeniem wolności człowieka ma być wolność innej jednostki.
Sformułowaną przez siebie nowożytną koncepcję wolności przeciwstawia koncepcji starożytnej. Według Constanta wolność starożytnych ogranicza się wyłącznie do udziału w rządach, do wolności w sferze publicznej. Spełnieniem wolności starożytnych było prowadzenie działań dzięki którym zbiorowość dokonywała wyboru sposobu życia. Wolność starożytna była więc wyrazem prymatu społeczeństwa nad jednostką.
Krytycznie ocenia przesłanie [[Rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]]. Samego [[Jan Jakub Rousseau|Rousseau]] traktuje jako głównego przeciwnika ideowego. Uważał go za odpowiedzialnego za terror jakobinów i reżim Napoleona. Constant zdecydowanie odrzuca jego koncepcje suwerenności ludu pozwalającą postawić interes całości ponad interesami jednostki. Według Constanta próba wprowadzenia klasycznego etosu wolności jest głównym błędem rewolucjonistów francuskich. Wniknęło to z ich niezrozumienia różnicy między tymi dwoma rodzajami wolności.
 
== Wizja ustrojowa ==
Na podstawie własnych spostrzeżeń oraz dzieła [[Monteskiusz]]a zwracał uwagę na konieczność dobrej organizacji władzy. Władza według pomysłu Constanta ma być przede wszystkim ograniczona, tak by nie naruszać wolności jednostki.
 
Constant uważa, że nie podmiot, a zakres władzy jest problemem, ponieważ nawet rządy ludu mogą być despotyczne i narzucać swoją wolę jednostce. W demokracji ceni jednak zasadę reprezentacji. Ma to być nieskrępowana i uwzględniająca głos wszystkich władza. Jest twórcą nowoczesnej teorii [[Monarchia konstytucyjna|monarchii konstytucyjnej]]. Koncepcję tę tworzy, poszerzając [[trójpodział władzy]] Monteskiusza o władzę królewską – regulującą i pośredniczącą między innymi władzami. Władza królewska ma być jednocześnie neutralna i nie brać aktywnego udziału w polityce. Władza wykonawcza ma należeć do ministrów odpowiedzialnych przed królem. Władza prawodawcza ulega natomiast podziałowi na reprezentacyjną trwałą (sprawowaną przez wyższą izbę parlamentu) oraz reprezentacyjną opinii (sprawowaną przez izbę niższą). Poza niezawisłą, oddzieloną od pozostałych władz, władzą sądowniczą, w koncepcji Constanta pojawia się jeszcze władza municypalna, należąca do samorządu mieszkańców prowincji. W założeniu miała ona tworzyć przeciwwagę dla władzy centralnej, przeciwstawiać się jej przerostowi<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Grzybowski | imię = Marian | autor link = Marian Grzybowski (prawnik) | nazwisko2 = Kuca | imię2 = Grzegorz | tytuł = Ustroje. Historia i współczesność. Polska – Europa – Ameryka Łacińska: Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Jackowi Czajowskiemu | url = https://books.google.pl/books?id=2humCwAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false | wydawca = Wydwnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego | miejsce = Kraków | rok = 2013 | strony = 259 | isbn = 978-83-233-3559-7}}</ref>. W idei Constanta władza ma być trzymana w ryzach przez prawo, czyli ograniczona. Ma być jednocześnie skuteczna, a więc silna.
Na podstawie własnych spostrzeżeń oraz dzieła [[Monteskiusz]]a zwracał uwagę na konieczność dobrej organizacji władzy. Władza według pomysłu Constanta ma być przede wszystkim ograniczona, tak by nie naruszać wolności jednostki.
Constant uważa, że nie podmiot a zakres władzy jest problemem. Ponieważ nawet rządy ludu mogą być despotyczne i narzucać swoją wole jednostce. W demokracji ceni jednak zasadę reprezentacji. Ma to być nieskrępowana i uwzględniająca głos wszystkich władza.
Jest twórcą nowoczesnej teorii [[Monarchia konstytucyjna|monarchii konstytucyjnej]]. Koncepcję tą tworzy poszerzając [[trójpodział władzy]] Monteskiusza o władzę królewską – regulującą i pośredniczącą między innymi władzami. Władza królewska ma być jednocześnie neutralna i nie brać aktywnego udziału w polityce. (Władza wykonawcza ma należeć do ministrów odpowiedzialnych przed królem, władza wykonawcza do rządu)? - niejasny sens powtórzenia. Poza niezawisłą, oddzieloną od pozostałych władz, władzą sądowniczą, w koncepcji Constanta pojawia się jeszcze: władza reprezentacyjna (podzielona na władzę reprezentacyjną trwałą oraz opinii) oraz władza municypalna należąca do samorządu mieszkańców prowincji. W idei Constanta władza ma być trzymana w ryzach przez prawo, czyli ograniczona. Ma być jednocześnie skuteczna, więc silna.
 
Wielkimi zwolennikami tez konstytucyjnych Constanta byli [[kaliszanie]] – szlacheckie liberalne stronnictwo działające w latach 1820–1831 w Sejmie [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego]]. W czasie [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] jeden z przywódców kaliszan, [[Wincenty Niemojowski]], opublikował wybór pism politycznych Constanta zatytułowany „O monarchii konstytucyynéy i rękoymiach publicznych”.
 
W Polsce wydano ponadto dzieła literackie i biograficzne B.Benjamina Constanta: "[[s:Adolf|Adolf]]", "Czerwony kajet", "Dzienniki poufne".
 
== BibliografiaPrzypisy ==
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* A. Bosiacki, Wstep, w: B. Constant, A. Bosiacki (red.), O monarchii konstytucyjnej i rękojmiach publicznych, Warszawa 2016.
* M. Jaskólski, Constant Benjamin, w: M. Jaskólski (red.), Słownik historii doktryn politycznych, t. 1, Warszawa 1997.