Śląsk: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Montiverdi (dyskusja | edycje) m →Komunikacja miejska: drobne merytoryczne |
m lit. |
||
Linia 114:
W XV w. dzielnica mocno ucierpiała w wyniku najazdów [[Husytyzm|husytów]], którzy zdobyli większość zamków i miast. Śląsk, podobnie jak Łużyce i część Moraw, popierał katolickiego władcę Czech – Zygmunta Luksemburskiego (jako król czeski 1420–1437), późniejszego cesarza, potem jego następców, królów Albrechta i Władysława Pogrobowca, obu z dynastii habsburskiej.
W 1469 roku Śląsk opanował wybrany królem Czech przez część katolickiej szlachty [[Maciej Korwin]], król Węgier. Na mocy pokoju ołomunieckiego z 1478 roku zarówno [[Władysław II Jagiellończyk]], jak i jego konkurent Maciej Korwin mieli prawo do używanie tytułu króla czeskiego. Maciej Korwin dążył do centralizacji władzy, a rządy sprawował przez nadstarostów: [[Stefan Zápolya|Stefana
Po śmierci [[Ludwik II Jagiellończyk|Ludwika Jagiellończyka]] w 1526 wraz z całym Królestwem Czech Śląsk dostał się pod władzę dynastii [[Habsburgowie|Habsburgów]]<ref>A. Galas, A. Galas, ''Dzieje Śląska w datach'', Wrocław 2001, s. 105.</ref>.
Linia 144:
{{osobny artykuł|Powstania śląskie|Plebiscyt na Górnym Śląsku|województwo śląskie (II Rzeczpospolita)}}
W wyniku ustaleń [[traktat wersalski|traktatu wersalskiego]] do Polski przyłączono bez plebiscytu skrawki Dolnego Śląska z powiatów [[Góra (województwo dolnośląskie)|Góra]], [[Syców]] i [[Namysłów]]. Z kolei na Górnym Śląsku doszło do trzech [[powstania śląskie|powstań śląskich]] (w 1919, 1920 oraz 1921) i [[Plebiscyt na Górnym Śląsku|plebiscytu]], przeprowadzonego w warunkach dających przewagę Niemcom<ref name="Nowa Encyklopedia Powszechna PWN">{{cytuj książkę |tytuł=Nowa Encyklopedia Powszechna PWN |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce=Warszawa |rok=2004 |isbn = 83-01-14179-4 |strony = 117–118 (tom 8)}}</ref>, w dniu 20 marca 1921. Wyniki plebiscytu były dla Polaków niekorzystne, jednak Rada
Latem 1920 podczas ofensywy [[Michaił Tuchaczewski|Tuchaczewskiego]] na [[Warszawa|Warszawę]], minister spraw zagranicznych [[Edvard Beneš|Edward Benesz]] wymusił podział Śląska Cieszyńskiego (wzdłuż linii rzeki [[Olza (rzeka)|Olzy]]) oraz spornych terenów [[Spisz]]a i [[Orawa (region)|Orawy]]. Polski rząd uznał aneksję Zaolzia przez Czechosłowację ze względu na pogarszającą się sytuację na froncie [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]] pod warunkiem przepuszczania przez Czechosłowację transportów z bronią dla Wojska Polskiego.
Linia 337:
Postacią śląskiej historii sztuki jest malarz [[Hans Bellmer]] urodzony w Katowicach. Artystami katowickimi są również: [[Piotr Szmitke]], [[Roman Maciuszkiewicz]] i [[Marek Kamieński]], a ze Śląskiem związany był również malarz [[Michael Willmann]].
Częścią kultury górnośląskiej jest również twórczość [[Teofil Ociepka|Teofila Ociepki]] i całej [[Grupa Janowska|Grupy Janowskiej]]<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.sztuka.net/palio/html.run?_Instance=www.sztuka.net.pl&_PageID=850&newsId=223&callingPageId=851&_CheckSum=-1658053815 |tytuł=Malarze – metafizycy. Od
=== Film ===
Linia 478:
=== Komunikacja miejska ===
Pierwszy [[tramwaj konny]] został uruchomiony 10 lipca 1877 roku we Wrocławiu, natomiast w 1893 roku spółka Elektrische Straßenbahn Breslau AG uruchomiła tam linię elektryczną. Jest to pierwsza linia tramwaju elektrycznego na terenie obecnej Polski. Pierwsza linia tramwajowa o trakcji parowej została uruchomiona 27 maja 1894 w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym przez berlińską spółkę [[Górnośląskie Tramwaje Parowe|Oberschlesische Dampfstraßenbahn]]. 10 kwietnia 1897 uruchomiono [[tramwaj gazowy|tramwaje gazowe]] w [[Tramwaje w Jeleniej Górze|Jeleniej Górze]]. Tramwaje kursowały w wielu miastach Śląska, m.in.: w [[tramwaje w Legnicy|Legnicy]] (1898–1968), w [[tramwaje w Bielsku-Białej|Bielsku-Białej]] (1895–1971), w [[tramwaje w Wałbrzychu|Wałbrzychu]] (1898–1963), w [[tramwaje w
Pierwszą linię trolejbusową na terenie Śląska uruchomiło 20 marca 1912 roku ''Gleislose Bahn Brockau GmbH'' we [[trolejbusy we Wrocławiu|Wrocławiu]]. Z powodu trudności technicznych została zlikwidowana rok później. Trolejbusy działały również w latach 1943–1945 i 1949–1957 w [[trolejbusy w Legnicy|Legnicy]] oraz w latach 1943–1973 we [[trolejbusy w Wałbrzychu|Wałbrzychu]]. Obecnie linie trolejbusowe działają w trzech miastach: w [[trolejbusy w Ostrawie|Ostrawie]], w [[trolejbusy w Opawie|Opawie]] oraz w [[trolejbusy w Tychach|Tychach]].
| |||