Demokracja: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
JCRZ (dyskusja | edycje)
m poprawa linków
Linia 12:
Nie ma ogólnie przyjętej definicji słowa demokracja<ref>[http://www.economist.com/markets/rankings/displaystory.cfm?story_id=8908438 Liberty and justice for some] w: [[The Economist|Economist.com]]</ref>. Znaczenie tego pojęcia uległo zmianie od starożytności. Również współcześnie istnieje wiele form ustrojów uznawanych za demokratyczne. Słowo ''demokracja'' używane jest obecnie nie tylko do określenia formy państwa, lecz również do metod sprawowania władzy czy sposobów podejmowania decyzji (np. [[demokracja pracownicza]]).
 
Pojęcie ''demokracji'' pochodzi z V w.p.n.e.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0058%3Aentry%3Ddhmokrati%2Fa δημοκρατία] w: Henry George Liddell, Robert Scott, "A Greek-English Lexicon", at Perseus</ref>. [[język grecki klasyczny|Starogreckie]] słowo ''δημοκρατία'' (''demokratia'') powstało ze słów ''δῆμος'' (''demos''), oznaczającego lud, dzielący coś wspólnie<ref>Entymologia słowa ''demos'', Wielki Słownik Języka Nowogreckiego „Babiniotis”, strona 471, wyd.3, Ateny 2008, Γ.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ Κέντρο Λεξικολογίας Ε.Π.Ε., www.lexicon.gr, {{ISBN|978-960-89751-6-3}}</ref>, rozumianą ówcześnie jako ogół [[obywatelstwo|obywateli]] jednostki osiedleńczej oraz ''κρατέω'' (''krateo''), czyli "rządzę". Ograniczone było do osób posiadającychposiadajcych pełnię praw obywatelskich, stałych mieszkańców gmin danego miasta-państwa (''[[demos]]'' to także gmina)<ref>[http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/lexicon/search.html?lq=%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%82&dq= Βασικό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Słownik podstawowych pojęć języka starogreckiego (gr.)]</ref>. Wyłanianie władz, bez uprzedniego precyzyjnego wskazania i tym samym ograniczenia bazy wyborczej, sytuacja, gdy sama tylko liczebność głosujących, przy braku także innych kryteriów, kierowała decyzjami organizacji lokalnej czy państwowej, językiem starożytnych, stanowiłyby wynaturzenie demokracji, [[Ochlokracja|ochlokrację]]<ref>Wielki Słownik Języka Greckiego Babiniotis, wyd.3, str. 1293</ref>.
 
W starożytności jako ''demokrację'' oznaczano ustrój polityczny istniejący w niektórych greckich [[polis]], w szczególności w [[demokracja ateńska|Atenach]], przeciwstawiany [[monarchia|monarchii]] (rządom jednej osoby) czy [[oligarchia|oligarchii]] (rządom nielicznych). Ta opozycja nie jest już obecnie tak wyraźna. Współczesne rządy demokratyczne zawierają zarówno elementy oligarchii, jak i monarchii. [[Karl Popper]] definiował demokrację w kontraście do [[Dyktatura|dyktatury]] czy [[tyran]]ii. Głównym kryterium rozróżniającym było to, czy lud może kontrolować władzę bez konieczności przeprowadzania [[Rewolucja|rewolucji]]<ref>Jarvie, 2006, pp. 218-9</ref>.