Sztuka Polski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Poprawiono literówki Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
→Sztuka przedromańska i romańska: Poprawiono literówki Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
||
Linia 46:
Wraz z [[Chrzest Polski|chrztem Polski]] pojawia się [[sztuka przedromańska]], a następnie od połowy XI w.[[Sztuka romańska|romańska]], która trwa do połowy XIII w. Pierwsze świątynie wznosili misjonarze, jednakże wraz z utworzoną w 1000 r. administracją diecezjalną wznoszono pierwsze budowle murowane. Zachowały się relikty najstarszych katedr np. w Krakowie, Poznaniu czy Gnieźnie. Budowano także mniejsze świątynie na planie centralnym kaplice pałacowe (kaplice przy palatiach na [[Ostrów Lednicki|Ostrowie Lednickim]], w [[Giecz]]u, [[Przemyśl]]u). Najbardziej znanym dziełem rzemiosła artystycznego okresu przedromańskiego jest [[Czara włocławska]] z przedstawieniami zwycięstwa wojsk Gedeona nad Madianitami, stanowiąca świadectwo działalności misyjnej wśród polskich plemion.
W XI wieku architektura romańska przeżywa progres. Aż do połowy XIII wieku zjawisko to jest powszechne na większości ziem Polski, szczególnie na Śląsku, Wielkopolsce i Małopolsce. Z dzieł architektury romańskiej wyróżniają się m.in. [[Kolegiata w Tumie|kolegiaty w Tumie]] i w [[Bazylika Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Czerwińsku nad Wisłą|Czerwińsku nad Wisłą]], krakowski [[kościół św. Andrzeja w Krakowie|kościół
Z zabytków rzeźby zachowało się wiele portali, niektóre mają bogatą i wysublimowaną dekorację rzeźbiarsko-architektoniczną. Elementem wielu z nich są [[tympanon]]y fundacyjne, ukazujące najczęściej Marię z Dzieciątkiem Jezus adorowanych przez fundatora trzymającego model świątyni, a także często jego patrona. Przykładem są tympanony we Wrocławiu (z opactwa ołbińskiego oraz w [[Kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu|kościele NMP na Piasku]] łączonych z działalnością fundacyjną [[Jaksa z Kopanicy|Jaksy z Kopanicy]] i [[Piotr Włostowic|Piotra Włostowica]]) i Strzelnie. Tamże, wnętrze [[Kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie|kościoła Norbertanów]] zdobią kolumny z figuratywnymi przedstawieniami cnót i przywar, dzieła stanowiące ilustrację walki dobra ze złem inspirowaną zapewne myślami [[Herrada z Landsbergu|Herrady z Landsbergu]] i [[Hildegarda z Bingen|Hildegardy z Bingen]]. Malarstwo ścienne reprezentują fragmenty malowideł w kolegiatach w Tumie i Czerwińsku. Malarstwo książkowe reprezentują liczne [[rękopis|manuskrypty]] – np. [[Kodeks Pułtuski]], [[Ewangeliarz emmeramski]], [[Sakramentarz tyniecki]], Biblia Czerwińska czy wykonany na koronację Bolesława Śmiałego [[Złoty kodeks gnieźnieński|Złoty Kodeks Gnieźnieński]]. Są to przeważnie dzieła importowane. Rzadkim na skalę europejską dziełem jest [[Płyta wiślicka|rytowana posadzka]] dawnego kościoła w Wiślicy przedstawiająca w ozdobnej [[Bordiura|bordiurze]] wizerunki [[orant]]ów.
Znaczącą rolę w ówczesnej sztuce pełniło [[rzemiosło artystyczne]], gł. [[złotnictwo]] i plastyka z brązu. Kronikarz [[Kosmas z Pragi|Kosmas]], pisząc o najeździe [[Brzetysław I|Brzetysława]] na [[Gniezno]], wzmiankuje o stu wozach załadowanych kosztownościami, co daje do zrozumienia, iż ówczesna katedra gnieźnieńska posiadała liczne dzieła z okresu przedromańskiego. Do dziś zachowały się pojedyncze relikwiarze (m.in. [[relikwiarz z Kruszwicy]]) i przede wszystkim złote [[utensilia]] liturgiczne wzbogacane dekoracjami wykonywanymi techniką [[niello]]. Są to kielichy i pateny z Gniezna, Trzemeszna, Kalisza i Płocka – fundacje władców polskich. Wysoką klasę artystyczną reprezentują dwa dzieła wykonywane z brązu – [[Drzwi płockie|Drzwi Płockie]] (obecnie w [[Sobór Mądrości Bożej w Nowogrodzie Wielkim|soborze
=== Gotyk ===
| |||