Barbados: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Zmiana "Murzyni" na "czarni". Murzyn to słowo nacechowane pejoratywnie, drobne redakcyjne
poprawa ujedn., WP:SK+ToS+mSK+mSI+Bn, drobne redakcyjne
Linia 15:
|stolica = [[Bridgetown]]
|ustrój_polityczny = [[monarchia konstytucyjna]]
|typ_państwa = [[Królestwo (ustrój)|królestwo]]
|głowa_państwa = [[Elżbieta II]]
|głowa_państwa_opis = [[Władcy brytyjscy|królowa]]
Linia 39:
|narodowości =
|ludność_miejsce = 180
|pkb = 5,02 mld<ref name="IMF">Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków [[Międzynarodowy Fundusz Walutowy|Międzynarodowego Funduszu Walutowego]] na rok 2017: {{cytuj stronę| url = https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=36&pr.y=16&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=316&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= | tytuł = World Economic Outlook Database, April 2018 | data dostępu = 2018-04-18 | autor = International Monetary Fund | język = en |data dostępu = 2018-04-18}}</ref> [[dolar amerykański|USD]]
|pkb_rok = 2017
|pkb_osoba = 17 859{{r|IMF}} [[dolar amerykański|USD]]
Linia 55:
|waluta_symbol = BBD
|UTC = -4
|hymn = <center>[[Plik:In Plenty and In Time of Need instrumental.ogg]]</center>[[Hymn Barbadosu|In Plenty and In Time of Need]] - hymn państwowy<br />[[Hymn Wielkiej Brytanii|God Save the Queen]] - hymn królewski
|hymn_nazwa_polska = W obfitości i potrzebie <br /> Boże, chroń Królową
|kod_ISO = BB
|domena = [[.bb]]
Linia 77:
 
== Informacje ogólne ==
Położenie: 13°10'N10′N, 59°32'W32′W<br />
Powierzchnia: 431&nbsp;km²<br />
Długość wybrzeża: 97&nbsp;km<br />
Linia 84:
 
== Pochodzenie nazwy ==
Nazwa wyspy pochodzi z [[język portugalski|języka portugalskiego]]:. Portugalczycy zwrócili uwagę na miejscową odmianę [[figowiec|figowca]], tworzącego dużą siatkę [[korzeń|korzeni]], przypominającą brodę. Drzewa te nazwano "drzewami„drzewami brodatymi"brodatymi” (''os barbados''), skąd przeszła nazwa na całą wyspę.
 
== Wyspa ==
Wyspa, w przeciwieństwie do innych wysp archipelagu, nie ma budowy [[wulkan]]icznej, a [[wapień|wapienną]]. Początek wyspie dały [[Rafa|rafy koralowe]], które ciągle otaczają jej wody. Występują pagórki, z których najwyższy ([[Mount Hillaby]]) nie przekracza 340 m [[n.p.m.]] Brak wyraźnych wód śródlądowych, ale istnieją rozwinięte [[Kras (geologia)|zjawiska krasowe]]. Wyspa otoczona ze wszystkich stron wodami [[Ocean Atlantycki|Oceanu Atlantyckiego]] charakteryzuje się [[klimat równikowy|tropikalnym klimatem]] podrównikowym. W lecie wyspę nawiedzają [[cyklon]]y.
 
== Historia ==
Barbados zasiedlili 4000 lat temu [[Indianie]]. Wyspę odkryli dla [[Europa|Europejczyków]] na początku XVI wieku [[Portugalia|portugalscy]] podróżnicy, jednak jej nie skolonizowali. W 1627 roku na wyspie wylądowali [[Anglia|angielscy]] koloniści, w pobliżu obecnej miejscowości [[Holetown]], ale na Barbadosie mieszkali również [[Holandia|Holendrzy]]. W 1637 r.roku przywieźli oni z [[Brazylia|Brazylii]] [[trzcina cukrowa|trzcinę cukrową]] i założono pierwsze plantacje tej rośliny. Wkrótce kolonia stała się jedną z najważniejszych wśród angielskich posiadłości w [[Nowy Świat (geografia)|Nowym Świecie]]. Strategiczne położenie, zapora z raf koralowych i duże [[Manufaktura|manufaktury]] [[cukier spożywczy|cukru]] przyniosły rozkwit wyspie. Przez cały XVII wieku była ona ważniejsza od posiadłości w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]]. Na Barbados sprowadzano [[niewolnictwo|niewolników]] z [[Afryka|Afryki]], którzy pracowali przy uprawie trzciny cukrowej. Barbados cieszył się dużą [[autonomia|autonomią]]. W 1639 roku na wyspie zebrało się pierwsze ciało ustawodawcze, ''House of Assembly'' ([[Izba Zgromadzenia (Barbados)|Izba Zgromadzenia]]), pierwsze na zachodniej półkuli. W 1834 roku w całym [[Imperium brytyjskie|Imperium Brytyjskim]] zniesiono niewolnictwo. Kryzys systemu kolonialnego doprowadził do powstania ruchów domagających się oderwania od [[Metropolia (państwo)|metropolii]], co ostatecznie nastąpiło 30 listopada 1966 roku (obecnierocznice 30tego listopadawydarzenia jest świętem narodowym kraju). Mimo to Barbados i [[Wielka Brytania]] są połączone [[unia personalna|unią personalną]] - Barbados należy do [[Wspólnota Narodów|Wspólnoty Narodów]] (''Commonwealth''). W 1983 roku Barbados, wspólnie z [[Stany Zjednoczone|USA]], wziął udział w [[inwazja na Grenadę|interwencji wojskowej]] w [[Grenada|Grenadzie]]. Z Barbadosu pochodzi piosenkarka R&B - [[Rihanna]] , DJ [[Carl Cox]] oraz Dj Puffy zdobywca tytułu Red Bull Thre3style w 2016 roku.
 
== Podział administracyjny ==
[[Stolica|Stolicą]] Barbadosu jest położone na południowym zachodzie wyspy miasto [[Bridgetown]]. Kraj jest podzielony na 11 parafii (dystryktów) ([[Język angielski|ang.]] ''parish'' - "parafia"„parafia”).
{{osobny artykuł|Podział administracyjny Barbadosu}}
 
== Władze ==
Głową państwa jest monarcha Wielkiej Brytanii, którego na wyspie reprezentuje [[Gubernatorzy generalni Barbadosu|gubernator generalny]]. [[Parlament]] jest dwuizbowy: Izba Zgromadzenia (izba niższa; ''House of Assembly'') oraz [[Senat (Barbados)|Senat]] (''Senate''). Wybory do 30-osobowej izby niższej odbywają się co 5 lat. [[Rząd (prawo)|Rząd]] może rozpisać nowe wybory w dowolnej chwili. Spośród 21 senatorów mianowanych przez [[gubernator]]a do powołania 12 wymagana jest opinia [[premier]]a, 2 - przywódcy [[opozycja (polityka)|opozycji]], zaś 7 gubernator wybiera osobiście. Prawo wyborcze jest powszechne dla osób, które ukończyły 18. rok życia. Władzę ustawodawczą sprawuje premier, mianowany przez gubernatora spośród członków Izby Zgromadzenia. Rząd jest odpowiedzialny przed parlamentem. Władzę sądowniczą sprawują [[sąd]]y z Sądem Naczelnym, w skład którego wchodzi dodatkowo Sąd Apelacyjny, oba składają się z 4 sędziów. Sędziów mianuje gubernator po zasięgnięciu rady premiera i przywódcy opozycji.
 
== Gospodarka ==
Główne dochody wyspy przynosi [[turystyka]]. Poza centrum finansowym, stolicą Bridgetown, oraz pełnymi hoteli nadmorskimi wybrzeżami, krajobraz ekonomiczny wyspy jest wiejski, gdzie ciągle uprawia się trzcinę cukrową. W 1990 r.roku kraj wpadł w [[Recesja gospodarcza|recesję]], ale obecnie rozwój gospodarczy sięga 3-53–5% rocznie.
 
{{mapa lokalizacyjna
Linia 106:
|rozmiar = 200
|wyrównanie = center
|podpis = <span style="border-bottom:1px solid #dadada; padding-bottom:2px; ">'''Porty lotnicze na Barbadosie'''</span><br />
|punkty mapy =
{{mapa lokalizacyjna/punkt|13°06′28″N 59°37′32″W|pozycja=right|znak=Airplane silhouette.svg|rozmiar znaku=8|opis=Bridgetown}}
Linia 116:
|colspan=3 style="background:#black; color:white;" align=center bgcolor="black"| '''Religie i wyznania na Barbadosie'''
|-
! style="background:#efefef;" align=center| Religia
! style="background:#efefef;" align=center| Liczebność
! style="background:#efefef;" align=center| Procent ludności
Linia 160:
|align=right| 0,9%
|-
|[[Bahaizm]]
|align=right| 1924
|align=right| 0,7%
Linia 168:
|align=right| 0,4%
|-
|colspan=2 style="background:#e9e9e9;" align=center| <small>Źródło: ''Operation World''<ref>[https://books.google.pl/books?id=6EOsBQAAQBAJ&pg=PA138&lpg=PA138&dq=Barbados+operation+world+2010&source=bl&ots=gn9PqgrWby&sig=wfk2JyderteV8Y-3JYOu8DMgr9s&hl=pl&sa=X&ved=0CDgQ6AEwA2oVChMIo6KPkPz7yAIVJWdyCh3A8AQO#v=onepage&q=Barbados%20operation%20world%202010&f=false Operation World, 2010].</ref></small>
|}
'''Struktura etniczna''': czarni 92,4%, biali 2,7%, mieszani 3,1% a [[Hindusi]] 1,3%<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bb.html The World Facrbook].</ref>
 
'''Struktura wieku''':
* 0- 14 lat: 19,7% (mężczyźni 27 659/kobiety 27 573)<br />
* 15- 64 lat: 71,4% (mężczyźni 98 633/kobiety 102 020)<br />
* 65 lat i więcej: 8,9% (mężczyźni 9 662/kobiety 15 399)
 
'''Stopień [[analfabetyzm]]u''': 97,4% osób powyżej 15. roku życia umie czytać i pisać.
Linia 185:
* inni chrześcijanie – 2,8% {{osobny artykuł|Świadkowie Jehowy na Barbadosie}}
* brak religii – 1,9%,
* [[islam]] – 1,0%,
* [[hinduizm]] – 0,4%,
* inne religie – 1,6%.
Linia 199:
{{Grupa szablonów
|tytuł = Członkostwo w organizacjach międzynarodowych
|lista =
{{OPA}}
{{CARICOM}}