Jacob Pontusson De la Gardie: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Jacob De la Gardie 1606.jpg|thumb|250px|Jacob De la Gardie w [[1606]] na obrazie z [[Nationalmuseum|Muzeum Narodowego w [[SztokholmSztokholmie]]ie]]

{{Wikiźródła|List Stanisława Żółkiewskiego do Zygmunta III Wazy opisujący zwycięstwo pod Kłuszynem (5 lipca 1610)|List Stanisława Żółkiewskiego do  Zygmunta III Wazy opisujący zwycięstwo pod Kłuszynem (5  lipca 1610)}}

'''Jacob Pontusson De la Gardie''', [[język szwedzki|szw]]. Jakob Pontusson De la Gardie (ur. [[20 czerwca]] [[1583]] w Rewlu (dziś [[Tallinn]] w [[Estonia|EstoniiRewlu]]), zm. [[22 sierpnia]] [[1652]] w [[Sztokholm]]ie)<ref>Daty – przyjęte za źródłami szwedzkimi, – mogą być podane według [[kalendarz juliański|kalendarza juliańskiego]] (zamiast [[kalendarz gregoriański|gregoriańskiego]]).</ref> – [[Szwecja|szwedzki]] polityk i żołnierz, syn [[Pontus De la Gardie|Pontusa De la GardieegoGardiego]] i &nbsp;[[Zofia Johansdotter Gyllenhielm|Zofii Johansdotter Gyllenhielm]], nieślubnej córki [[Władcy Szwecji|króla szwedzkiego]] [[Jan III Waza|Jana III Wazy]].

Jacob Pontusson De la Gardie urodził się w [[Tallinn|Rewlu]]. Przy porodzie zmarła jego matka, a ojciec 2dwa lata później w [[Narwa (miasto)|Narwie]]. Wychowywany był w [[Finlandia|Finlandii]] (wówczas części Szwecji) przez babkę, [[Karin Hansdotter]].

Po [[Oblężenieoblężenie Wolmaru|oblężeniu Wolmaru]] przez Zamoyskiego trafił w grudniu 1601 roku do polskiej niewoli, z której wypuszczono go w 1606, skąd udał się do Holandii. W latach 1606–1608 służył pod rozkazami [[Holandia|holenderskiego]] [[generał]]agenerała [[Maurycy Orański|Maurycego Orańskiego]]. Doświadczenia te posłużyły mu później do reformy armii szwedzkiej. W czasie wojny [[Wojnawojna polsko-rosyjska 1609-1618(1609–1618)|polsko-moskiewskiejrosyjskiej]] (1609–1618) Szwecja poparła cara [[Wasyl IV Szujski|Wasyla Szujskiego]], a De la Gardie został oddelegowany na czele fińskich sił ekspedycyjnych królestwa Szwecji wewnątrz [[Rosja|Rosji]] przeciw [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]] (tzw. [[Kampaniakampania De la Gardiego]]), później w łamiącej [[sojusz]] wojnie szwedzko-rosyjskiej 1610–1617 przeciw Rosji.

Wojska De la Gardiego wsparły rosyjskiego księcia [[Michaił Skopin-Szujski|Michaiła Skopina-Szujskiego]] i ruszyły przez [[Nowogród Wielki|Nowogród]] na [[Moskwa|Moskwę]] ze wparciem dla Wasyla IV Szujskiego, po drodze przerywając [[oblężenie monastyru Św.Świętej Trójcy]] (23 września 1608 – 12 stycznia 1610) przez wojska I Rzeczypospolitej. W czerwcu 1610 wojska szwedzko-rosyjskie pod dowództwem [[Dymitr Szujski|Dymitra Szujskiego]] wyruszyły na [[Smoleńsk]], celem przerwania oblężenia, lecz zostały pobite w [[bitwa pod Kłuszynem|bitwie pod Kłuszynem]] 4 lipca 1610. Większa część armii najemnej De la Gardiego została rozbita lub przeszła na stronę polską. Porażka ta przekreśliła plany szwedzkiego króla [[Karol IX Waza|Karola XI]] osadzenia swojego syna Karola Filipa na tronie w Nowogrodzie.

W 1617 De la Gardie był głównym negocjatorem w czasie zawierania [[pokój w Stołbowie|pokoju w Stołbowie]] nad jeziorem [[Ładoga]], w rezultacie którego Rosja straciła na koszt Szwecji dostęp do [[Morze Bałtyckie|Morza Bałtyckiego]]. Po 1621 De la Gardie brał udział w wojnach polsko-szwedzkich w Inflantach przeciwko spokrewnionemu z nim królowi [[Zygmunt III Waza|Zygmuntowi III Wazie]]. W 1635 był jednym z negocjatorów w czasie zawierania [[rozejm w Sztumskiej Wsi|rozejmu w Sztumskiej Wsi]].

W 1613 został tajnym radcą dworu, w 1621 gubernatorem generalnym szwedzkich [[Inflanty|Inflant]], odw 1628 [[marszałek polny|marszałkiem polnym]]. Był jednym z 5 [[regent]]ów rządzących Szwecją przed osiągnięciem pełnoletnościpełnoletniości przez królową [[Krystyna WazaWazówna|Krystynę Wazównę]]. Jego propolskie, profrancuskie i pacyfistyczne nastawienie było powodem częstych konfliktów z kanclerzem [[Axel Oxenstierna|Axelem Oxenstierną]], który dowodził armią szwedzką w czasie [[Wojnawojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]] po śmierci Gustawa Adolfa w 1632. Prowadził skuteczną politykę ekonomiczną, która przynosiła znaczne dochody królestwu.

W 1626 nabył zamek i majątek [[Haapsalu]] w dzisiejszej [[Estonia|Estonii]]. W 1652 zmarł w Sztokholmie i został pochowany w kościele Veckholm w regionie [[Uppsala (region)|Uppsala]]. Na jego cześć powstało miasto [[Jakobstad]] w Finlandii.

Jacob Pontusson De la Gardie miał 14 dzieci ze swojaswoją żoną [[Ebba Brahe|Ebbą Brahe]] (1596–1674), z czegoktórych sześcioro dożyło wieku dojrzałego:

* [[Kristina Katarina De la Gardie]] (1632–1704), żona [[Gustav Adolf Lewenhaupt|Gustawa Adolfa Lewenhaupta]] i [[GustawGustaf Otto Stenbock|GustawaGustafa Ottona Stenbocka]]