Henryk III Walezy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MBi (dyskusja | edycje)
→‎Ucieczka do Francji: drobne techniczne
Wipur (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne
Linia 61:
W 1560 roku Edward Aleksander Walezjusz został mianowany księciem Angoulême i Orleanu. W wieku ośmiu lat otrzymał własny dwór{{odn|Grzybowski|1985|s=18}}. {{fakt|data=2016-10|W 1566 roku Henryk został księciem Andegawenii. Był ulubionym synem swojej matki, ale nie miał dobrych stosunków z rodzeństwem. Karol IX nie lubił brata i obawiał się go, więc kiedy pojawiła się szansa objęcia tronu polskiego przez Henryka, dał bratu pełne poparcie. Młodszy brat księcia Andegawenii, [[Franciszek Herkules Walezjusz|Franciszek Herkules]], również nie przepadał za Henrykiem i, kiedy ten został królem Francji, brał udział w spiskach przeciwko niemu. Siostra [[Małgorzata Walezjuszka|Małgorzata]] początkowo była z nim bardzo zżyta, później jednak dołączyła do grona jego przeciwników}}.
 
{{fakt|data=2016-10|W młodości był uznawany za najzdolniejszego z synów Henryka II i Katarzyny, ale już wówczas pojawiły się plotki o jego rzekomych skłonnościach homoseksualnych. Był przystojny, wysoki i dobrze zbudowany. Nie miał najlepszego zdrowia, ale prowadził bardzo aktywny styl życia. W przeciwieństwie do ojca i starszych braci nie lubił polowań i ćwiczeń fizycznych, aczkolwiek był znakomitym szermierzem. Interesował się za to sztuką i literaturą. Znał [[język włoski]] i czytał [[Niccolò Machiavelli|Machiavellego]]. Wychowany na katolickim dworze na pewnym etapie swojego życia zaczął przejawiać sympatię dla protestantyzmu. W wieku 9 lat kazał nazywać siebie „małym hugenotem”, odmówił uczestnictwa we mszy, śpiewał protestanckie psalmy siostrze Małgorzacie, a nawet uszkodził posąg świętego Pawła. Matka wyperswadowała mu jednak zainteresowania protestantyzmem i Henryk stał się gorliwym katolikiem}}.
 
[[Plik:Anjou 1570louvre.jpg|thumb|left|upright|Henryk w 1570 roku]]
Linia 81:
Do granic Polski dotarł po dwumiesięcznej podróży w końcu stycznia 1574 roku. Orszak królewski, liczący 1200 koni, wozy z bagażami oraz karety z damami dworu i niewiastami lekkich obyczajów, ciągnął przez Heidelberg, Fuldę, Torgau, Frankfurt. Na [[Łużyce|Łużycach]] oczekiwał go książę piastowski [[Jerzy II brzeski|Jerzy II Brzeski]], który towarzyszył królowi aż do polskiej granicy. Granicę przekroczono w [[Międzyrzecz]]u, gdzie monarchę uroczyście powitała delegacja senatu z biskupem kujawskim, wojewodowie i kasztelanowie. Później przez Poznań i Częstochowę udano się w kierunku Krakowa, gdzie nastąpiło oficjalne powitanie.
 
<center>„Wszyscy''Wszyscy senatorowie zebrani z Polski, Litwy i wszystkich ziem Rzeczypospolitej wyprowadzili z miasta ogromne swoje roty, które szeroko i daleko rozwinięte przedstawiały widok wielkiego i ślicznego wojska. Chorągwie te były kosztownie odziane, odznaczające się doborem pięknością uzbrojenia i koni'' [...]. ''Poczty senatorów składały się nie tylko z ich chorągwi, albowiem przyłączyła się do nich jeszcze nieskończona moc szlachty i urzędników królestwa”królestwa''.</center>
 
Henryka witali senatorowie, biskupi, ministrowie, dworzanie, żacy. 21 lutego 1574 roku w [[bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie|katedrze wawelskiej]] ówczesny [[Biskupi gnieźnieńscy|arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski]], [[Jakub Uchański]], koronował Henryka Walezego na króla Polski. Ceremonię zakłóciło wystąpienie [[marszałek wielki koronny|marszałka wielkiego koronnego]], [[Jan Firlej (marszałek wielki koronny)|Jana Firleja]], który domagał się, by król zaprzysiągł akty gwarantujące prawa [[protestantyzm|protestantom]].
Linia 89:
 
Pierwsze spotkanie z Anną nie wypadło nazbyt zachęcająco. Henryk wypowiedział kilka zdawkowych słów i czym prędzej opuścił jej komnaty. Po trzech dniach został koronowany, chociaż nie obeszło się bez różnych przepychanek związanych z rotą przysięgi. Zaczęły się bale i turnieje, ale król coraz bardziej ociągał się z poślubieniem swojej jagiellońskiej narzeczonej. Symulował chorobę lub po prostu zamykał się we własnych komnatach i nie dopuszczał do siebie nikogo.
Opowiadano wprawdzie, że zabawiał się wtedy ze swoimi faworytami i że kazał sprowadzać na zamek damy lekkich obyczajów. Pisał również bez przerwy listy do Francji – te wysyłane do Marii de Cond kreślił nawet własną krwią. Plotki narastały coraz bardziej. ''„SprowadzałSprowadzał nie tylko do ogrodu blisko Zwierzyńca francuskie rozpustnice, ale nadto [[Mizoginia|włoskim ohydnym nałogom]] nie przepuścił”przepuścił'' – pisał kronikarz.
 
Anna ciągle czekała, a Henryk nadal zwlekał. W czerwcu wyprawiono wreszcie wielki bal, który potraktowano jako oficjalne zaręczyny. Nazajutrz król dowiedział się jednak o śmierci [[Karol IX Walezjusz|swego brata]], co sprawiło, iż zaczął ubiegać się o koronę francuską, zaniedbując niebywale swe obowiązki monarchy.
Linia 101:
 
== Ucieczka do Francji ==
[[Plik:Grottger Escape of Henry of Valois.jpg|thumb|''[[Ucieczka Henryka Walezego z Polski (obraz Artura Grottgera)|Ucieczka Henryka Walezego z Polski]]'', obraz [[Artur Grottger|Artura Grottgera]]]]
[[Plik:Pszczyna Henryk Walezy.jpg|thumb|upright|[[Kapliczka "Bądź Wola Twoja" w Pszczynie]] na prawdopodobnym miejscu, gdzie delegacja polska doścignęła króla Henryka Walezego]]
Niebawem, w czerwcu 1574 roku, Henryk odebrał wiadomość o śmierci brata (30 maja), króla Karola IX. Kilka dni później, nocą z 18 na 19 czerwca 1574, potajemnie, nie zasięgnąwszy rady [[Senat (I Rzeczpospolita)|senatu]], w przebraniu opuścił [[Wawel]] i udał się pospiesznie w kierunku granicy. Królowi towarzyszyli jego lokaj Jan du Halde, dworzanin Gilles de Souvré, lekarz Marek Miron i kapitan gwardii Mikołaj de Larchant. Odjazd króla jednak zauważono i natychmiast wyruszyła za nim pogoń kierowana przez kasztelana wojnickiego [[Jan Tęczyński (zm. 1593)|Jana Tęczyńskiego]].