Korsarz (balet): Różnice pomiędzy wersjami

'''Korsarz''' (''Le Corsaire'') – balet-pantomima Josepha Maziliera z muzyką [[Adolphe Adam|Adolphe'a-Charlesa AdamAdama]]<nowiki/>a, w 3 aktach, 5 obrazach, z epilogiem, według słynnej powieści poetyckiej [[George Gordon Byron|George’a ByronByrona]]<nowiki/>a ''The Corsair'' (''[[Korsarz (George Byron)|Korsarz]]'') z 1814 roku.

Pierwszy balet inspirowany niezwykle popularnym wówczas poematem George'a Byrona powstał już w 1826 roku w [[La Scala|Teatro alla Scala]] w [[Mediolan]]<nowiki/>ie. Nosił tytuł ''Il corsaro'', a stworzył go włoski choreograf Giovanni Galzerani korzystając z muzyki dobranej z kompozycji różnych kompozytorów. W głównych rolach wystąpili: Nicola Molinari jako Conrad, Giuditta Bencini-Molinari jako Médora i Antonia Pallerini jako Gulnare. Balet cieszył się dużym zainteresowaniem, bo w ciągu następnych 20 lat zagrano go w Mediolanie blisko sto razy<ref>Carlo Gatti, ''Il Teatro alla Scala.Nella storia e nell’arte (1778-1963). Cronologia dalle origini al 1963,'' Rocordi, Milano 1964, s. 178, 188, 197.</ref>. Wszedł również do repertuaru teatrów w Bergamo, Genui, Bolonii i Parmy<ref name=":5" />.

Prawdopodobnie echa powodzenia ''Korsarza'' na scenach włoskich skłoniły w 1837 roku francuskiego choreografa Françoisa-Ferdinanda Decombe’a zwanego Albertem, by sięgnąć w [[Londyn]]<nowiki/>ie do tego samego motywu literackiego. Muzykę dostarczył mu francuski kompozytor [[Nicolas-Charles Bochsa|Robert Nicolas-Charles Bochsa]], a premiera odbyła się w tamtejszym [[King's Theatre]]. W rolach głównych wystąpili: sam Albert w roli Conrada, Hermine Elssler jako Médora i Pauline Duvernay jako Gulnare. Dwa lata później Albert powtórzył swój balet z zespołem Théâtre de la Monnaie w [[Bruksela|Brukseli]], a w 1844 roku wznowił go ponownie w Londynie, tym razem na scenie [[Drury Lane Theatre]]. Własną wersję, zatytułowaną ''Der Seeräuber'', zrealizował też w 1838 roku Paolo Taglioni z muzyką skomponowaną przez Wenzela Gähricha w berlińskiej Operze Królewskiej, również z wielkim powodzeniem<ref name=":5">{{Cytuj |autor = Marino Palleschi |tytuł = Il Corsaro: dal poemetto di Byron al balletto di Mazilier (PARTE II) |data = 2008-05-17 |data dostępu = 2018-11-26 |opublikowany = Balletto.net |url = http://www.balletto.net/magazine/articoli-generici/il-corsaro-dal-poemetto-di-byron-al-balletto-di-mazilier-parte-ii |język = it-IT}}</ref>.

Premiera polska została przygotowana z okazji wizyty w Warszawie [[Aleksander II Romanow|Aleksandra II]], cesarza Rosji i króla Polski, i odbyła się w jego obecności: "O godzinie 7.30 Najjaśniejszy Pan z J.O. Księciem Namiestnikiem Królestwa, objechawszy kilkakrotnie [[Łazienki Królewskie w Warszawie|park Łazienkowski]], udać się raczył, będąc otoczony świetnym orszakiem wojskowym, na dane w Teatrze Łazienkowskim, w [[Stara Pomarańczarnia|Pomarańczarni]] przedstawienie, składające się z 4 aktów nowego baletu (układu Turczynowicza), pn. ''Korsarz''. Liczne grono znakomitych osób, złożone z dam i panien honorowych Najjaśniejszych Cesarzowych, z jenerałów, wysokich urzędników cywilnych i znakomitych obywateli zapełniło piękny Teatr Pomarańczarni, powstawszy z szanowaniem za ukazaniem się w loży Najjaśniejszego Pana"<ref>"Kurier Warszawski", nr 235 z 9 września 1857.</ref>. W trzy dni później spektakl został przeniesiony na scenę [[Teatr Wielki w Warszawie|Teatru WielkiWielkiego]]<nowiki/>ego i udostępniony szerokiej publiczności.

Burza cichnie, a w blasku słońca widać Conrada z Médorą, klęczących na szczątkach rozbitego statku i dziękujących Bogu na szczęśliwe ocalenie.<ref> Według: [[Irena Turska]], ''Przewodnik baletowy'', wyd IV uzupełnione i poprawione, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2011, s. 223-225. {{ISBN|978-83-224-0926-8}}</ref>.

*<nowiki/><nowiki/>1867: Joseph Mazilier, Théâtre Impérial de l'Opéra, Paryż (wznowienie z dodaniem nowego divertissement pn. ''Pas des fleurs'' z muz<nowiki/>y<nowiki/>kąmuzyką Léo Delibesa)

*1868: [[Marius Petipa]] (wg Josepha Maziliera i Julesa Perrota), [[Teatr Maryjski]], Sankt Petersburg (także z dodaniem divertissement<nowiki/> z muzyką [[Léo Delibes]]<nowiki/>a, ale pn. ''Le Jardin Animé'')

*<nowiki/>1899: [[Marius Petipa]] (wg Josepha <nowiki/>Maziliera i Julesa Pe<nowiki/>rrotaPerrota), [[Teatr Maryjski]], Sankt Petersburg (nowa wersja z dodanie<nowiki/>mdodaniem muzyki [[Riccardo Drigo|Riccarda Drigo]] i [[Ludwig Minkus|Ludwiga MinkusMinkusa]]<nowiki/>a); ta wersja, utrzymana w stylu akademickim, bardziej wyeksponowała sceny taneczne kosztem dbałości o przebieg akcji libretta i stała się podstawą większości późniejszych inscenizacji tego baletu; wtedy również powstało słynne [[pas de trois]] Médory, Konrada i Niewolnika (z muzyką Riccarda Drigo), które zostało przerobione później kolejno przez choreografów Samuiła Andrianowa (1915) i Agrippinę Waganową (1931) na popisowe [[pas de deux]] Médory i Niewolnika (z muzyką Drigo i Borisa Fitinhofa-Schella), a następnie doskonalone przez kolejne pokolenia wybitnych tancerzy, stało się jednym z najsłynniejszych baletowych numerów koncertowych

* 1912: Aleksandr Gorski (częściowo wg Mariusa Petipy), [[Teatr Bolszoj]], Moskwa (z dodaniem muzyki [[Fryderyk Chopin|Fryder]]<nowiki/>[[Fryderyk Chopin|ykaFryderyka ChopinChopina]]<nowiki/>a dla<nowiki/> duetu miłosnego Médory i Conrada oraz [[Piotr Czajkowski|Piotra]] <nowiki/>[[Piotr Czajkowski|CzajkowskiCzajkowskiego]]<nowiki/>ego, [[Edvard Grieg|Edv]]<nowiki/>[[EdvardEdarda Grieg|arda GriegGriega]]<nowiki/>a i in.)

* 1931: [[Agrippina Waganowa]] (wg Mariusa Petipy), [[Teatr Maryjski|Teatr Opery i B]]<nowiki/>[[Teatr Maryjski|aletuBaletu]], Leningrad

*Alexander P. Demidov, ''Le Corsaire'' [w:] ''International Encyclopedia of Danse'', t. 2, Oxford University Press, New York 1998. <nowiki>ISBN 0-19-509462-X</nowiki> (set.), <nowiki>ISBN 0-19-512306-9</nowiki> (vol. 2)