Ajjubidzi: Różnice pomiędzy wersjami

Saladyn szybko umocnił swoją władzę w Egipcie i w roku 1171 ostatecznie pozbawił rządów Al-Adida, kończąc tym samym panowanie Fatymidów. Formalnie Saladyn był odtąd jedynie namiestnikiem Nur ad-Dina w Egipcie, w rzeczywistości jednak jego potęga co najmniej dorównywała sile jego pana. Bojąc się utraty władzy w Egipcie, Saladyn starał się zdobyć ziemie poza strefą wpływów Zengidów – zatakowałzaatakował Nubię w roku 1173 i [[Jemen]] w 1174. Ta ostatnia wyprawa dała początek rządom Ajjubidów nad tym krajem, które trwały aż do roku 1232. Do otwartego konfliktu pomiędzy Nur ad-Dinem a Saladynem jednak nie doszło, ponieważ Zengida zmarł w roku 1174, pozostawiając po sobie małoletniego syna [[As-Salih Isma'il Ibn Nur ad-Din|As-Saliha Isma'ila]] (1174 - 1181). Regentem u boku As-Saliha w Aleppo został [[eunuch]] Kumusztakin, zaś Saladyn, także pretendujący do opieki nad młodym Zengidą, jeszcze w tym samym 1174 roku zajął Damaszek. W latach 1175 i 1176 Saladyn pokonał siły As-Saliha w dwóch bitwach i faktycznie zmusił do uznania swojej zwierzchności, ujmując ją jako obowiązek dostarczania wojska na wojnę z Frankami. W grudniu 1181 roku As-Salih zmarł i władzę w Aleppo przejął jego kuzyn [[Izz ad-Din Masud]] (1180 - 1193) z [[Mosul]]u. Szybko wybuchła wojna pomiędzy Izz ad-Dinem a Saladynem i ten ostatni w roku 1183 zajął Aleppo, pomimo kolejnych prób nie udało mu się jednak zdobyć Mosulu i ostatecznie w roku 1186 zadowolił się jedynie uznaniem swojego zwierzchnictwa nad tym miastem{{odn|Cahen|1986|s=797, 803}}{{odn|Holt|1993|s=64 - 71}}.

Za panowania As-Saliha Ajjuba państwo Ajjubidów zasadniczo zmieniło swój charakter. W uproszczeniu, przestało ono być rodzinną kofederacjąkonfederacją, a stało się unitarnym państwem rządzonym przez funkcjonariuszy wyznaczonych przez jego władcę, a nie przez jego krewnych. Gdy bowiem w roku 1245 As-Salih Ajjub zdobył Damaszek przestał być on autonomiczną dziedziną ajjubidzkiego księcia, a został stolicą prowincji zarządzanej przez mianowanego przez niego gubernatora. W następnych latach zniesiono autonomię także innych ajjubidzkich państewek w południowej Syrii i „cały region objęto scentralizowaną strukturą administracyjną podlegającą Egiptowi”{{odn|Holt|1993|s=95}}. Podobną politykę w środkowej i północnej Syrii zaczął także prowadzić panujący w Aleppo [[An-Nasir Jusuf]] (1236 - 1260), jedyny Ajjubida, który nie zrezygnował z ambicji utrzymania niezależności od As-Saliha Ajjuba. Jednocześnie ten ostatni zaczął rozbudowywać oddziały podlegających mu bezpośrednio [[Mamelucy|mameluków]], rekrutujących się głównie spośród [[Połowcy|Kipczaków]], których nazywano Bahrytami. Pełne znaczenie reform As-Saliha Ajjuba objawiło się po jego śmierci. Początkowo faktyczną władzę przejęła wdowa po nim, [[Szadżar ad-Durr]] (1250), działająca w porozumieniu z Bahrytami, którzy pokonali krzyżowców i zmusili ich do odwrotu z Egiptu w maju 1250 roku. W międzyczasie sukcesor As-Saliha Ajjuba, [[Al-Mu'azzam Turan Szah]] (1249 - 1250), zdążył przybyć z Al-Dżaziry do Egiptu i przejąć władzę, jednak wkrótce został zabity przez niezadowolonych z utraty wpływów Bahrytów. Szadżar ad-Durr zawarła małżeństwo z emirem Bahrytów [[Ajbak]]iem (1250 - 1257) i chociaż szybko nominalnym sułtanem obwołano małoletniego Ajjubidę [[Al-Aszraf Musia Ibn Jusuf|Al-Aszrafa Musę]] (1250 - 1254), to faktycznie oznaczało to koniec rządów tej dynastii w Egipcie. Ajbak, uważany za założyciela nowej [[Egipt mameluków (średniowieczny)|dynastii Mameluków]], w roku 1251 odparł atak syryjskich Ajjubidów pod wodzą An-Nasira i obie strony w obliczu zagrożenia [[Imperium Mongolskie|mongolskiego]] zawarły pokój w roku 1253. W roku 1254 Ajbak złożył z tronu Al-Aszrafa i formalnie objął sułtanat. Pozostali panujący w Syrii Ajjubidzi zostali teraz podbici przez Mongołów, którzy w roku 1260 zdobyli Aleppo i Damaszek. An-Nasir zginął w mongolskiej niewoli i po tym jak Mongołowie zostali wyparci z Syrii po bitwach [[Bitwa pod Ajn Dżalut|pod Ajn Dżalut]] i [[Bitwa pod Himsem (1260)|Himsem]] w rękach Ajjubidów pozostały tylko [[Hims]], [[Hama]] i [[Al-Karak]]. Linia z Himsu wygasła w roku 1262, zaś Al-Karak został zajęty przez [[Bajbars]]a (1260 - 1277) w roku 1263. Dłużej przetrwało jedynie państewko Ajjubidów w [[Hama|Hamie]], które istniało aż do roku 1342, a jest znane przede wszystkim z literackiej działalności [[Abu al-Fida|Abu al-Fidy]] (1312 - 1331). Inna gałąź rodu, sprowadzona do roli lokalnych [[Senior (feudalizm)|seniorów]] w regionie Hisn Kajfy (dzis. [[Hasankeyf]]), trwała aż do XV wieku, kiedy została ostatecznie wyzuta ze swych ziem przez [[Ak Kojunlu]]{{odn|Holt|1993|s=83, 95, 101 - 108, 114}}{{odn|Cahen|1986|s=804}}{{odn|Elisséeff|1986|s=399}}<ref name="Iranica"/>.

* {{Cytuj książkę | odn=tak | nazwisko= Corbin | imię=Henry | autor link=Henry Corbin | inni=(przeł.) Katarzyna Pachniak| tytuł= Historia filozofii muzułmańskiej | data=2005 | wydawca=[[Wydawnictwo Akademickie Dialog]] | miejsce=Warszawa | isbn=83-89899-31-0 | strony=}}

* {{Cytuj książkę | odn=tak| nazwisko= Holt | imię=Peter Malcolm | autor link=Peter M. Holt | inni= (przeł.) Barbara Czarska | tytuł= Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku | data=1993 | wydawca=Państw. Instytut Wydawniczy | miejsce=Warszawa | isbn=83-06-02290-4}}