Mszał rzymski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paterm (dyskusja | edycje)
Wipur (dyskusja | edycje)
różne poprawki
Linia 1:
'''Mszał Rzymskirzymski''' ([[łacina|łac.]] ''Missale Romanum'') – najważniejsza księga liturgiczna w Kościele katolickim obrządku rzymskiego, zawierająca teksty stałych i zmiennych części [[msza|mszy]]. Mszał zawiera wskazówki potrzebne do sprawowania tej[[Eucharystia Najświętszej(sakrament)|ofiary Ofiaryeucharystycznej]] oraz dotyczące szczególnych celebracji związanych z poszczególnymi obchodami i okresami [[Rok liturgiczny|roku liturgicznego]]. Powstał z połączenia następujących ksiąg: [[sakramentarz]]a, [[lekcjonarz]]a, [[graduał]]u i „Ordines Romani”.
 
Na jego układ miał wpływ [[Zwyczajna forma rytu rzymskiego|ryt rzymski]] oraz [[ryt gallikański]].
 
== Historia ==
[[Plik:Quo Primum tempore.JPG|thumb|230px|Tekst ''[[Quo primum]]'', w mszale rzymskim Piusa XII z 1956.]]
 
Oto kolejne [[edycja typiczna|edycje typiczne]] mszału rzymskiego:
* 14 lipca 1570 – [[Pius V]] bullą [[Quo primum]] promulgował pierwszy mszał obejmujący całość liturgii;
* 7 lipca 1604 – [[Klemens VIII]] dokonał nieznacznej korekty mszału Piusa V;
* 2 września 1634 – nowa edycja mszału, wydana przez [[Urban VIII|Urbana VIII]];
* 1884 – nowa edycja mszału, wydana przez [[Leon XIII|Leona XIII]];
* 25 lipca 1920 – [[Benedykt XV]] wydał nowy mszał, z uwzględnieniem zmian dokonanych przez [[Pius X|Piusa X]];
* 1955 – [[Pius XII]] zatwierdził nowe wydanie mszału, dopuścił możliwość częściowego stosowania języków narodowych, zreformował obrzędy Wielkiego Tygodnia (też [[Liturgialiturgia godzin|Liturgiiliturgii godzin]]);
* 1962 – [[Jan XXIII]] m.in. dodał do [[Kanon rzymski|Kanonu mszy]] wezwanie do św. Józefa i usunął łaciński przymiotnik ''perfidis'' ([[Łacina|łac.]] wiarołomni) używany w stosunku do [[Żydzi|Żydów]] podczas liturgii [[Wielki Piątek|Wielkiego Piątku]] (''[[Oremus et pro perfidis Judaeis]]'')
* w 1970 r. [[Paweł VI]] wydał nowy mszał, zmieniający obrzędy mszy św. w znacznym stopniu (zobacz: [[Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego#Porównanie form rytu rzymskiego|Porównaniezmieniający formw rytuznacznym rzymskiegostopniu obrzędy mszalne]]);
* 1975 – nowa edycja mszału, wydana przez [[Paweł VI|Pawła VI]];
* 2002 – III wydanie mszału za pontyfikatu [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]]. Zawarto w nim nową redakcję ''Wprowadzenia Ogólnego do Mszału Rzymskiego''. Publikacja III wydania była owocem długiego procesu rozeznawania kościelnego. [[Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów]] pracowała nad nim od 1996 r.{{odn|Barba|2004|s=17}}.
* 2008 – poprawione wydanie mszału, wydane z polecenia papieża [[Benedykt XVI|Benedykta XVI]].
 
== Układ ==
Mszał rzymski podzielony jest na rubryki (od [[Łacinałacina|łac.]] ''ruber'', czerwony) i nigryki ([[Łacina|od łac.]] ''niger'', czarny). Rubryki zawierająto komentarze lub wskazówki dla celebransów, które nie są odczytywane podczas mszy, św.natomiast Nigrykinigryki zawierają teksty np. formularzyformularze mszalnychmszalne, prefacjiprefacje, modlitwmodlitwy itp.,i któreinne teksty przeznaczone do odczytania podczas sprawowania mszy.
 
Układ mszału różni się w zależności od formy rytu.
 
=== Forma zwyczajna rytu rzymskiego ===
Na pierwszych stronicach mszału znajduje się „[[Ogólne wprowadzenie do Mszałumszału Rzymskiegorzymskiego|Ogólne wprowadzenie do mszału rzymskiego]]” (w skrócie ''[[Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego|OWMR]]''), czyli normy dotyczące wszystkiego, co związane jest ze sprawowaniem mszy. Po OWMR następują formularze mszalne roku liturgicznego, ułożone w kalendarzowym porządku niedziel i świąt, wśród których szczególne miejsce zajmują obchody [[Triduumtriduum Paschalnepaschalne]]go.
 
Po formularzach swoje miejsce mają „Obrzędy Mszy Świętej”. I tak, kolejno:
* obrzędy wstępne,
* [[liturgia słowa]],
* [[liturgia eucharystyczna]],
* obrzędy zakończenia.
 
Linia 35 ⟶ 36:
 
=== Forma nadzwyczajna rytu rzymskiego ===
[[Plik:Missale romanum1962.JPG|thumb|300px|Strony [[kanon rzymski|kanonu rzymskiego]] w mszale z 1962 r. Po lewej stronie zawsze umieszczony jest rysunek przedstawiający ukrzyżowanie]]
 
Cechą charakterystyczną mszału formy nadzwyczajnej rytu rzymskiego jest umieszczenie na początku Bulli [[Pius V|Piusa V]] wprowadzającej mszał rzymski do liturgii w całym Kościele łacińskim. Bulla pochodzi z 1570 r.
Układ mszału:
* rubryki ogólne (''Rubricae generales'') i szczegółowe (''Rubricae missalis romani'')
* kalendarium
* opis sposobu odprawiania mszy (''Ritus servandus in celebratione Missae'')
* rozdział o błędach i ułomnościach w czasie odprawiania mszy (''De defectibus in celebratione Missae occurentibuoccurentibus''s)
* modlitwy odmawiane przed i po mszy
* objaśnienia co do sposobu okadzania darów i ołtarza
Linia 57 ⟶ 58:
 
== Mszaliki dla świeckich ==
Kościół zaleca [[wierni świeccy|wiernym świeckim]], by korzystali ze specjalnych wydań mszału połączonego z [[Lekcjonarzlekcjonarz]]em, w mniejszym, wygodnym formacie. Ułatwia to głębsze przeżywanie bogactwa treści mszy świętej.
 
[[Jan Paweł II]] pisał 20 maja 1982: {{Cytat|Życzę, by nowy, bardzo potrzebny „Mszał z czytaniami” (...) pomagał ludowi Bożemu w Polsce zbliżyć się do stołu Słowa Bożego i Najświętszej Ofiary Eucharystycznej, która jest źródłem i szczytem całego życia chrześcijańskiego.}}
Linia 69 ⟶ 70:
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Nadolski | imię = Bogusław | tytuł = Leksykon Liturgii | data = 2006 | wydawca = Pallottinum| miejsce = Poznań | isbn = 83-7014-531-0 | strony =991}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Barba | imię = Maurizio | tytuł = Il Messale Romano. Tradizione e progresso nella terza edizione tipica | miejsce = Watykan | wydawca = Libreria Editrice Vaticana | rok = 2004| odn = tak}}
 
 
{{Liturgia rzymska}}