Wersja z 22:59, 3 sty 2019 edytuj Airwolf (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 29 218 edycji m →‎Historia rozwoju: drobne redakcyjne ← poprzednia edycja		Wersja z 23:37, 3 sty 2019 edytuj anuluj edycję Swmar (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 3512 edycji m drobne techniczne następna edycja →
Linia 16: \|warianty = D.IIIa, D.IIIaü, D.IIIavü \|średnica = \|długość = 165 ~~[[Centymetr\|~~cm]] \|szerokość = 49 cm \|wysokość = 107 cm \|objętość skokowa = 14,8 [[Litr\|dm³]] \|liczba suwów = \|masa = 310 ~~[[Kilogram\|~~kg]] \|sprężarka = \|komora spalania = Linia 45: \|commons = Category:Mercedes D.III }} '''Mercedes D.III''' – [[Cylinder (mechanika)\|sześciocylindrowy]], [[Silnik rzędowy\|rzędowy]], [[Układ chłodzenia silnika spalinowego\|chłodzony]] cieczą [[Silnik lotniczy tłokowy\|tłokowy silnik lotniczy]], wytwarzany w latach ~~1914-1918~~1914–1918 przez zakłady [[Daimler-Motoren-Gesellschaft\|Daimler]]. Był to najliczniej produkowany niemiecki silnik podczas [[I wojna światowa\|I wojny światowej]] (12 000 sztuk), a przez to stanowił jedną z najczęściej używanych jednostek napędowych przez niemieckie [[Luftstreitkräfte\|lotnictwo wojskowe]]. Stosowany był m.in. w [[Samolot myśliwski\|samolotach myśliwskich]] [[Albatros D.III]], [[Fokker D.VII]] czy [[Pfalz D.III]], [[Samolot rozpoznawczy\|samolotach rozpoznawczych]] [[Albatros C.III]], [[LFG Roland C.II]] i [[AEG C.IV]], a także w dwumiejscowych wielozadaniowych maszynach [[System oznaczeń niemieckich samolotów z okresu I wojny światowej\|klasy CL]] – [[Halberstadt CL.II]] i [[Halberstadt CL.IV\|CL.IV]] oraz [[wodnosamolot]]ach [[Hansa-Brandenburg W.12]] i [[Hansa-Brandenburg W.29\|W.29]]. == Historia rozwoju == Silnik Mercedes D.III (oznaczenie fabryczne F1466) wywodził się z poprzedniej konstrukcji zakładów [[Daimler-Motoren-Gesellschaft\|Daimler]] – modelu [[Mercedes D.II]]{{odn\|Ługowski\|2012\|s=~~6-7~~6–7}} (litera „D” w nazwie silnika oznaczała firmę Daimler{{odn\|Gunston\|2006\|s=138}}). W pierwotnej wersji został wprowadzony do eksploatacji w 1914 roku; dysponował wówczas [[moc]]ą 118 [[Wat\|kW]] (160 [[Koń mechaniczny\|KM]]){{odn\|Ługowski\|2012\|s=6}}{{odn\|Hoffmann\|2012\|s=6}}. Ulepszona wersja D.IIIa, produkowana od czerwca 1917 roku, osiągała moc 170–180 KM, co osiągnięto poprzez zmianę profilu denka [[Tłok (silnik spalinowy)\|tłoka]] z wklęsłego na płaski (i wzrost [[Stopień sprężania\|stopnia sprężania]]), zastosowanie nowego [[gaźnik]]a i przeprojektowanie skrzyni korbowej{{odn\|Ługowski\|2012\|s=~~6-7~~6–7}}. Pod koniec 1917 roku do produkcji wszedł kolejny model jednostki napędowej, oznaczony D.IIIaü (od [[Język niemiecki\|niemieckiego]] słowa ''über'', oznaczającego podwyższone sprężanie; była to nazwa fabryczna, a oficjalnie silnik oznaczano D.III 180/200){{odn\|Ługowski\|2012\|s=7}}. Zmiany konstrukcyjne objęły: kolejną modyfikację profilu denka tłoka, tym razem na wypukły; ulepszenie [[Układ zasilający silnika spalinowego\|układu zasilania]] w paliwo poprzez pogłębienie gaźnika i zamontowanie instalacji ogrzewającej wlot powietrza i sam gaźnik, z wykorzystaniem cieczy z [[Układ chłodzenia silnika spalinowego\|układu chłodzenia]]{{odn\|Ługowski\|2012\|s=7}}. Ulepszenia te nie tylko spowodowały wzrost mocy maksymalnej jednostki do 200 KM na [[Poziom morza\|poziomie morza]], lecz także ograniczyły spadek wydajności silnika w locie na dużej wysokości (moc nie spadała poniżej 180 KM){{odn\|Ługowski\|2012\|s=7}}. Ostatnią wersję silnika o oznaczeniu D.IIIavü (oficjalnie D.IIIav) wprowadzono do produkcji tuż przed końcem Wielkiej Wojny, w październiku 1918 roku{{odn\|Ługowski\|2012\|s=7}}. Wyróżniało ją zastosowanie dłuższych tłoków wykonanych z [[aluminium]] (w miejsce stosowanych w poprzednich modelach [[Żeliwo\|żeliwnych]]), co zwiększyło [[Prędkość obrotowa\|prędkość obrotową]] jednostki napędowej do 1600 [[RPM (jednostka miary)\|obr./min]] i moc maksymalną do 217 KM na wysokości 0{{odn\|Ługowski\|2012\|s=7}}. Na polepszenie wydajności silnika miało też wpływ dodawanie [[benzol]]u do [[Benzyna\|benzyny lotniczej]], co zwiększało jej [[Liczba oktanowa\|liczbę oktanową]]{{odn\|Ługowski\|2012\|s=7}}. Ogółem wyprodukowano około 12 000 egzemplarzy wszystkich wersji{{odn\|Hoffmann\|2012\|s=6}}. Linia 60: == Opis techniczny == [[Plik:Mercedes D IIIa MLP 02.jpg\|thumb\|left\|Silnik Mercedes D.IIIa eksponowany w krakowskim muzeum]] Mercedes D.III jest [[Cylinder (mechanika)\|sześciocylindrowym]], [[Silnik rzędowy\|rzędowym]], [[Układ chłodzenia silnika spalinowego\|chłodzonym]] cieczą [[Silnik lotniczy tłokowy\|tłokowym silnikiem lotniczym]]{{odn\|Ługowski\|2012\|s=~~7-8~~7–8}}. [[Objętość skokowa\|Pojemność skokowa]] wynosi 14,8 [[Litr\|dm³]], [[średnica]] cylindra 140 mm, a skok [[Tłok (silnik spalinowy)\|tłoka]] 160 mm{{odn\|Ługowski\|2012\|s=~~8-9~~8–9}}{{odn\|Gunston\|2006\|s=138}}. Długość silnika wynosi 165 cm, szerokość 49 cm i wysokość 107 cm; suchy waży 310 kg{{odn\|Ługowski\|2012\|s=9}}. Silnik ma układ [[Silnik górnozaworowy\|górnozaworowy]] i charakteryzowuje się brakiem popychaczy dźwigienek zaworowych{{odn\|Ługowski\|2012\|s=8}}. Sześć oddzielnych, wykonanych ze [[stal]]i cylindrów umieszczono pionowo na aluminiowej skrzyni korbowej, pełniącej funkcję [[Miska olejowa\|miski olejowej]]{{odn\|Ługowski\|2012\|s=7}}. Cylindry składają się z dwóch warstw: wewnętrznej i cieńszej zewnętrznej, między którymi znajduje się przestrzeń dla cieczy chłodzącej{{odn\|Ługowski\|2012\|s=8}}. Korpusy tłoków pierwszych trzech wersji silnika wykonane były z [[Odlewnictwo\|odlewanego]] żeliwa (jedynie wersja D.IIIavü miała tłoki aluminiowe), zaś ich kopuły i denka były stalowe{{odn\|Ługowski\|2012\|s=8}}. [[Układ zasilający silnika spalinowego\|Układ zasilania]] tworzą: gaźnik z dwoma gardzielami ssącymi i dwoma komorami pływakowymi, [[kolektor dolotowy]] i [[zbiornik paliwa]]{{odn\|Hoffmann\|2012\|s=6}}{{odn\|Ługowski\|2012\|s=8}}. [[Układ chłodzenia silnika spalinowego\|Układ chłodzenia]] składa się z chłodnicy, pompy wody, płaszczy wodnych w każdym cylindrze i przewodów połączeniowych{{odn\|Ługowski\|2012\|s=9}}. [[Głowica silnika]] mieści [[wałek rozrządu]], poruszany przez [[wał korbowy]] poprzez pionowy wałek napędowy umieszczony w tyle silnika{{odn\|Hoffmann\|2012\|s=6}}{{odn\|Ługowski\|2012\|s=9}}. Wałek rozrządu oprócz sterowania [[Zawór silnikowy\|zaworami]] (po dwa na cylinder) napędza także pompy powietrza i wody, zaś pompa oleju ma napęd od wału korbowego{{odn\|Ługowski\|2012\|s=9}}. [[Układ zapłonowy]] tworzyą dwa [[Magneto\|magneta]] [[Robert Bosch GmbH\|Bosch]] ZH6, a w każdym cylindrze znajdują się dwie [[Świeca zapłonowa\|świece zapłonowe]]{{odn\|Ługowski\|2012\|s=9}}{{odn\|Grey\|1990\|s=304}}. Kolejność zapłonu w poszczególnych cylindrach to 1-5-3-6-2-4{{odn\|Grey\|1990\|s=304}}. [[Stopień sprężania]] był zmienny w zależności od modelu; wynosi 4,5:1 dla wersji D.III, 4,64:1 dla D.IIIa i 5,73:1 dla D.IIIavü{{odn\|Grey\|1990\|s=306}}. [[Moc]] maksymalna osiągana przez jednostkę napędową także jest różna dla poszczególnych wersji i wynosi: 118 [[Wat\|kW]] (160 [[Koń mechaniczny\|KM]]) przy 1400 [[RPM (jednostka miary)\|obr./min]] (D.III); 128 kW (174 KM) przy 1400 obr./min (D.IIIa); 147 kW (200 KM) przy 1400 obr./min (D.IIIaü) i 160 kW (217 KM) przy 1600 obr./min (D.IIIavü){{odn\|Ługowski\|2012\|s=~~6-7~~6–7}}. Paliwem jest [[Benzyna\|benzyna lotnicza]], od 1918 roku z dodatkiem [[benzol]]u{{odn\|Ługowski\|2012\|s=7}}. Jednostkowe zużycie paliwa kształtuje się na poziomie 0,26 kg na 1 KM w ciągu godziny, a zużycie oleju – 0,14 kg na 1 KM w ciągu godziny{{odn\|Ługowski\|2012\|s=9}}. Ciśnienie oleju wynosi 1,4 [[Kilogram-siła\|kG]]/cm²{{odn\|Grey\|1990\|s=304}}. Linia 80: === Zastosowanie w lotnictwie polskim === Silniki Mercedes D.III i D.IIIa znalazły się na wyposażeniu samolotów pochodzenia niemieckiego użytkowanych w początkowych latach istnienia [[Lotnictwo wojskowe II RP\|polskiego lotnictwa]]. Jednostki napędowe tego typu zamontowane były na następujących płatowcach: * AEG C.IV (co najmniej 41 sztuk){{odn\|Morgała\|1997\|s=~~251-254~~251–254}}; * [[Albatros B.II]] (co najmniej 11 sztuk){{odn\|Morgała\|1997\|s=~~313-317~~313–317}}{{refn\|grupa=uwaga\|Powojenny Albatros B.IIa (L.30) nr fabryczny 10019 z silnikiem Mercedes D.III znajduje się w ekspozycji [[Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie]]{{odn\|Krzyżan\|1983\|s=46, 172}}{{odn\|Albatros B.II}}; {{odn\|ref=nie\|Morgała\|1997\|s=316~~\|ref=nie~~}} podaje, że ten egzemplarz wyposażony jest w silnik Mercedes D.II.}}; * Albatros C.I (co najmniej 18 sztuk){{odn\|Morgała\|1997\|s=~~254-256~~254–256}}; * Albatros C.III (12 sztuk){{odn\|Morgała\|1997\|s=256}}; * Albatros D.III (co najmniej 25 sztuk){{odn\|Morgała\|1997\|s=~~296-297~~296–297}}; * [[Albatros D.V]]a (co najmniej 14 sztuk){{odn\|Morgała\|1997\|s=~~297-298~~297–298}}; * [[Aviatik C.III]] (co najmniej 4 sztuki){{odn\|Morgała\|1997\|s=295}}{{refn\|grupa=uwaga\|Aviatik C.III nr 12250/17 (nr fabryczny 1996) z silnikiem Mercedes D.III znajduje się w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie{{odn\|Morgała\|1997\|s=295}}{{odn\|Krzyżan\|1983\|s=50, 172}}.}}; * Fokker D.VII (co najmniej 30 sztuk){{odn\|Morgała\|1997\|s=~~301-304~~301–304}}; * Halberstadt CL.II (14 sztuk){{odn\|Morgała\|1997\|s=~~278-279~~278–279}}{{refn\|grupa=uwaga\|Halberstadt CL.II nr 15459/17 (nr fabryczny 1046) z silnikiem Mercedes D.III znajduje się w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie{{odn\|Morgała\|1997\|s=279}}{{odn\|Krzyżan\|1983\|s=65, 173}}.}}; * Halberstadt CL.IV (2 sztuki){{odn\|Morgała\|1997\|s=295}} * [[LVG C.II]] (około 11 sztuk){{odn\|Morgała\|1997\|s=281}}; * Rumpler C.I (co najmniej 10 sztuk){{odn\|Morgała\|1997\|s=~~288-290~~288–290}}; W czerwcu 1919 roku firma P. Czarnecki z [[Poznań\|Poznania]] oferowała sprzedaż silników D.IIIa w cenie od 14 850 do 22 000 [[Marka niemiecka\|marek]] za sztukę{{odn\|Morgała\|1997\|s=248}}. Linia 106: == Bibliografia == * {{Cytuj stronę \| url = http://www.muzeumlotnictwa.pl/zbiory_sz.php?ido=4&w=p \|tytuł = Albatros B.IIa (L.30) \|autor = \| data = \| opublikowany = muzeumlotnictwa.pl \| ~~tytuł = Albatros B.IIa (L.30) \|~~ język = pl \| data dostępu = 2019-01-03 \| odn = {{odn/id\|Albatros B.II}}}} * {{cytuj książkę \| nazwisko = Grey (red.) \| imię = C.G. \| tytuł = Jane’s Fighting Aircraft of World War I \| rok = 1990 \| wydawca = Studio Editions \| miejsce = London \| isbn = 1-85170-347-0 \| język = en \| odn = {{odn/id\|Grey\|1990}}}} * {{cytuj książkę \| nazwisko = Gunston \| imię = Bill \| tytuł = World Encyclopedia of Aero Engines \| rok = 2006 \| wydawca = Sutton Publishing Limited \| miejsce = UK \| isbn = 0-7509-4479-X \| język = en \| odn = tak}} * {{Cytuj książkę \| nazwisko = Hoffmann \| imię = Jan \| tytuł = Serca samolotów. Silniki z kolekcji Muzeum Lotnictwa Polskiego \| wydawca = Muzeum Lotnictwa Polskiego \| miejsce = Kraków \| data = 2012 \| odn = tak}} * {{cytuj książkę \| nazwisko = Krzyżan \| imię = Marian \| tytuł = Samoloty w muzeach polskich \| rok = 1983 \| wydawca = ~~Wydawnictwo~~Wydawnictwa Komunikacji i Łączności \| miejsce = Warszawa \| isbn = 832060432X \| odn = tak}} * {{cytuj pismo \| nazwisko = Ługowski \| imię = Maciej \| tytuł = Mercedes D.III – niemiecka legenda \| ~~wydawca~~czasopismo = ~~Kagero~~Aero \| ~~czasopismo~~wydawca = ~~Aero~~Kagero \| oznaczenie = Nr 1 (33/34) \| rok = 2012 \| issn = 1896-3951 \| odn = tak}} * {{cytuj książkę \| nazwisko = Morgała \| imię = Andrzej \| tytuł = Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924 \| rok = 1997 \| wydawca = Lampart \| miejsce = Warszawa \| isbn = 83-86776-34-X \| odn = tak}} == Linki zewnętrzne ==

Mercedes D.III: Różnice pomiędzy wersjami