Wikipedia

Wigilia paschalna: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Bibliografia: dodane źródło dla obrządku rzymskokatolickiego
Wipur (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
25 535 edycji
różne poprawki („wigilia paschalna” jako celebracja według: https://sjp.pwn.pl/szukaj/wigilia.html )
Linia 1:
{{Dopracować|źródła=2018-03}}
 
[[Plik:Ogień pascha.JPG|thumb|Ogień przed [[KościółBazylika św. Franciszka z Asyżu w Krakowie|Kościołembazyliką oośw. FranciszkanówFranciszka z Asyżu w Krakowie]]]]
'''Wigilia Paschalnapaschalna''' – liturgia sprawowana w noc [[Wielkanoc|Zmartwychwstania Pańskiego]]. Stanowi integralną i najważniejszą część [[Triduum Paschalne]]go, dorocznej uroczystości, w czasie której celebruje się ''[[Misteriummisterium paschalne]]''.
 
== Kościół rzymskokatolicki ==
=== Rola liturgii Wigiliiwigilii Paschalnejpaschalnej ===
[[Plik:WIGILIA PASCHANA FRANCISZKANIE.JPG|thumb|Wniesienie zapalonego [[Paschałpaschał]]u]]
Wigilia Paschalnapaschalna jest centralnym momentem [[Triduum Paschalne]]go i całego [[rok liturgiczny|roku liturgicznego]], najważniejszym wyrazem liturgicznej celebracji ''[[Misteriummisterium paschalne]]go''paschalnego. Wszystkie obrzędy Wigiliiwigilii Paschalnejpaschalnej odbywają się w nocy: nie wolno ich rozpocząć, zanim nie zapadnie noc, a należy je zakończyć przed świtem niedzieli. Msza święta tej nocy, choćby ją sprawowano przed północą, jest Msząmszą Niedzieliniedzieli Zmartwychwstaniazmartwychwstania. Kto uczestniczy w tej Mszy św.mszy, może powtórnie przyjąć Komunię św. podczas Mszymszy sprawowanej w dzień.
 
=== Struktura liturgii ===
==== Liturgia Światłaświatła ====
Przed kościołem kapłan święci ogień, od którego zapala się [[paschał]]. Na świecy paschalnej kapłan kreśli krzyż i litery: Α (alfa) i Ω (omega). [[Alfa i Omega|Oznacza to]], że na początku był Bóg i on też przyjdzie na końcu jako Miłosierny Sędzia. Na paschale kapłan zapisuje bieżący rok, chcąc podkreślić, że Chrystus przechodzi od punktu ''alfa'' (od stworzenia świata) do punktu ''omega'' (końca świata) historii zbawienia, która przechodzi również przez ten konkretny rok. Kapłan mówi przy tym: ''Chrystus wczoraj i dziś'' (żłobiąc pionowe ramię krzyża); ''Początek i Koniec'' (żłobiąc poziome ramię krzyża); ''Alfa'' (żłobiąc literę alfa); ''i Omega'' (żłobiąc literę omega); ''do Niego należy czas'' (żłobiąc pierwszą cyfrę bieżącego roku); ''i wieczność'' (żłobiąc drugą cyfrę bieżącego roku); ''Jemu chwała i panowanie'' (żłobiąc trzecią cyfrę bieżącego roku); ''przez wszystkie wieki wieków. [[Amen]]'' (żłobiąc ostatnią cyfrę bieżącego roku). Ponadto kapłan wbija w paschał pięć gwoździ (gron) symbolizujących pięć ran Chrystusa, mówiąc przy tym: ''Przez swoje święte rany'' (wbija pierwsze grono) ''jaśniejące chwałą'' (wbija drugie grono) ''niech nas strzeże'' (wbija trzecie grono) ''i zachowuje'' (wbija czwarte grono) ''Chrystus Pan. Amen'' (wbija ostatnie grono). Swoją symbolikę ma również światło świecy paschalnej, rozjaśniające mroki ciemnego kościoła, odwołuje się do Chrystusa, który rozprasza mroki ludzkiego życia, nadając mu sens, a także do stworzenia świata kiedy w mrokach ciemności rozbłysła światłość.
 
Następnie diakon lub kapłan wnosi zapalony paschał do świątyni, zatrzymując się u progu, na środku świątyni i przed ołtarzem głównym śpiewając ''Światło Chrystusa''. Lud odpowiada wówczas ''Bogu niech będą dzięki''. Wszyscy zapalają świece od płomienia paschału, podając sobie światło. Następnie okadza paschał i śpiewa [[Orędzie paschalne|Exsultet]] – uroczyste Orędzie wielkanocne zaczynające się od słów: ''Weselcie się już zastępy Aniołów w niebie...''.
 
==== Liturgia Słowasłowa ====
[[Lekcjonarz]] w tym dniu przewiduje dziewięć czytań biblijnych: siedem starotestamentalnych, [[epistoła|epistołę]] oraz ewangelię, które są przeplatane psalmami responsoryjnymi i modlitwami. Wymagane jest odczytanie co najmniej 3 fragmentów ze Starego Testamentu, z Prawa i Proroków, a także [[Księga Wyjścia|Wj]] 14,15-15,1, mówiący o przejściu przez Morze Czerwone. Po tym czytaniu lektor nie mówi "''Oto słowo Boże"'', gdyż śpiewane po nim [[responsorium]] jest kontynuacją tego czytania.
* [[Księga Rodzaju|Rdz]] 1,1-2,2 (opis [[Stworzenie świata według Biblii|stworzenia świata i człowieka]]);
** [[Księga Psalmów|Ps]] 104,1-2a.5-6.10.12-14.24.35c;
* [[Księga Rodzaju|Rdz]] 22,1-18 (ofiara [[Abraham]]a z jego syna [[Izaak]]a);
** [[Księga Psalmów|Ps]] 16,5.8-11;
* [[Księga Wyjścia|Wj]] 14,15-15,1 (przejście [[Żydzi|Izraelitów]] przez [[Morze Czerwone]]; Po tym czytaniu nie mówi się „Oto słowo Boże”, ani „Bogu niech będą dzięki”, gdyż wyraża to pieśń (responsorium), która jest dalszym ciągiem czytania);
** [[Księga Wyjścia|Wj]] 15,1-2.4-5.17ab-18;
* [[Księga Izajasza|Iz]] 54,4a.5-14 (obietnica [[Bóg w judaizmie|Pana]] dla [[Jerozolima|Jerozolimy]]);
** [[Księga Psalmów|Ps]] 30,2.4-6a.11-13;
* [[Księga Izajasza|Iz]] 55,1-11 (wezwanie do nawrócenia, obietnica dla nawróconych);
** [[Księga Izajasza|Iz]] 12,2-5;
* [[Księga Barucha|Ba]] 3,9-15.32-4,4 (Pan zna Izraela);
** [[Księga Psalmów|Ps]] 19,8-11;
* [[Księga Ezechiela|Ez]] 36,16-17a.18-28 (obietnica oczyszczenia i wyzwolenia Izraela);
** [[Księga Psalmów|Ps]] 42,2-3; 43,3-4;
* [[List do Rzymian|Rz]] 6,3-11 ([[Epistoła]], śmierć Jezusa wyzwoleniem);
** [[Księga Psalmów|Ps]] 118,1-2.16-17.22-23;
* [[Ewangelia Mateusza|Mt]] 28,1-10 (Rok A); [[Ewangelia Marka|Mk]] 16,1-8 (Rok B); [[Ewangelia Łukasza|Łk]] 24,1-12 (Rok C) (kobiety przy pustym grobie).
 
Po ostatnim czytaniu ze [[Stary Testament|Starego Testamentu]] i modlitwie, kapłan intonuje hymn ''Chwała na wysokości'', w trakcie którego, podobnie jak podczas Mszymszy Wieczerzywieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek, uderza się we wszystkie dzwony, grają organy (kołatki zastępuje się dzwonkami i gongiem). Po uroczystym hymnie celebrans odmawia [[Kolekta|kolektę]]. Następnie lektor odczytuje Epistołęepistołę, a później śpiewane jest uroczyste [[Allelujaalleluja]] i [[psalm responsoryjny]]. Potem kapłan czyta Ewangelię i wygłasza [[homilia|homilię]].
[[Plik:Chrzcielna.JPG|thumb|Poświęcenie wody]]
 
==== Liturgia Chrzcielnachrzcielna ====
Po homilii następuje liturgia chrzcielna, w trakcie której śpiewana jest ''Litania do Wszystkichwszystkich Świętychświętych''. Potem następuje błogosławieństwo wody (poprzez jedno- lub trzykrotne zanurzenie w niej paschału) oraz odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Jeżeli we wspólnocie obecni są [[Katechumenat|katechumeni]], udziela się im [[chrzest|chrztu]] i [[bierzmowanie|bierzmowania]].
 
==== Liturgia Eucharystycznaeucharystyczna ====
Jest to ostatnia część liturgii Wigiliiwigilii Paschalnejpaschalnej. W jej trakcie wierni przyjmują [[Transsubstancjacja|konsekrowany]] chleb (Ciało Chrystusa). Nie różni się ona od liturgii eucharystycznej podczas każdej mszy świętej.
 
==== Procesja Rezurekcyjnarezurekcyjna i błogosławieństwo ====
Ceremonię kończy uroczysta procesja [[rezurekcja|rezurekcyjna]] z Najświętszym Sakramentem, wokół kościoła, który okrąża się raz, lub trzy razy. Procesja jest radosnym ogłoszeniem zmartwychwstania Chrystusa i wezwaniem całego stworzenia do udziału w triumfie Zmartwychwstałego. Jeśli odbywa się po Wigiliiwigilii Paschalnejpaschalnej odbywa się bezpośrednio po modlitwie po komunii. Następnie udzielane jest błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem. Jeśli nie odbywa się procesja, liturgia kończy się uroczystym błogosławieństwem. Po nim następuje rozesłanie:
* K.kapłan: ''Idźcie w pokoju Chrystusa. Alleluja, alleluja.''
* W.wierni: ''Bogu niech będą dzięki. Alleluja, alleluja.''
 
W niektórych kościołach procesja następuje nie po Wigiliiwigilii Paschalnejpaschalnej, a przed pierwszą mszą poranną w niedzielę. Rozpoczyna się ona wtedy przy Grobiegrobie Pańskim, przy którym kapłan śpiewem oznajmia zmartwychwstanie Chrystusa. Po powrocie do kościoła odśpiewuje się hymn ''Chwała na wysokości''. Po rozdaniu Komuniikomunii wiernym śpiewa się uroczysty Hymn [[Te Deum]] (''Ciebie, Boga wysławiamy'').
 
== Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP ==
W [[Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP|Kościele Starokatolickim Mariawitów]] Wigiliawigilia Paschalnapaschalna sprawowana jest również w Wielką Sobotę, przeważnie rano –, choć w niektórych parafiach wieczorem. Obrzędy i modlitwy stanowią tłumaczenie z łacińskiego Missale[[mszał Romanumrzymski|mszału rzymskiego]] w tzw.[[nadzwyczajna forma rytu rzymskiego|rycie trydenckim]]. Również poranne odprawianie Wigiliiwigilii Paschalnejpaschalnej jest dawnym obyczajem Kościoła katolickiego, związanym z postem eucharystycznym.
 
Liturgia światła: do kościoła wnoszony jest trianguł („trójświecznik”świecznik trójramienny) z płomieniem zapalonym od ogniska przed kościołem. [[Ksiądz]] lub [[diakon]] niosący trianguł trzykrotnie oznajmia ''Światło Chrystusowe!'', wierni zaś odpowiadają ''Bogu dzięki''. Następnie od triangułu zapalany jest paschał a ksiądz śpiewa [[orędzie paschalne]].
 
Liturgia słowa obejmuje też czytanie określonych fragmentów Pisma Świętego.
 
Liturgia chrzcielna obejmuje poświęcenie wody i pokarmów. W wodzie trzy razy zanurza się paschał, a potem wlewa się do osobnego naczynia i łączy się z olejami świętymi. Jest to woda używana do chrztu. Obrzęd święcenia wody zawiera głęboką symbolikę. Dzięki dokonującej się ofierze Jezusa Chrystusa człowiek otrzymuje łaskę życia nadprzyrodzonego, której widzialnym znakiem jest Chrzest, polanie wodą. Zmartwychwstanie Chrystusa i Chrzestchrzest człowieka to tajemnice ściśle ze sobą związane. Chrystus powstaje z grobu nowy w chwale nowego życia. Chrześcijanin podobnie jako nowy człowiek, jako dziecko Boże, wychodzi z wody Chrztu św.chrztu, gdyż sam Chrystus powiedział: „jeśli„Jeśli się kto nie odrodzi z wody i z Ducha Świętego, nie może wnijść do Królestwakrólestwa Bożego” ([[Ewangelia Jana|J.]] 3,5). Po tych obrzędach następuje śpiew ''Litanii do Wszystkichwszystkich Świętychświętych'', podczas którejktórego kapłan wraz z ministrantami leżą krzyżem u stóp ołtarza.
 
Po tych wszystkich obrzędach rozpoczyna się uroczysta liturgia eucharystyczna, która ma już pełny charakter wielkanocny. Na „Chwała na wysokości” uderzają wszystkie dzwony i zaczynają grać organy. Między Lekcjąlekcją a Ewangelią rozbrzmiewa po raz pierwszy radosne „Alleluja”„alleluja” (''chwalcie [[Jahwe]]''), które kapłan na przemian z chórem śpiewa trzy razy.
 
== Inne kościoły ==
Wigilia Paschalnapaschalna sprawowana jest też w kościołach [[Anglikanizmanglikanizm|Anglikańskichanglikańskich]]. Składają się na nią: Liturgialiturgia Światłaświatła, Liturgialiturgia Słowasłowa, Liturgialiturgia odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych i Liturgialiturgia Eucharystii. W kościołach [[Luteranizmluteranizm|luterańskich]] Wigiliawigilia Paschalnapaschalna sprawowana jest głównie w [[Niemcy|Niemczech]] i [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]].
 
== Bibliografia ==
* {{cytuj stronę | url =http://www.kkbids.episkopat.pl/index.php?id=99#id=151| tytuł = ''List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych'' | data dostępu = 2012-03-01| autor = [[Paul Augustin Mayer]], [[Virgilio Noè]] | opublikowany = KKBiDS| praca = | data =16 stycznia 1988}}
* {{Cytuj książkę | autor = | tytuł = Mszał Rzymskirzymski dla diecezji polskich | wydawca = Pallottinum | miejsce = Poznań | rok = 1986 | strony = 150-183150–183 | isbn = 83-7014-026-2}}
 
== Linki zewnętrzne ==
{{commonscat|Easter Vigil}}
* [http://www.swieta.wielkanocne.pl/wigilia-paschalna/elementy-wigilii-paschalnej/ Wigilia''Elementy PaschalnaWigilii Paschalnej'']
 
{{Wielki Tydzień}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Wigilia_paschalna”