Preskryptywizm (językoznawstwo): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 2:
'''Preskryptywizm''' ({{w języku|la|praescribere}} – przepisywać, ordynować; in. '''normatywizm językowy''') – dążność do formułowania zewnętrznych [[Norma językowa|norm]] i wzorców posługiwania się [[język naturalny|językiem naturalnym]], właściwych dla danego społeczeństwa{{r|crystal|matthews}}. Prawidła te mogą regulować takie aspekty językowe jak [[Ortografia|pisownia]], [[wymowa]], [[Słownictwo|leksyka]], [[Syntaktyka (językoznawstwo)|składnia]] i [[Semantyka (językoznawstwo)|semantyka]]. Dążenia preskryptywistyczne mogą wiązać się z określaniem nieaprobowanych form jako z gruntu „gorszych”, „niepoprawnych”, „niewłaściwych” bądź „nielogicznych”{{r|coupland|anderwald|edwards|walsh}}. Z preskryptywizmem związane jest normatywne pojęcie [[Błąd językowy|błędu językowego]].
Preskrypcja lingwistyczna może mieć na celu uformowanie utylitarnego [[Język standardowy|języka standardowego]] ([[Język literacki|literackiego]]) lub jego formalne uregulowanie. Ustanowienie jednolitego kodu językowego ma w założeniu ułatwić komunikację na dużych obszarach geograficznych oraz zmaksymalizować jednoznaczność i klarowność przekazu{{r|kapovic3}}. Zgodność z tak uformowanym umownym wzorcem ma szczególne znaczenie w kontekstach formalnych, gdzie za społecznie stosowne uchodzi operowanie neutralną, normatywną [[odmiana języka|formą]] języka{{r|eggins|vidal}}. Praktyki preskryptywistyczne mogą być także związane z chęcią przeciwdziałania kształtującym się [[Innowacja językowa|zmianom językowym]]{{r|pilliere}}.
Preskryptywizm jest całkowicie odrzucany przez współczesne [[językoznawstwo]] jako fundament analizy gramatycznej; pewne praktyki normatywne znajdują jednak zastosowanie w [[Edukacja|szkolnictwie]] i działalności wydawniczej{{r|trask|langer|lyons}}.
Niektórzy autorzy jako „preskryptywizm” określają koncepcję, w której pewną [[odmiana języka|odmianę języka]] promuje się jako wyższą lingwistycznie od innych, uznając tym samym [[Ideologia języka standardowego|ideologię języka standardowego]] za nieodzowny element preskryptywizmu lub wręcz utożsamiając preskryptywizm z tym systemem poglądów{{r|mooney|kapovic}}. Inni natomiast używają tego pojęcia w odniesieniu do samego podejścia dyrektywalnego (normotwórczego),
Skrajną formą preskryptywizmu jest [[Puryzm (językoznawstwo)|puryzm językowy]].
| |||