Biblioteka Jagiellońska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m
poprawa przek., uzupełnienie dyrektorów, źródła/przypisy, int.
Linia 24:
'''Biblioteka Jagiellońska''' (BJ) – polska [[biblioteka akademicka]] w [[Kraków|Krakowie]], główna biblioteka [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetu Jagiellońskiego]] (UJ), wraz z Biblioteką Medyczną [[Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego|Collegium Medicum]] i bibliotekami wydziałowymi i instytutowymi tworzy system biblioteczno-informacyjny UJ.
 
Biblioteka Jagiellońska jest jedną z największych bibliotek w Polsce i dlatego została uznana za część [[Narodowy Zasób Biblioteczny|Narodowego Zasobu Bibliotecznego]]. Posiada status [[biblioteka narodowa|biblioteki narodowej]]{{fakt}} – obowiązuje prawo o [[Egzemplarz obowiązkowy|egzemplarzu obowiązkowym]], w ramach którego jako jedna z dwóch tego rodzaju instytucji w kraju, posiada przywilej do otrzymywania dwóch egzemplarzy<ref>Ustawa z dnia 7 listopada 1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych ({{Dziennik Ustaw|2018|545}})</ref>.
 
== Historia ==
Historia Biblioteki Jagiellońskiej powiązana jest nieodłącznie z historią samego [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetu Jagiellońskiego]], stąd też za datę jej utworzenia uznaje się rok 1364. Do dzisiaj zachowały się kodeksy, używane w XIV wieku. Przez długi okres zbiory biblioteczne, pochodzące z darów profesorów i wychowanków uniwersytetu, gromadzone były przy poszczególnych wydziałach, kolegiach, bursach studenckich. Największy ich zbiór, głównie z zakresu [[teologia|teologii]] i [[siedemSztuki sztuk wyzwolonychwyzwolone|sztuk wyzwolonych]], znajdował się w [[Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego|Collegium Maius]]. Tam też po jego odbudowie na przełomie XV i XVI wieku Biblioteka uzyskała osobne pomieszczenie, zwane dzisiaj Salą Obiedzińskiego (od nazwiska profesora – pomysłodawcy). Aż do 1940 roku budynek Collegium Maius był główną siedzibą Biblioteki Jagiellońskiej{{Fakt|data=2017-12}}.
 
W XVI wieku jej zbiory stale się powiększały, dopiero wiek XVII i XVIII przyniósł pewien kryzys. Z pomocą przyszła Bibliotece i całemu uniwersytetowi [[Komisja Edukacji Narodowej]] w osobie [[Hugo Kołłątaj|Hugona Kołłątaja]]. Na jego wniosek połączono rozproszone zbiory i utworzono jedną bibliotekę ogólnouniwersytecką o charakterze publicznym. Przyznano także fundusz na potrzeby liczącego wówczas 1926 rękopisów i 32 000 woluminów druków księgozbioru{{fakt|data=2013-12}}.
Linia 35:
Okres rozbiorów nie wpłynął korzystnie na rozwój biblioteki. Udało się mimo to uporządkować zbiory oraz rozbudować pomieszczenia. Rozkwit biblioteki na przełomie XIX i XX wieku wiąże się z osobą [[Karol Estreicher (starszy)|Karola Estreichera]], twórcy [[Bibliografia Polska|Bibliografii Polskiej]], który dbał zwłaszcza o wzrost liczby druków w języku polskim{{Fakt|data=2017-12}}.
 
W latach międzywojennych przeprowadzono reformy w działalności Biblioteki. W latach 1931-19391931–1939 postawiono nowy gmach przy [[Aleje Trzech Wieszczów|al. Mickiewicza]]. Zbiory przeniesiono już w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]], a Biblioteka została przemianowana na Staatsbibliothek Krakau. Polacy uczęszczający na [[Tajne nauczanie|tajne komplety]] mieli nieoficjalny dostęp do zbiorów dzięki pomocy pracujących w Bibliotece polskich bibliotekarzy<ref>{{Cytuj | url=http://www.bj.uj.edu.pl/historia | tytuł=HistoriaDzieje -Biblioteki Biblioteka Jagiellońska Uniwersytetu Jagiellońskiego<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->Jagiellońskiej | opublikowany=www.bj.uj.edu.pl | język=pl | data dostępu=2017-11-22}}</ref>.
 
Rozwój Biblioteki po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] wiązał się z wprowadzeniem [[Egzemplarz obowiązkowy|egzemplarza obowiązkowego]] druków polskich, współpracy z bibliotekami zagranicznymi, ciągle też przyczyniały się do niego rozmaite dotacje. Od 1969 roku rozpoczęto także archiwizowanie druków polskich, a w latach 90. obowiązkiem tym objęto także dokumenty audiowizualne i elektroniczne{{fakt|data=2013-12}}. Przyrost zbiorów bibliotecznych wymusił rozbudowę gmachu Biblioteki, pierwszą w latach 1961-19631961–1963, a drugą w 1995-20011995–2001. W latach 90. rozpoczęto także komputeryzację zbiorów. Opracowano także systemy zabezpieczające przed kradzieżą, co było następstwem zniknięcia ze zbiorów kilkudziesięciu cennych starodruków{{fakt|data=2013-12}}.
 
== Zbiory biblioteki ==
Linia 86:
[[Plik:Jagiellonian Library Krakow - New Entrance. Biblioteka Jagiellonska Krakow - Nowe wejście (2).JPG|mały|Biblioteka Jagiellońska – Wejście główne od ul. Oleandry]]
Budowa gmachu Biblioteki Jagiellońskiej była przeprowadzana w trzech etapach:
* etap I (1931-19391931–1939) – wybudowano został budynek przy al. Adama Mickiewicza 22, który składał się z gmachu wysokiego – 9 kondygnacji oraz niskiego – 4 kondygnacje
* etap II (1961-19631961–1963) – powiększony został niski gmach
* etap III (1995-20011995–2001) – wybudowano dodatkowy gmach – 10 kondygnacji
 
Obecnie kubatura połączonego gmachu Biblioteki wynosi 145 248 m³, powierzchnia użytkowa 32 891 m², a pomieszczenia biblioteczne zajmują 27 287 m². Biblioteka wyposażona jest w 10 czytelni ogólnych i specjalistycznych, salę katalogów, wypożyczalnię, magazyny biblioteczne, 2 sale wystawowe oraz salę konferencyjną. Nowy gmach i kolejno remontowane pomieszczenia starego gmachu mają instalowane nowoczesne urządzenia wentylacyjne, przeciwpożarowe oraz systemy zabezpieczające zbiory przed kradzieżą.
Linia 100:
* 1905–1926 [[Fryderyk Papée (starszy)]]
* 1926–1939, 1945–1947 [[Edward Kuntze]]
* 1947–1951 [[Aleksander Birkenmajer]]<ref name="Koz">{{Cytuj pismo | nazwisko = Pagacz-Moczarska | imię = Rita | tytuł = Czterdzieści lat służby Bibliotece Jagiellońskiej. Rozmowa z dr. Jerzym Kozińskim, pracownikiem Biblioteki Jagiellońskiej w latach 1951‒1991 | czasopismo = [[Alma Mater (czasopismo)|Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego]] | wydawca = [[Uniwersytet Jagielloński]] | wolumin = 204‒205 | strony = 99 | issn = 1427-1176 | język = pl | data = grudzień 2018 – styczeń 2019 | url = https://almamater.uj.edu.pl/archiwum-2018?p_p_id=56_INSTANCE_pEkusIBNkv6L&groupId=2910359&articleId=141556740&page=96}}</ref>
* 1947–1951 [[Aleksander Birkenmajer]]
* 1951–1955 [[Julian Przyboś]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny | inni = Julian Krzyżanowski (red.) | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | rok = 1984 | strony = 73 | tom = 1 | tytuł tomu = A–M | isbn = 83-01-05368-2}}</ref><ref name="Koz"/>
* 1955–1973 [[Jan Baumgart]]<ref name="Koz"/>
* ...
* 1974–1978 [[Władysław Serczyk]]<ref name="Koz"/>
* 1994-2003 [[Krzysztof_Zamorski_(historyk)|Krzysztof Zamorski]]
* 1978–1981 [[Stanisław Grzeszczuk]]<ref name="Koz"/>
* 1981–1993 [[Jan Pirożyński]]<ref name="Koz"/>
* 1994-20031994–2003 [[Krzysztof_Zamorski_Krzysztof Zamorski (historyk)|Krzysztof Zamorski]]
* 2003–&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Zdzisław Pietrzyk]]
{{kategoria główna|Bibliotekarze Uniwersytetu Jagiellońskiego}}