Percepcja: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kenraiz (dyskusja | edycje)
m Popups: Przywrócenie wersji autora Paweł Ziemian BOT z dnia 2018-09-22 09:24:32
Mirowsky (dyskusja | edycje)
m Myślę, że jest już poprawiony.
Linia 1:
== Czym jest percepcja? ==
{{dopracować|źródła=2014-12}}
''' Percepcja ''' – procesy zmysłowe oraz interpretujące je jako wytwór obiektów lub wydarzeń pochodzących z zewnętrznego, trójwymiarowego świata.
'''Percepcja''' - zdolność postrzegania, organizacja i interpretacja wrażeń [[zmysł]]owych, w [[cel]]u zrozumienia otoczenia.
 
'''Percepcja''' – postrzeganie; [[świadomość|uświadomiona]] reakcja [[narząd]]u [[zmysł]]owego na [[Bodziec (psychologia)|bodziec]] zewnętrzny; sposób reagowania, odbierania wrażeń. (W. Kopaliński)
Działem Psychologii, który w największym stopniu bada percepcję jest [[Psychofizyka]].
 
W procesie percepcji wyróźniamy dwa bodźce. Są to [[Bodziec proksymalny|bodźce proksymalne]] i [[Bodziec dystalny|bodźce dystalne]]. Występują one wśród każdego zmysłu: kontaktowych takich jak dotyk czy smak, czy działających na dotyk.
 
* I'''dentyfikacja i rozpoznawanie –''' dwa sposoby przypisywania znaczenia spostrzeżeniom. Inaczej zwane procesami typu ''góra-dół, dół-góra'':
*'''''- Przetwarzanie typu góra-dół –''''' procesy postrzegania, w których informacje czerpane z ''dawnych doświadczeń, wiedzy, oczekiwań, motywacji i wykształcenia'' wpływają na sposób interpretacji i klasyfikacji postrzeganego przedmiotu (odtwarzanie fonemiczne – uzupełnianie brakujących fonemów) (odpowiada za sterowanie pojęciami; reprezentacje percepcyjna pozostaje pod wpływem wcześniejszej wiedzy, motywacji, oczekiwań i innych aspektów wyższego funkcjonowania umysłowego jednostki), <br />'''''- Przetwarzanie typu dół-góra''''' – analizy percepcyjne opierające się na ''danych zmysłowych'' dostępnych w otoczeniu, wyniki analiz są przekazywane do mózgu w celu utworzenia bardziej abstrakcyjnych reprezentacji ( odpowiada za sterowanie danymi; reprezentacja percepcyjna jest konstruowana na podstawie informacji zmysłowych) [[Plik:Percepcja - procesy typu góra dół, dół góra .png|mały]]<br />'''Istnieją dwa rodzaje struktur poznawczych:'''
 
Istnieją dwa rodzaje struktur poznawczych:
* '''Związana z [[wyobraźnia|wyobraźnią]]'''. Odbierane przez nią [[wrażenie|wrażenia]] zmysłowe zazwyczaj są deformowane przez nasze oczekiwania, [[potrzeba|potrzeby]], [[uczucie|uczucia]] i mechanizmy obronne, uruchamiane przez [[podświadomość]].
* '''Związana z [[Inteligencja (psychologia)|inteligencją]]'''. Koryguje ona doznania zarejestrowane w naszej wyobraźni.
Linia 16 ⟶ 21:
* postrzeganie w wąskim znaczeniu,
* identyfikacja i rozpoznawanie.
 
== Procesy organizujące percepcję ==
*'''Uwaga''' – stan koncentracji świadomości na pewnym obszarze informacji dostępnych percepcji
 
*'''Selekcja ukierunkowana na cel''' – czynnik determinujący wybieranie przez ludzi do dalszego przetwarzania tylko części napływających bodźców sensorycznych; odzwierciedla dokonane wybory jako funkcję własnych celów jednostki Pochwycenie przez bodziec – czynnik określający, dlaczego ludzie wybierają i przetwarzają tylko część bodźców sensorycznych; pojawia się, kiedy cechy bodźców – obiektów znajdujących się w otoczeniu – automatycznie przyciągających uwagę, niezależnie od konkretnych celów osoby jej postrzegającej Zmieniając jeden czynnik i obserwując, jak wypływa to na sposób przostrzegania przez ludzi zestawu, zostały sformułowane prawa organizacji percepcji:
 
*'''Prawo bliskości''' – ludzie grupują razem najbliższe elementy,
 
*'''Prawo podobieństwa''' – ludzie grupują razem elementy najbardziej podobne,
 
*'''Prawo ciągłości''' – ludzie spostrzegają linie jako ciągłe, nawet wtedy, gdy są one przerwane,
 
*'''Prawo domykania''' – ludzie mają tendencje do zapełniania niewielkich przerw w doświadczanych obiektach, tak aby tworzyć całości,
 
*'''Prawo wspólnego losu''' – ludzie mają tendencje do grupowania razem obiektów, które zdają się poruszać w tym samym kierunki.
 
== Stałość percepcyjna ==
 
'''''Stałość percepcyjna''''' – zdolność do utrzymywania niezmiennego postrzegania obiektu pomimo zmienności jego obrazu na siatkówce:
 
*'''Stałość wielkości''' – zdolność do postrzegania rzeczywistej wielkości obiektu mimo zmiany wielkości jego obrazu na siatkówce,
 
*'''Stałość kształtu''' – zdolność do postrzegania prawdziwego kształtu obiektu mimo zmiany kształtu jego obrazu na siatkówce,
 
*'''Stałość jasności''' – tendencja do postrzegania białości, szarości lub czerni obiektów jako stałych, przy zmieniającym się natężeniu oświetlenia.
 
== Natura czy kultura ==
Sprawozdanie Turnbulla na temat stałości spostrzeżeń
 
*'''Metoda'''
 
'''[[Colin Turnbull]]''' nie był psychologiem, a antropologiem, swoje badania/obserwacje prowadził w latach 50 XX wieku w Lesie Ituri w [[Zair]]<nowiki/>ze (obecnie Kongo). Właśnie w tym czasie badał życie i kulturę Pigmejów BaMbuti. Jego badania polegały na obserwacji społeczności Pigmejów w naturalnych środowisku. Turnbull podczas jednej z wędrówek od jednej do drugiej grupy Pigmejów podróżował z młodym mężczyzną – Kenge ( w wieku około 22 lat ) – był jego przewodnikiem.
Raport rozpoczyna się, kiedy Kenge i Turnbull dotarli do wschodniego zbocza górskiego, miejsce to było wycięte pod obóz antropologa i jego zespołu badawczego. Z tego miejsce doskonale można było dostrzec wysokie góry Ruwenzori – z powodu dużego zalesienia widok ten był rzadkością.
 
*'''Wyniki'''
 
Kenge nigdy dotąd nie widział otwartej przestrzeni. Po zobaczeniu gór zadał pytanie, czy są to małe pagórki, czy chmury. Turnbull odpowiedział mężczyźnie, że te góry są większe, niż kiedykolwiek mógł zobaczyć w lesie. Antropolog zapytał, czy Kenge chciałby zobaczyć je z bliska – odpowiedź była twierdząca.
 
„Kiedy jechaliśmy przez park, deszcz przestał padać, niebo się przejaśniło i nastąpiła jedna z tych rzadkich chwil, kiedy nad górami Ruwenzori niebo jest zupełnie bezchmurne; góry piętrzyły się na tle nieba, a ich wierzchołki pokryte śniegiem lśniły w słońcu późnego popołudnia. Zatrzymałem samochód i Kenge wysiadł z niego niechętnie” (s.304. Turnbull, C. (1962/1980). Inkowie - ludzie gór. Warszawa; PIW)
 
Na widok gór widzianych z bliska Kenge zaniemówił. Życie i kultura BaMbuti ogranicza gęsty porośnięty las – Kenge nie znalazł słów, by opisać to co zobaczył. Kiedy mieli już odjeżdżać, Kenge w oddali dojrzał stado bawołów (obraz rzucany przez bizony na siatkówkę oka Kenge był drobny – różnica między bodźcem dystalnym, a proksymalnym) zapytał, jakiego rodzaju są to owady. Po tym wydarzeniu Turnbull i Kenge znowu wsiedli do samochodu i udali się zobaczyć zwierzęta z bliska. Dzięki bezchmurnej pogodzie bizony były dostrzegalne podczas całej podróży. Kiedy Pigmejczyk zauważył, jak obraz bizonów powiększa się na jego oczach, powiedział, że to czary.
 
*'''Omówienie'''
 
Ten krótki raport miał za zadanie pokazać to, w jaki sposób nabywamy naszą stałość spostrzeżeń. W dżungli – Lasie Ituri, gdzie Kengę spędził całe życie, pole widoczności było ograniczone do ok. 30 metrów. Taka ograniczoność pola widzenia skutkowała tym, że członkowie plemienia BaMbuti nie mieli sposobności dostrzegania stałości wielkości. Obserwacja Turnbulla pokazuje, że dostrzeganie stałości nie jest wrodzone, a wyuczone.
 
*'''Krytyczne myślenie'''
 
Nie było to badane sensu stricte, nie było przeprowadzone na reprezentatywnej próbie populacji plemienia BaMbuti, tylko na jednym przedstawicielu całego plemienia. Korelacja pomiędzy mieszkaniem w dżungli, a stałością percepcji może mieć inny wpływ – zewnętrzny. Czy wynik byłby taki sam, gdyby zbadano większą ilość ludzi? Czy na wynik obserwacji miał wpływ czynnik zewnętrzny? Badanie nie zostało powtórzone, co zwiększa prawdopodobieństwo falsyfikacji.
Mimo to inne metody badania wskazują, że niektóre z naszych zdolności percepcyjnych mogą być wrodzone. Na przykład: badania Adamsa z roku 1897 przeprowadzone na noworodkach, którym pokazano kolorowe kwadraty. Więcej dzieci patrzyło na kwadraty o jaśniejszych barwach, niż szare.
Znaczenie wyników badań
Dostarczyły behawioralnych argumentów w kwestii zagadnienia „nauka czy kultura”. Przemyślenia Turnbulla w dużej mierze potwierdziły się, dzięki badaniom psychologicznym przeprowadzonych w 1970 roku przez Blakemore i Coopera.
 
 
== Linki zewnętrzne ==
* {{SEP | url = perception-episprob/ | autor = Jack Lyons | tytuł = Epistemological Problems of Perception | data = 2016-12-05 | data dostępu = 2018-01-02 }}
 
== Bibliografia ==
* 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii. Roger R. Hock. Gdańskie wydawnictwo Psychologiczne ISBN 83-89120-61-5
*Psychologia i Życie. Philip G. Zimbardo, Richard J. Gerrig. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2012 ISBN 978-83-01-17257-2
 
{{Procesy poznawcze}}