Zygmunt I Stary: Różnice pomiędzy wersjami

Rozwaga i pokojowe usposobienie, przejawiające się też w tym, że Zygmunt I Stary starał się unikać konfliktów, sprawiły, że w chwili śmierci cieszył się ogólnym szacunkiem w kraju i za granicą. Król dożył 81 lat co wiązało się z tym, że w kilku ostatnich latach życia nie wpływał już aktywnie na politykę, o której decydowała jego żona królowa Bona Sforza<ref>{{Cytuj |tytuł = 'Buzia malowana, kabza wyczerpana, wagina skalana'. Za co Polacy nie znosili królowej Bony? |czasopismo = wyborcza.pl |data dostępu = 2018-04-25 |url = http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23290903,buzia-malowana-kabza-wyczerpana-wagina-skalana-za-co-polacy.html |język = pl}}</ref>. Okres jego panowania określany jest w kulturze jako [[Złoty wiek Polski|złoty wiek w Polsce]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Zygmunt Stary - król złotego wieku |czasopismo = PolskieRadio.pl |data dostępu = 2018-05-12 |url = https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1563728,Zygmunt-Stary-krol-zlotego-wieku}}</ref>.

W polityce zagranicznej Zygmunt I Stary przede wszystkim przeciwstawiał się okrążeniu przez wrogów. [[Wielkie Księstwo Litewskie]] było zagrożone atakiem ze strony [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|Wielkiego Księstwa Moskiewskiego]]. W wyniku nierozstrzygniętej [[wojna litewsko-moskiewska (1507–1508)|wojny litewsko-moskiewskiej 1507-1508]] utrzymano jeszcze ''[[Status quo (termin)|status quo]]'', jednak już wojna prowadzona w latach [[wojna litewsko-moskiewska (1512–1522)|1512-1522]] doprowadziła do utraty w 1514 [[Smoleńsk|Smoleńska]] (mimo świetnego zwycięstwa polsko-litewskiego w [[bitwa pod Orszą (1514)|bitwie pod Orszą]] w 1514), a w 1522 roku [[Nowogród Siewierski|Nowogrodu Siewierskiego]]. Jednocześnie [[Wasyl III Rurykowicz|Wasyl III]] sprzymierzył się w 1514 roku przeciwko Rzeczypospolitej z cesarzem [[Maksymilian I Habsburg|Maksymilianem I Habsburgiem]], a brak akceptacji przez cesarstwo postanowień [[Pokój toruński (1466)|pokoju toruńskiego]] z 1466 umożliwiał wyłamywanie się przez [[Wielcy mistrzowie zakonu krzyżackiego|wielkich mistrzów krzyżackich]] z [[lenno|lennej]] zależności względem Polski. Obawiano się także konsekwencji podpisanego w Moskwie przymierza z 1514 roku wielkim księciem moskiewskim Wasylem III a nowym wielkim mistrzem krzyżackim [[Albrecht Hohenzollern (1490–1568)|Albrechtem Hohenzollernem]]. Z tego powodu Zygmunt Stary postanowił pójść na ustępstwa wobec Habsburgów i współdziałając z bratem, królem Czech i Węgier [[Władysław II Jagiellończyk|Władysławem II Jagiellończykiem]], doprowadził do rozbicia antypolskiego sojuszu państw habsburskich i państw skandynawskich pod panowaniem dynastii oldenburskiej. [[Zjazd wiedeński]] w 1515 roku, zakończony cofnięciem przez cesarza poparcia dla Moskwy i uznaniem praw Polski do [[Państwo zakonu krzyżackiego|lenna Prus]], rozwiązał ręce Zygmuntowi I na północy{{odn|Samsonowicz|1976|s=171}}. Niekorzystną konsekwencją zjazdu było utracenie przez Jagiellonów tronów Czech i Węgier po śmierci [[Ludwik II Jagiellończyk|Ludwika II Jagiellończyka]] w 1526 r. Mimo tego, że Zygmunt Stary po namowach żony wysunął swoja kandydaturę do korony czeskiej i węgierskiej po Ludwiku Jagiellonie, to król i jego posłowie działali opieszale<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Jerzy Besala |tytuł = Zygmunt Stary (Za)Dobry |data = 20100318T103800+0100 |data dostępu = 2019-01-23 |opublikowany = www.polityka.pl |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/1504384,1,zygmunt-stary-zadobry.read |język = pl}}</ref>. Dodatkowo w 1527 roku król zabronił szlachcie polskiej udzielenia pomocy węgierskiemu kandydatowi [[Jan Zápolya|Janowi Zapolyi]] przeciwko Habsburgom, co stało w sprzeczności z realistyczną polityką prowadzoną przez Bonę Sforzę<ref name=":0" />. W konsekwencji Zachodnie Węgry i Czechy zostały przejęte przez Habsburgów[[Ferdynand I Habsburg|Ferdynanda I Habsburga]] i we władaniu jego rodziny pozostały do 1918 roku. Zygmunt, jako prawny opiekun małoletniego [[Ludwik II Jagiellończyk|Ludwika II Jagiellończyka]], przyczynił się do wyboru [[Karol V Habsburg|Karola V Habsburga]] na [[Święty cesarz rzymski|cesarza rzymskiego]] w 1519 roku<ref>Zdzisław Spieralski: ''Jan Tarnowski 1488-1561'', Warszawa 1977, s. 82–83.</ref>.

W wyniku [[wojna polsko-krzyżacka (1519–1521)|wojny z zakonem krzyżackim (1519-1521)]] doszło w 1525 roku do podpisania [[Traktat krakowski|traktatu krakowskiego]]. Zaakceptował też przejście majątków i urzędów krzyżackich spod władzy kościelnej pod świecką i przyjął hołd lenny Albrechta jako luterańskiego księcia Prus ([[hołd pruski 1525]]). Polsce traktat zapewnił prawo [[aneksja|aneksji]] Prus Książęcych po wygaśnięciu męskiej linii rodu Albrechta, który nie był jeszcze żonaty{{odn|Samsonowicz|1976|s=166}}, który nie był jeszcze żonaty<ref>S.Bodniak, ''Polski słownik...'', s. 48–52.</ref>.

[[Wojna litewsko-moskiewska (1534–1537)]], mimo [[oblężenie Staroduba|zdobycia Staroduba]] (1535), nie przywróciła Wielkiemu Księstwu Litewskiemu Smoleńska. Mocą zawartego w roku 1537 pokoju Litwa zachowała zdobyty [[Homel]]. Walki trwały również z Tatarami krymskimi co roku w latach 1510-1512, 1516, 1519, 1521, 1524, 1526-1528, 1537 (ich najazdy odpierano przy pomocy obrony potocznej i „podarków”).

Od 1530 roku zaognił się z Mołdawią konflikt o [[Pokucie]], w trakcie którego dochodziło do wzajemnych najazdów i starć, takich jak zwycięstwa hetmana [[Jan Amor Tarnowski|Jana Tarnowskiego]] pod Ścianką, [[Bitwa pod Gwoźdźcem|Gwoźdźcem]] i [[bitwa pod Obertynem|Obertynem]] w 1531 roku, zakończony po kolejnych walkach w 1538 roku układem przyznającym Pokucie Królestwu Polskiemu, jednak Turcja opanowała jednocześnie Mołdawię, co pozbawiło Polskę bufora oddzielającego ją od Imperium Osmańskiego{{odn|Samsonowicz|1976|s=173}}.