Joseph Smith: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Andrzei111 (dyskusja | edycje) m drobne redakcyjne |
|||
Linia 1:
{{inne znaczenia}}
{{Biogram infobox
|imię i nazwisko = Joseph Smith Junior
Linia 5 ⟶ 6:
|opis grafiki =
|podpis =
|data urodzenia =
|miejsce urodzenia = Sharon, [[Stany Zjednoczone]]
|data śmierci =
|miejsce śmierci = [[Carthage (Illinois)|Carthage]],
|zawód =
|odznaczenia =
Linia 16 ⟶ 17:
}}
[[Plik:Joseph Smith first vision stained glass.jpg|thumb|240px|[[Witraż]] (1913) nieznanego artysty w Muzeum Historii Kościoła i Sztuki w [[Salt Lake City]] w [[Utah]] przedstawiający pierwszą wizję Josepha Smitha]]
'''Joseph Smith Junior''' (ur. [[23 grudnia]] [[1805]] w Sharon [[Vermont|w stanie Vermont]], zm. [[27 czerwca]] [[1844]] w [[Carthage (Illinois)|Carthage]] w [[Illinois|stanie Illinois]]) – amerykański duchowny, założyciel i pierwszy przywódca [[Ruch świętych w dniach ostatnich|ruchu świętych w dniach ostatnich]] zwanych [[Mormonizm|mormonami]]. Generał-lejtnant mormońskiego ''Nauvoo Legion''.
Dla wyznawców jest [[prorok]]iem i męczennikiem. Dla przeciwników był szarlatanem wykorzystującym naiwność wiernych. Był pierwszym mormońskim kandydatem na prezydenta. Zamierzał wystartować w [[Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1844 roku|roku 1844 w wyborach prezydenta Stanów Zjednoczonych]], z programem [[Abolicjonizm|zniesienia niewolnictwa]]. Choć jego śmierć nie miała związku z kampanią prezydencką był pierwszym kandydatem zabitym podczas kampanii.
==
=== Młodość ===
Urodził się w licznej rodzinie Josepha Smitha i Lucy Smith (z domu Mack). Miał pięciu braci (Alvin, [[Hyrum Smith|Hyrum]], Samuel Harrison, William i Don Carlos) i trzy siostry (Sofronia, Katarzyna, Lucy). Gdy Joseph junior miał 10 lat rodzina przeniosła się z Sharon do miasta Palmyry, a cztery lata później do miasta Manchester<ref name="prorok">{{Cytuj stronę | url = https://www.mormon.org/pol/jozef-smith | tytuł = Józef Smith: Prorok Boga | opublikowany = mormon.org | data dostępu = 2018-05-01}}</ref>.
Linia 29 ⟶ 30:
=== Działalność ===
Według doktryny [[Mormonizm|mormońskiej]] wczesną wiosną 1820 roku, jako 14-letni chłopiec, modląc się w lesie, niedaleko swego rodzinnego domu w [[Manchester (Nowy Jork)|Manchesterze]], w stanie Nowy Jork, doznał wizji religijnej. Najpierw opanowała go zła moc, a następnie ukazali mu się [[Bóg|Bóg Ojciec]] i Syn Boży – [[Jezus Chrystus]], którzy go oswobodzili i przekazali mu, aby na razie nie przystępował do żadnego z Kościołów, ponieważ wszystkie tkwią w błędzie, a on później zostanie powiadomiony co ma uczynić. Gdy ten 14-letni chłopiec zaczął dzielić się swoją wizją z bliskim metodystycznym duchownym oraz z innymi był traktowany lekceważąco, gdyż uważali oni, że takie objawiania ustały już w I w. n.e.<ref name="lekcja 3">{{Cytuj książkę | tytuł = Ujawnienie Księgi Mormona | wydawca = Instytut Religii | data = 2015 | seria = Podwaliny przywrócenia | strony = Lekcja 3}}</ref>
Około trzy i pół roku później – 21 września 1823 – w sypialni rodzinnego domu w [[Palmyra (Nowy Jork)|Palmyrze]], gdy gorliwie modlił się, a wszyscy już spali, miał ukazać mu się [[prorok]] [[Moroni (prorok)|Moroni]], który przekazał mu, że na pobliskim wzgórzu Cumorah znajdzie złote płyty z wyrytymi na nich inskrypcjami w języku [[Reformowany egipski|reformowanym egipskim]]. Widzenie to powtórzyło się trzy razy. Płyty te Moroni pokazał mu następnego dnia, jednak Smith miał je otrzymać dopiero po 4 latach. Opowieść tę przyjęli członkowie rodziny, którzy wierzyli w wizje i anioły i chętnie słuchali jego opowieści o złotych płytach. Przez trzy kolejne lata, 22 września Smith pojawiał się na wzgórzu Cumorah, a Moroni utwierdzał go w obietnicy przekazania płyt{{r|lekcja 3}}.
Linia 43 ⟶ 44:
Pod koniec 1836 roku w [[Kirtland (Ohio)|Kirtland]] Joseph Smith z 11 innymi inwestorami założył ''Kirtland Safety Society Bank'' (''Kirtlandzkie Towarzystwo Ubezpieczeniowe''), bank który miał zapewnić stabilizację finansową członkom wspólnoty. Jeszcze w roku 1836 bank wydał i zaczął sprzedawać swoje akcje oraz przyjął statut, lecz nie otrzymał gwarancji pozwalających rozpocząć działalność. Dlatego 2 stycznia 1837 inwstorzy przeorganizowali bank w spółkę akcyjną pod nazwą ''Kirtland Safety Society Anti-Banking Company'', lecz spółka ta zbankrutowała jesienią tego roku. Niektórzy członkowie Kościoła odpowiedzialnością obarczyli Smitha i wytoczyli mu 17 procesów sądowych na łączną sumę 30 206,44 dolarów<ref group=uwaga>Z tych 17 procesów 4 zostały odrzucone, 3 zostały anulowane przez skarżących, a w 10 Smith został uznany winnym. Z 10 przegranych procesów 3 zostały spłacone w całości, 3 spłacono częściowo, a 4 pozostały niezrealizowane.</ref>. Poszkodowani twierdzili, że Joseph Smith nie może być prawdziwym prorokiem skoro nie przewidział upadku spółki. Kościół przeszedł kryzys, a około 200–300 osób odeszło z Kościoła. Obawiając się aresztowania i oskarżenia przed sądem o nielegalne prowadzenie banku, do czego zamierzali doprowadzić dysydenci Kościoła, Joseph Smith ratował się nocną ucieczką z Kirtland 12 stycznia 1838 roku chroniąc się w Far West w Missouri<ref name="lekcja 15">{{Cytuj książkę | tytuł = Siła pośród przeciwności | wydawca = Instytut Religii | data = 2015 | seria = Podwaliny przywrócenia | strony = Lekcja 15}}</ref>.
Niezadowoleni byli członkowie Kościoła z Far West w roku 1838 składali pozwy do sądów przeciw przywódcom Kościoła by odzyskać środki finansowe. 8 lipca 1838 Joseph Smith otrzymał objawienie, po którym nakazał wiernym płacenie dziesięciny od dochodów. By chronić przywódców Kościoła przed dysydentami zorganizowała się tajna grupa mormonów zwanych „danitami”, która dyscyplinowała wrogów wewnętrznych oraz łupiła mieszkańców Missouri. Dodatkowo 24 października 1838 roku doszło do bitwy nad Crooked River pomiędzy oddziałami złożonymi z członków Kościoła a oddziałami milicji stanu Missouri, w wyniku której zmarło kilka osób po obu stronach. Zdarzenia te spowodowały, że Joseph Smith
W lutym 1841 Joseph Smith powołał ''Nauvoo Legion'', oddział militarny złożony z 2500 osób, którego został naczelnym dowódcą w stopniu generała-lejtnanta<ref group=uwaga>W tym okresie była to znacząca siła militarna licząca jedną trzecią amerykańskiej armii.</ref>. Był również burmistrzem miasta Nauvoo wybranym przez zdominowaną przez mormonów radę miasta. Stał się w ten sposób nie tylko przywódcą duchowym ale też i politycznym. W roku 1844 zamierzał wystartować w [[Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1844 roku|wyborach prezydenta Stanów Zjednoczonych]], z programem [[Abolicjonizm|zniesienia niewolnictwa]].
Linia 56 ⟶ 57:
Istnieje niewiele informacji na temat życia prywatnego Josepha Smitha. Według źródeł miał pojąć od 29 do 33 żon, z których siedem miało mniej niż 18 lat, jednakże nie ze wszystkimi utrzymywał relacje intymne. Najstarsza jego żona Fanny Young, miała lat 56, najmłodsza Helena Mar Kimball nie miała ukończonego 15 roku życia. Joseph Smith został też „zapieczętowany” do wielu kobiet które już pozostawały w związku małżeńskim. Choć „zapieczętowanie” jest kojarzone z małżeństwem jednak nie wiadomo na czym dokładnie to „zapieczętowanie” polegało. Małżeństwa te miały spajać więzi pomiędzy rodziną Josepha Smitha a innymi rodzinami należącymi do Kościoła{{r|lekcja 20}}.
Pierwszą żoną proroka była Emma Hale, późniejsza przywódczyni Kościoła oraz mormońska działaczka społeczna. Po śmierci męża, podczas kryzysu sukcesji w Kościele, nie udzieliła ona poparcia [[Brigham Young|Brighamowi Youngowi]] i największej grupie mormonów, lecz [[Joseph Smith III|Josephowi Smithowi III]] (synowi Josepha Smitha
=== Okoliczności śmierci ===
[[Plik:Last Public Address of Lieutenant General Joseph Smith.jpg|thumb|240px|Ostatnia publiczna mowa generała-lejtnanta Josepha Smitha, zakończona mobilizacją ''Nauvoo Legion'' i ogłoszeniem stanu wojennego (pod szpadą w tle widoczna Świątynia Nauvoo)]]
7 czerwca 1844 roku William Law (wcześniej Drugi Doradca w Radzie Prezydenta Kościoła) wraz z innymi byłymi członkami Kościoła opublikował pierwszy numer lokalnej gazety „''Nauvoo Expositor''”. Podważał w nim zarówno nauki Kościoła jak też pozycję Josepha Smitha i innych przywódców Kościoła. W wyniku tego Joseph Smith
27 czerwca w areszcie Carthage w wyniku naporu grupy przeciwników i byłych członków Kościoła sprzeciwiających się wielożeństwu i innym doktrynom mormonów doszło do strzelaniny na skutek której zginął Hyrum, a Joseph Smith w samoobronie z rewolweru postrzelił kilka osób. [[John Taylor (mormon)|John Taylor]] i Willard Richard, którzy z własnej woli przebywali w areszcie razem z Josephem i Hyrumem, próbowali powstrzymać napór napastników na pomieszczenie w którym byli aresztowani jednak nie byli w stanie ich zatrzymać<ref group=uwaga>Wszyscy czterej byli członkami kadry ''Nauvoo Legion''. Joseph Smith nosił stopień generała-lejtnanta, Hyrum Smith był kapelanem legionu, John Taylor sędzią wojskowym, a Willard Richard zastępcą kapelana.</ref>. Wówczas uwięzieni członkowie Kościoła próbowali uciec przez okno. W wyniku ostrzału z wewnątrz i zewnątrz budynku John Taylor został postrzelony a Joseph Smith został zabity. Gdy rozeszła się wieść, że w stronę więzienia zmierza ''Nauvoo Legion'' tłum się rozpierzchł{{r|śmierć}}.
| |||