Pałac w Mordach

Pałac Przewłockich w Mordach - powstały w I połowie XVII wieku i rozbudowany w XIX wieku klasycystyczny pałac otoczony parkiem, usytuowany w Mordach w powiecie siedleckim, na Podlasiu.

Pałac Przewłockich w Mordach

nr rej. 406/62 z 19.03.1962
Fronton pałacu (2012)
Państwo	Polska
Miejscowość	Mordy
Styl architektoniczny	neoklasycyzm
Położenie na mapie Polski Pałac Przewłockich w Mordach
52°12′31,3200″N 22°31′06,4596″E

{{Budynek infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt zdjęcia =

Budynek jest dwukondygnacyjny, z trzykondygnacyjnymi skrzydłami. Od frontu widoczny jest ryzalit z czterokolumnowym portykiem wspierającym taras piętra z żeliwną balustradą. Uwagę zwracają kute balkony o misternych dekoracjach (za najciekawszy wypada uznać ten na południowej elewacji pałacu – jego formy nawiązują do neogotyku). Na teren dziedzińca pałacowego prowadzi barokowa brama wjazdowa w formie wieży z arkadowym przejazdem. Wokół pałacu rozciąga się park z XVIII w. o powierzchni 6 hektarów, ze stawem. W różnorodnym drzewostanie przeważają lipy, jesiony, klony, wiązy i graby. Są też gatunki rzadko spotykane w założeniach parkowych, jak kasztanowiec żółty, choina kanadyjska, tulipanowiec amerykański.

Historia pałacu i dóbr w Mordach

Obecny pałac prawdopodobnie stoi na miejscu dawnego dworu obronnego z początku XVII wieku. W 1717 roku na zrębach fortyfikacji został wybudowany nowoczesny, murowany, barokowy pałac, ufundowany przez rodzinę Ciecierskich (właścicieli Mordów od 1571). Podobny charakter uzyskała brama wjazdowa, która mogła powstać około 1750 roku. Pałac przechodził wiele remontów i przebudów. Pierwsza z nich miała miejsce jeszcze w XVIII wieku i nadała pałacowi charakter klasycystyczny.

Rodzina Zembrzuskich – właścicieli pałacu od 1838 roku – dokonała rozbudowy pałacu i dalszych przekształceń. Z tego czasu pozostały: portyk, tympanon fasady oraz dekoracje elewacji. Wtedy też powstały dwa boczne skrzydła, które dodatkowo podwyższono w 2. połowie XIX wieku. Dobudówki mają charakter neorenesansowy. Szczególnie zdobna była elewacja pałacu od strony bramy, bardziej skromna ta od strony ogrodu. Wszelkie przebudowy ominęły barokową bramę przejazdową.

W roku 1912 majątek Mordy wraz z zespołem pałacowo-parkowym przeszedł w ręce Konstantego Przewłockiego, którzy kupił go od Jana II Zembrzuskiego dla swojego syna, Henryka Przewłockiego. W okresie międzywojennym pałac w Mordach pozostawał w rękach rodziny Przewłockich, do których należała także pobliska gorzelnia. Wśród wielu odwiedzających go gości i rezydentów byli m.in. spokrewnieni z właścicielami malarz Józef Czapski, pisarka Maria Czapska i arcybiskup Edward von der Ropp, urodził się w nim i spędził dzieciństwo późniejszy działacz opozycji w PRL Janusz Przewłocki. W pałacu znajdowała się kaplica, ustanowiona dzięki poparciu biskupów Łozińskiego i Przeździeckiego.

Po wojnie pałac i przylegający do niego ogród został upaństwowiony (Henryk Przewłocki został zesłany do łagru w Borowiczach na Kołymie, gdzie zmarł). Do roku 2007 zarządzała nim Akademia Podlaska - będąca gospodarzem pałacu już w latach 70. Założenie pałacowe było remontowane w latach 1963-64, a następnie w latach 80., potem jednak obiekt zaniedbano i popadł on w ruinę. Rodzina Przewłockich zgłosiła swoje roszczenia do posiadłości już w 1990 r., długo jednak bezowocnie walczyła o odzyskanie majątku. W roku 2002 obiekt został sprzedany prywatnej osobie. W styczniu 2005 r. sąd unieważnił umowę sprzedaży i pałac ponownie wrócił do siedleckiej uczelni. Przewłoccy ostatecznie odzyskali zespół pałacowo-parkowy w 2018.

Współcześnie

Dziś pałac otoczony zabytkowym parkiem, wskutek długoletnich zaniedbań poprzedniego właściciela, przedstawia stan opłakany i jest niedostępny dla turystów. Przewłoccy deklarują, że po renowacji pałac będzie otwarty dla mieszkańców i turystów. Rewitalizacja obiektu pochłonie przynajmniej 20 mln zł.

Linki zewnętrzne

• Film z eksploracji zrujnowanego obiektu