Demiurg: Różnice pomiędzy wersjami

Najbardziej znaną interpretację postaci demiurga przedstawiły różne nurty [[gnostycyzm]]u. W przeciwieństwie do ujęcia Platońskiego, demiurg gnostyków był bytem osobowym, bardzo niedoskonałym, a często złośliwym. Grał ważną rolę w gnostyckim odrzuceniu świata materialnego. Świat materialny jest światem pełnym zła i ignorancji. Świat powstał w wyniku błędu lub upadku, skutku kosmicznej katastrofy rozpadu boskiej jedności na pierwiastek duchowy i materialny. Świat materialny jest dziełem demiurga, istoty upadłej, która jest źródłem jego niedoskonałości i wszelkiego zła. W świecie tym uwięzione są dusze ludzkie, ale także i sam demiurg, który w wielu przekazach, nie zdaje sobie sprawy ze swojego podrzędnego charakteru i ograniczeń{{odn|Bianchi|2005|s=2274}}<ref>{{cytuj | autor= Roelof van den Broek|rozdział= Gnosticism I: Gnostic Religion|redaktor = Wouter J. Hanegraaff| tytuł = Dictionary of Gnosis & Western Esotericism| wydawca = Brill| miejsce = Leiden - Boston| data = 2006|s= 403-416|}}</ref>. Demiurg gnostyków był często utożsamiany z hebrajskim [[Jahwe]], Bogiem [[Stary Testament|Starego Testamentu]], odrzucanym przez gnostyków. Różnice w opisach Boga w Starym i [[Nowy Testament|Nowym Testamencie]] wyjaśniali właśnie przez rozróżnienie demiurga (boga Starego Testamentu) i prawdziwego Boga (przedstawionego w Nowym Testamencie i pismach gnostyckich).

 

 

Jednym z częstszych imion nadawanych demiurgowi jest [[Jaldabaot]]{{odn|Bianchi|2005|s=2274}}. W ''[[Apokryf Jana|Apokryfie Jana]]'' jest on przedstawiany jako demoniczna postać o lwiej głowie, którego wizerunek ispirowany jest wierzeniami [[mitraizm|mitraistycznymi]]<ref>{{cytuj|autor=Gilles Quispel|s=64|tytuł=Gnostica, Judaica, Catholica: Collected Essays of Gilles Quispel|redaktor= Johannes Van Oort|isbn=978-90-04-13945-9|data=2008|wydawca=Koninklijke Brill NV|miejsce=Leiden}}</ref>. Jaldabaot występuje w wierzeniach [[walentynianie|walentynian]] jako byt psychiczny (a więc nie-duchowy), ograniczony swoją ignorancją co do wyższego świata. Walentynianie przyznawali mu pewną rolę w rozwoju człowieka i uznawali, że u Kresu świata Jaldabaot zostanie umieszczony w niebiańskiej [[Ogdoada|Ogdoadzie]] (jednak nie w najwyższej [[pleroma|pleromie]]){{odn|Bianchi|2005|s=2274}}. W wierzeniach [[ofici|ofian]] nastąpiło odwrócenie ról przedstawionych w [[Księga Rodzaju|Księdze Rodzaju]]. Starotestamentowy Jahwe jest Jaldabaotem, który uwięził [[Adam i Ewa (postacie biblijne)|Adama i Ewę]] w [[Eden (raj)|Raju]]. Wąż, który namówił Ewę do spożycia owocu z [[Drzewo poznania dobra i zła|drzewa poznania dobra i zła]] jest symbolem gnozy, którą zdobywa się wbrew woli demiurga, a która prowadzi do wyzwolenia. Stąd dla ofian wąż stał się przedmiotem kultu<ref>{{cytuj | autor= Birger A. Pearson|rozdział= Ophites|redaktor = Wouter J. Hanegraaff| tytuł = Dictionary of Gnosis & Western Esotericism| wydawca = Brill| miejsce = Leiden - Boston| data = 2006|s= 895-898}}</ref>.