Frankfurt nad Odrą: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 15:
|zarządzający = Martin Wilke (bezpartyjny)
|powierzchnia = 147,85
|wysokość =
|rok = 31 grudnia 2015
|liczba ludności = 58 092<ref name=Ludnosc />
Linia 31:
== Nazwa ==
Nazwa miasta wzmiankowana była po raz pierwszy w formie ''Vrankenvorde'' w 1253 roku. Miasto otrzymało nazwę od [[Frankfurt nad Menem|Frankfurtu nad Menem]]. Nazwa została przeniesiona znad Menu na nowo założone miasto na lewym brzegu Odry i oznaczała pierwotnie ‘bród w kraju [[Frankowie|Franków]]’. Osada leżąca po drugiej stronie Odry, czyli dzisiejsze [[Słubice]], notowana była w średniowiecznych źródłach w formach ''Zbiwitz'', ''Zbirwitz'', ''Zliwiz''. Ze względu na zniekształcenie zapisów pierwotna forma jest trudna do ustalenia, a jej znaczenie jest niejasne<ref name="Rymut1987">{{Cytuj książkę |
Dawniej, w niektórych polskich źródłach nazwa ''Słubice'' przenoszona była na całe miasto Frankfurt<ref>[http://maps.mapywig.org/m/m_documents/PL/ATLAS_NAZW_GEOGRAFICZNYCH_SLOWIANSZCZYZNY_ZACHODNIEJ_ZESZYT_I.pdf Ks. Stanisław Kozierowski, Atlas nazw geograficznych słowiańszczyzny zachodniej, Poznań 1934].</ref><ref name="SŁU">Mapa Polski 1:500 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1947 [http://web.archive.org/web/20160304091731/http://www.mapywig.org/m/WIG_maps/series/500K_post-WW2/MAPA_POLSKI_1_500_000_LEGNICA_5.jpg].</ref><ref>[Koleje Pomorza 1:1100 000, marzec 1946 http://web.archive.org/web/20131023055353/http://www.kolej.one.pl/mapy/1/1099510834.jpg].</ref>.
== Historia ==
Linia 40:
* 1226 – budowa kościoła katolickiego pw. Świętego Mikołaja (niem. ''St. Nicolai-Kirche'') (obecnie [[Kościół Pokoju we Frankfurcie nad Odrą|Kościół Pokoju]]), który jest najstarszym kościołem i zarazem budynkiem murowanym Frankfurtu i Słubic;
* 1249 – utrata [[Ziemia Lubuska|ziemi lubuskiej]] przez [[Polska w okresie rozbicia dzielnicowego|Polskę]] na rzecz [[Marchia Brandenburska|Marchii Brandenburskiej]]
* 1253 – w wyniku rozwoju wywołanego napływem kupców z terenów obecnej Holandii i północno-zachodnich Niemiec osada uzyskała prawa miejskie (w tym także prawobrzeżna część, czyli dzisiejsze [[Słubice]]). W dokumencie nadania praw miejskich występowała nazwa Vrankenvorde<ref name="DDR" />;
* XIV-XV w. – przynależność miasta do [[Hanza|Hanzy]];
* 1373-1415 – miasto wraz z Marchią Brandenburską pod panowaniem [[Królestwo Czech|Królestwa Czech]]
Linia 46:
* 1479 – ślub królewny polskiej [[Zofia Jagiellonka (1464-1512)|Zofii Jagiellonki]] z księciem [[Fryderyk Starszy Hohenzollern|Fryderykiem Starszym Hohenzollernem]]
* 1506 – powstanie [[Europejski Uniwersytet Viadrina|''Alma Mater'' Viadrina]], działającego do 1811; tu studiowali m.in. [[Krzysztof Szlichtyng]], [[Teodor Konstanty Orzechowski]], [[Jan Godfryd Roesner]], [[Jan Władysław Suchodolec]], [[Alojzy Prosper Biernacki]], [[Stanisław Kaczkowski]], [[Atanazy Raczyński]], [[Ulrich von Hutten]], [[Carl Philipp Emanuel Bach]], [[Alexander von Humboldt]], [[Wilhelm von Humboldt]], [[Michael Praetorius]], [[Caspar Stein]] oraz [[Heinrich von Kleist]]
* 1574 – w drodze na [[Koronacja na Króla Polski|koronację królewską]] Odrę w mieście przekroczył pierwszy elekcyjny [[król Polski]] [[Henryk III Walezy|Henryk Walezy]]<ref>[http://www.zso.kamienna-gora.pl/strona/gazetki-szkolne/pliki-kgml/skan-kgml-09-10-2003-pdf.pdf].</ref><ref>{{Cytuj|autor = [[Jerzy Besala]]
* 1631 – zwycięska bitwa Szwedów przeciw siłom [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Świętego Cesarstwa Rzymskiego]]
* 1662 – pierwsze wzmianki o Frankfurcie – stolicy i centrum handlu
Linia 53:
* 1777 – we Frankfurcie na świat przyszedł pisarz [[Heinrich von Kleist]]
* 1811 – przeniesienie uniwersytetu z Frankfurtu do [[Wrocław]]ia
* 1815 – miasto stało się siedzibą rządu nowo utworzonego okręgu administracyjnego [[Nowa Marchia]] oraz Naczelnego Sądu Krajowego (''
* 1826 – miasto weszło w skład rejencji [[rejencja frankfurcka|rejencji frankfurckiej]] w prowincji [[Brandenburgia (prowincja)|Brandenburgia]]
* 1842 – początki [[industrializacja|uprzemysłowienia]] – linia kolejowa [[Berlin]] – Frankfurt (Oder), przemysł metalowy, oddanie do eksploatacji [[gazownia|gazowni]]
* 1871 – miasto częścią [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwa Niemieckiego]]
* 1898 – pierwsze tramwaje elektryczne we Frankfurcie<ref>{{Cytuj |
<!-- * 1919 – bombardowanie lotnicze Frankfurtu przez polskich [[Powstanie wielkopolskie|powstańców wielkopolskich]]<ref>{{Cytuj |
* 1923 – nowe ukierunkowanie po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]]; Dyrekcja Kolejowa Wschód (''
* 1933 – przejęcie władzy przez [[narodowy socjalizm|narodowych socjalistów]]; budowa nowych [[koszary|koszar]] oraz przemieszczenie wojsk do Frankfurtu
* 1945 – zniszczenia wojenne; [[śródmieście]] zostało całkowicie zrujnowane (w dobrym stanie zachowała się jedynie zabudowa dzielnic południowych, a spośród zabytków najstarszej części miasta odbudowano tylko nieliczne); po podpisaniu [[konferencja poczdamska|układu poczdamskiego]] Frankfurt stał się miastem granicznym; dotychczasowa dzielnica ''Dammvorstadt'' przeobraził się w sąsiedzkie miasto polskie – [[Słubice]]
Linia 66:
* 1952–1990 – Frankfurt stał się miastem okręgowym [[okręg Frankfurt nad Odrą|okręgu Frankfurt nad Odrą]]
* 1959 – powstanie największego producenta mikroelektroniki w NRD – [[Halbleiterwerk Frankfurt (Oder)]] zatrudniającego ok. 8 tys. pracowników
* 1973 – założono Polsko-Niemiecką Orkiestrę Młodzieżową<ref>{{Cytuj |
* 1989 – początek przemian ustrojowych w mieście
* 1990 – po [[zjednoczenie Niemiec|zjednoczeniu Niemiec]] Frankfurt stał się „nadcentrum”, upadek największych zakładów w mieście i tego typu w NRD – [[Halbleiterwerk Frankfurt (Oder)]]
Linia 74:
== Demografia ==
{{osobny artykuł|Ludność Frankfurtu nad Odrą}}
Liczba ludności miasta przed [[zjednoczenie Niemiec|zjednoczeniem Niemiec]] wynosiła 87 863 (1988 r.), w roku 2000 miasto zamieszkiwało 72 131 osób, w 2008 roku 60 588, natomiast w 2015 r. 58 092<ref name=Ludnosc>https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2016/SB_A01-07-00_2015m12_BB.xlsx.</ref>. Według danych z września 2013 roku w mieście było zameldowanych 1285 Polaków<ref>{{Cytuj |
== Dzielnice miasta ==
Linia 105:
|align="center"| 5 || [[Neuberesinchen]] || dosł. ''Nowa Barszynka''
|-
|align="center"| 6 || [[Güldendorf]] || [[język polski|pol.]] hist. ''Cieszonowo''<ref name="SŁU"
|-
|align="center"| 7 || [[Lossow (Frankfurt nad Odrą)|Lossow]] || [[język polski|pol.]] hist. ''Łosowo''<ref name="SŁU" />
Linia 113:
|align="center"| 9 || [[Hansaviertel (Frankfurt nad Odrą)|Hansaviertel]] || dosł. ''Dzielnica Hansy''
|-
|align="center"| 10 || [[Klingetal]] || dosł. ''Ostra Dolina''<ref name="DDR" />
|-
|align="center"| 11 || [[Kliestow]] || pol. hist. ''Kleszczów''<ref name="DDR" />
|-
|align="center"| 12 || [[Booßen]] || [[język polski|pol.]] hist. ''Bożeń''<ref name="SŁU" />
Linia 155:
[[Plik:Sowjetisches Ehrenmal FFO.jpg|mały|Pomnik Armii Czerwonej we Frankfurcie]]
[[Plik:Pomnik Mikołaja Kopernika we Frankfurcie nad Odra.jpg|mały|Pomnik Mikołaja Kopernika we Frankfurcie nad Odrą]]
== Zabytki ==
=== Kościoły ===
Linia 183 ⟶ 184:
== Transport ==
=== Transport kolejowy ===
=== Stacje i przystanki ===
* [[Frankfurt (Oder) (stacja kolejowa)|Frankfurt (Oder)]]
Linia 211 ⟶ 213:
== Sport ==
W mieście swoją siedzibę ma powstały w 1951 roku [[1. FC Frankfurt|FC „Vorwärts” Frankfurt]], który obecnie występuje pod nazwą 1. FC Frankfurt. Sukcesami klubu są m.in. sześciokrotne mistrzostwo NRD oraz dwukrotnie zdobyty Puchar NRD. W sezonie 2016/2017 zespół występuje w Oberlidze Nordost (V poziom rozgrywek). Domowym obiektem drużyny jest [[Stadion der Freundschaft (Frankfurt nad Odrą)|Stadion der Freundschaft]] o pojemności 12 tys. miejsc<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.fcfrankfurt.de/verein/ueber-uns/|tytuł=Historie|opublikowany=fcfrankfurt.de|data dostępu=
Miasto jest siedzibą niemiecko-polskiej drużyny koszykówki męskiej 1. ASC Red Cocks Frankfurt nad Odrą<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.slubice24.pl/wiadomosci/sport/9832-koguty-znowu-zwycieskie-lider-pokonany|tytuł=Koguty znowu zwycięskie|opublikowany=slubice24.pl|data dostępu=2017}}</ref>. Frankfurt jest też siedzibą niemiecko-polskiego klubu piłki ręcznej kobiet – BSV Iskra Frankfurt Oder/Kowalów.
Linia 239 ⟶ 241:
== Współpraca ==
Miejscowości partnerskie<ref>[https://www.frankfurt-oder.de/stadt/FrankfurtInternational/Partnerstaedte/Seiten/default.aspx Partnerstädte].</ref>:
* {{flaga|POL}} [[Polska]]: [[Gorzów Wielkopolski]], [[Słubice]]
* {{flaga|DEU}} [[Badenia-Wirtembergia]]: [[Heilbronn]]
Linia 262 ⟶ 264:
* Hans Nauschütz: ''Frankfurt wie es war und ist: Wanderungen durch Frankfurt (Oder)'', Die Furt 2003, {{ISBN|3-933416-01-9}}.
* Wolfgang Stribrny/ Fritz Zäpke: ''Frankfurt/Oder. Porträt einer Brückenstadt'', Westkreuz-Verlag Berlin/Bonn, 1991, {{ISBN|3-922131-75-1}}.
* Fritz Timme: ''Die Entstehung von Frankfurt an der Oder'', 1954, in ''Zeitschrift für Ostforschung'', 3. Jahrgang 1954, S.
* Stadtplan „Frankfurt an der Oder
== Linki zewnętrzne ==
| |||