Rabin: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m int. |
→Z dziejów rabinizmu: poprawa linków |
||
Linia 16:
== Z dziejów rabinizmu ==
[[Plik:Isidor Kaufmann Portrait eines Rabbis mit Pelzmütze.jpg|thumb|180px|Rabin]]
Specyficzne warunki [[Palestyna|Palestyny]] po powrocie Żydów z [[niewola babilońska|niewoli babilońskiej]] przyczyniły się do stopniowego wzrostu znaczenia [[Świątynia Jerozolimska|Świątyni]] i związanej z nią warstwy [[kapłan|kapłańskiej]]. Duch reformy [[Ezdrasz (postać biblijna)|Ezdrasza]] przetrwał po śmierci reformatora, przejawiając się w szczególnym przywiązaniu do autorytetu Prawa, autorytetu, który wkrótce przyćmił także właśnie samą Świątynię i warstwę kapłańską, co poskutkowało rozszerzeniem wpływów nauczycieli i interpretatorów prawa, ''sofrim'', „skrybów”, późniejszych „uczonych w piśmie”. Początkowo słowo „skryba” oznaczało wyłącznie tego, kto przepisuje teksty pism sakralnych – szybko jednak w powszechnej świadomości utrwaliło się przekonanie, że ten kto przepisuje Prawo, zarazem zna je najlepiej. W związku z tym słowo „skryba” zaczęło znaczyć więcej niż mówi jego etymologia, a znajomość Prawa stała się w społeczności żydowskiej drogą do popularności i poważania. Pierwsi uczeni w piśmie, jak [[Ezdrasz (postać biblijna)|Ezdrasz]], którego uważa się za archetypowego znawcę prawa mojżeszowego ([[Księga Ezdrasza|Ezd]] 7-6), byli jeszcze kapłanami – dopiero później szersze grono nauczycieli osiągnęło rangę „skrybów”. Gdy modny [[Hellenizm (religioznawstwo)|hellenizm]] stopniowo ogarniał kapłanów, uczeni w piśmie zaczęli uważać się za jedynych strażników tradycji i obrońców Prawa przed obcymi naleciałościami. Kiedy [[faryzeusze]] ukonstytuowali się jako odrębna [[sekta]] (co nastąpiło w II w. p.n.e.), uczeni w piśmie dołączyli do nich. Chociaż wydaje się, że [[Ewangelia Marka|Mk]] 2-16, [[Ewangelia|Łk]] 5-30 i [[Dzieja Apostolskie|Dz]] 23-9 łączą ich z [[saduceusze|saduceuszami]], to w każdym razie od tego czasu uczonych w piśmie powszechnie zaakceptowano jako nauczycieli ludu. Uczeni w piśmie aż do upadku [[Jerozolima|Jerozolimy]] koncentrowali się głównie w [[Judea|Judei]], później słyszymy o ich obecności także na północy Palestyny, w Rzymie i wszystkich ważniejszych ośrodkach [[diaspora (naród)|diaspory żydowskiej]].
Od najdawniejszych czasów uczeni w piśmie cieszą się szacunkiem i uznaniem. Uczony w piśmie nie tylko w swoim własnym mniemaniu przynależy do wyższych warstw społeczeństwa. W ten sam sposób myśleli ludzie, którzy od czasów [[Hillel]]a wprowadzili zwyczaj witania uczonych w piśmie słowem ''rabbi''. Słowo to, wywodzące się od hebrajskiego ''rab'' (''wielki'') początkowo było prawdopodobnie odpowiednikiem słowa ''panie'' – dopiero później, gdy już związało się ze znawcami pisma, przybrało znaczenie ''mistrz'', ''uczony''. To, że tytułowanie kogoś ''rabbi'' nosiło posmak pochlebstwa, wiemy chociażby z [[Ewangelia Mateusza|Mt]] 23-7. Źródła mówią też, że uczeń nigdy nie omijał tytułu „rabbi” gdy zwracał się do nauczyciela (''Berach.'', XXVI, 1). Powszechnym zwyczajem stało się też umieszczanie tytułu „rabbi” przed nazwiskiem uczonego w piśmie. Później do osób cieszących się większym szacunkiem zwracano się wzmocnionymi formami tytułu ''rabbi'' (np. ''rabban'', ''rabboni''), co doprowadziło do wyklarowania hierarchii użyć tego słowa: ''rabbi'' miało znaczyć więcej niż ''rab'', ''rabban'' więcej niż ''rabbi'', a imię własne – więcej niż ''rabban''. Ostatnia część tej tradycyjnej reguły odnosi się w szczególności do wielkich nauczycieli Hillela i [[Szammaj]]a, o których mówi się zawsze używając samych imion. Następca Hillela, [[Gallimaliel]], tytułowany był samym słowem ''rabban'', tak samo jak [[Jochanan ben Zakkai]]. Palestyńscy uczeni w piśmie określani są tytułem "rabi" i imieniem. Rabbi [[Juda ha-Nasi]], główny autor [[Miszna|Miszny]], często jest określany po prostu jako ''rabbi'' (par excellence); czysty tytuł ''rab'' oznacza [[Abba Arik|Abbę Arika]] (zm. 247), założyciela szkoły w [[Sora|Sorze]].
|