Stany Zjednoczone: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 95.49.55.26 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to BasileusAutokratorPL. Znacznik: Wycofanie zmian |
|||
Linia 1:
{{inne znaczenia|Stanów Zjednoczonych Ameryki|[[Stany Zjednoczone (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tej nazwy]]}}
{{Państwo infobox |nazwa_oryginalna = United States of America
|nazwa_polska = Stany Zjednoczone Ameryki
Linia 71 ⟶ 72:
|wikisłownik = Stany Zjednoczone Ameryki
}}
'''Stany Zjednoczone''' ({{w języku|en|United States}}), '''Stany Zjednoczone Ameryki''' ({{w języku|en|United States of America}}) – państwo [[Federacja|federacyjne]] w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] [[Podział terytorialny Stanów Zjednoczonych|składające się]] z 50 [[Stan (podział administracyjny)|stanów]], graniczące z [[Kanada|Kanadą]] od północy, [[Meksyk]]iem od południa, [[Ocean Spokojny|Oceanem Spokojnym]] od zachodu, [[Ocean Arktyczny|Oceanem Arktycznym]] od północnego zachodu i [[Ocean Atlantycki|Oceanem Atlantyckim]] od wschodu.
Trzecie pod względem liczby ludności państwo (po [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]] i [[Indie|Indiach]])<ref>{{cytuj pismo |tytuł=Świat w liczbach |czasopismo=The Economist |strony=12 i 14 |język=en |data=2003}}</ref>, a czwarte pod względem powierzchni (po [[Rosja|Rosji]], [[Kanada|Kanadzie]] i [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]]). W jego skład wchodzą także pozastanowe wyspy na [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]] ([[Baker (terytorium)|Baker]], [[Guam]], [[Howland]], [[Jarvis]], [[Johnston (terytorium)|Johnston]], [[Kingman (rafa)|Kingman]], [[Mariany Północne]], [[Midway]], [[Palmyra (terytorium)|Palmyra]], [[Samoa Amerykańskie]], [[Wake]]) i na [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]] ([[Portoryko]] – największa z nich, formalnie [[Terytorium stowarzyszone|państwo stowarzyszone]] ze Stanami Zjednoczonymi – [[Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych|Wyspy Dziewicze]], [[Navassa]]). Terytorium ''de facto'' należącym do tego państwa jest również baza wojskowa [[Naval Station Guantanamo Bay|baza wojskowa Guantanamo]] (na Kubie).
== Geografia ==
Linia 103 ⟶ 106:
Powierzchnia kraju jest ukształtowana przez równiny centralne, góry na zachodzie, wzgórza i niskie góry na wschodzie; krajobraz wulkaniczny na [[Hawaje (archipelag)|Hawajach]].
* najniższy punkt: Death Valley ([[Dolina Śmierci (Kalifornia)|Dolina Śmierci]]) 86 m [[p.p.m.]]
* najwyższy punkt: ([[Alaska]]) [[Denali]] (McKinley) 6194 m [[n.p.m.
=== Zasoby naturalne ===
Zasoby naturalne to m.in. [[Węgle kopalne|węgiel]], [[miedź]], [[ołów]], [[molibden]], [[fosforany]], [[Uran (pierwiastek)|uran]], [[złoto]], [[rtęć]], [[nikiel]], [[potas]], [[srebro]], [[wolfram]], [[cynk]], [[ropa naftowa]], [[gaz ziemny]], [[Drewno (technika)|drewno]] i olbrzymie zasoby niewykorzystywanych (stan na 2014) [[łupki bitumiczne|łupków bitumicznych]] (do produkcji benzyny).
Zasoby te w większości są niewykorzystywane. Spowodowane jest to szczególną polityką Stanów Zjednoczonych, która zmierza do oszczędzania surowców naturalnych (większość jest kupowana od innych państw). W chwili, gdy światowe zapasy surowców będą już wykorzystane tylko USA będzie je mieć.
=== Naturalne zagrożenia ===
Naturalne zagrożenia kraju to [[huragan]]y wzdłuż wybrzeża [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]] i w [[Zatoka Meksykańska|Zatoce Meksykańskiej]], [[Tornado|tornada]] na obszarach centralnych i południowo-wschodnich ([[Aleja Tornad]]), [[tsunami]], [[wulkan]]y, [[Trzęsienie ziemi|trzęsienia ziemi]], [[Powódź błotna|lawiny błotne]] i [[pożar]]y w [[Kalifornia|Kalifornii]], [[Powódź|powodzie]].
== Historia ==
[[Plik:Una Vida Chaco Canyon rock art enhanced 2.jpg|mały|[[Petroglify]] Una Vida w [[Historyczny Park Narodowy Kultury Chaco|Chaco Culture National Historical Park]], [[kultura Anasazi]] (I w. p.n.e. do końca XIII wieku n.e.)]]
Linia 234 ⟶ 243:
=== Lata 50. ===
W 1952 roku wybory wygrał republikanin [[Dwight Eisenhower]]. Prowadził on politykę odprężenia w stosunkach ze Związkiem Radzieckim (czemu sprzyjała śmierć [[Józef Stalin|Stalina]]). Eisenhower prowadził aktywną działalność dyplomatyczną: odwiedził między innymi [[Wielka Brytania|Wielką Brytanię]], [[Niemcy]], [[Francja|Francję]], a nawet zaprosił do Stanów Zjednoczonych [[Nikita Chruszczow|Nikitę Chruszczowa]], z którym uzgodnili spotkanie na szczycie (zerwane z powodu incydentu z zestrzeleniem przez Sowietów [[Lockheed U-2|samolotu U-2]]). Eisenhower położył też kres maccartyzmowi. W 1954 roku z jego poparciem Sąd Najwyższy zniósł segregację rasową w szkołach. W 1957 roku, niedługo po umieszczeniu satelity [[Sputnik 1]] przez Sowietów na
[[Plik:Aldrin Looks Back at Tranquility Base - GPN-2000-001102.jpg|mały|upright=0.6|lewo|Lądowanie [[Apollo 11]] na Księżycu]]
[[Plik:John F Kennedy.jpg|mały|upright=0.5|John F. Kennedy]]
| |||