Kosmonauta: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
cofamy go cofka cofka XD wiking XD Znacznik: Anulowanie edycji |
m Wycofano edycje użytkownika 2A03:B780:1:1:216:3EFF:FE00:527 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to PawełMM. Znacznik: Wycofanie zmian |
||
Linia 1:
[[Plik:Bruce McCandless II during EVA in 1984.jpg|thumb|Astronauta [[Bruce McCandless]] podczas spaceru kosmicznego, 11 lutego 1984]]
'''Kosmonauta''', także '''astronauta''' oraz '''tajkonauta''' – osoba odbywająca [[Lot kosmiczny|loty kosmiczne]] lub przygotowywana do odbywania takich lotów.
Kryteria uznania lotów za kosmiczne różnią się na świecie. [[Międzynarodowa Federacja Lotnicza]] (FAI) definiuje loty kosmiczne jako sięgające wysokości 100 km nad Ziemią{{u|uwaga4}}, jednakże w [[Stany Zjednoczone|USA]] astronautami nazywane są osoby, które odbyły lot na wysokości 50 [[Mila (jednostka długości)|mil]] (ok. 79
== Terminologia ==
Linia 14:
== Historia [[Astronautyka|astronautyki]] ==
[[Plik:Piers Sellers spacewalk.jpg
Pierwszym kosmonautą był Rosjanin [[Jurij Gagarin]] (lot 12 kwietnia 1961 statkiem kosmicznym [[Wostok 1]]), który wykonał lot orbitalny. Za pierwszego amerykańskiego astronautę uważany jest [[Alan Shepard]] (maj 1961), który wykonał [[Lot suborbitalny|lot balistyczny]], jednak pierwszy lot orbitalny wykonał [[John Glenn]] (luty 1962). Pierwszą kobietą w kosmosie była [[Walentina Tierieszkowa]] (czerwiec 1963). Pierwszym człowiekiem, który [[Spacer kosmiczny|wyszedł w otwartą przestrzeń kosmiczną]] był [[Aleksiej Leonow]] (marzec 1965). Pierwszym człowiekiem na [[Księżyc]]u i zarazem pierwszym człowiekiem na powierzchni innego [[Ciało niebieskie|ciała niebieskiego]] był [[Neil Armstrong]] (lipiec 1969).
Linia 28:
Jak dotąd jedynie agencje rządowe [[Rosja|Rosji]] (dawniej ZSRR), USA i Chin (od 2003) są w stanie samodzielnie wysyłać kosmonautów, pozostałe kraje muszą korzystać z pomocy tych państw. W 2004 roku umowną granicę przestrzeni kosmicznej (100 km) osiągnął prywatny suborbitalny samolot kosmiczny [[SpaceShipOne]]; trwają próby jego następcy [[SpaceShipTwo]], choć opóźniła je katastrofa pierwszego modelu VSS ''Enterprise'' w 2014 r. Załogowe statki kosmiczne z rodziny ''[[Dragon (statek kosmiczny)|Dragon]]'' firmy [[SpaceX]] mają zacząć wynosić załogantów na Międzynarodową Stację Kosmiczną w 2019 roku.
Do końca lat 70 XX w. USA i ZSRR wysyłały jedynie własnych kosmonautów. W 1976 ZSRR rozpoczął [[program Interkosmos]] z pierwszą grupą sześciu kosmonautów z [[Blok wschodni|krajów socjalistycznych]], kolejna rozpoczęła trening w 1978. Również w 1978 [[Europejska Agencja Kosmiczna]] (ESA) wybrała czterech astronautów do misji [[Spacelab]] na pokładzie amerykańskiego [[Wahadłowiec kosmiczny|promu kosmicznego]] [[Wahadłowiec kosmiczny|Space Shuttle]]. Następnie poszczególne kraje rozpoczęły treningi własnych astronautów (Francja – 1980, nazywani ''spationautami'', RFN – 1982, Kanada – 1983, Japonia – 1985, Włochy – 1988). Kilku astronautów zagranicznych zostało zabranych w misje amerykańskich wahadłowców Space Shuttle, a następnie również rosyjskich statków [[
== Zobacz też ==
Linia 49:
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="astronautilus">{{cytuj stronę |
<ref name="chiew">{{cytuj stronę |
<ref name="chiew2">{{cytuj stronę |
<ref name="deaths">{{cytuj stronę |
<ref name="Vozovikov">{{cytuj stronę |
<ref name="Xinhua">[http://archive.is/20120715234854/http://news.xinhuanet.com/english/2008-09/25/content_10111749.htm Depesza agencji Xinhua z 25 września 2008].</ref>
}}
|