Jugosławia: Różnice pomiędzy wersjami

'''Jugosławia''' – nazwa [[Państwo|państwa]] narodów [[Słowianie południowi|południowosłowiańskich]] (słowo ''jug'' w większości języków owych narodów oznacza „południe”), używana do 1918 r. jako koncepcja polityczna, od 1918 dla [[Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców|Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców]], następnie od 1929 r. już oficjalne dla [[Królestwo Jugosławii|Królestwa Jugosławii]], od 1945 r. [[Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugosławii|Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii]], a po jej rozpadzie (w latach 1991–1992) dla [[Federalna Republika Jugosławii|Federalnej Republiki Jugosławii]] będącej [[federacja|federacją]] [[Serbia|Serbii]] i [[Czarnogóra|Czarnogóry]] – do 2003, a w latach 2003-20062003–2006 [[Serbia i Czarnogóra|Serbii i Czarnogóry]] jako [[konfederacja|konfederacji]].

'''30 października 1918''' – cesarz [[Karol I Habsburg]] przekazał [[Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine|marynarkę wojenną Austro-Węgier]] powstającemu [[Państwo Słoweńców, Chorwatów i Serbów|Państwu Słoweńców, Chorwatów i Serbów]]<ref>[[Andrzej Chwalba]] ''Samobójstwo Europy. Wielka wojna 1914-19181914–1918'', wydanie 2014, s. 329</ref>.

'''1918-19201918–1920''' – po klęsce Austrii w [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] prowadzone są bezskuteczne wysiłki opanowania [[Karyntia|Karyntii]] przez Królestwo SHS. W 1919 [[Słowenia]] otrzymała niewielką część Karyntii ([[Karyntia (Słowenia)|Słoweńska Karyntia]]). Południowy, również niewielki skrawek, uzyskały [[Włochy]], pozostała część na mocy [[Plebiscyt terytorialny|plebiscytu]] w 1920 wcielona została do [[Austria|Austrii]]. W 1919 [[Rijeka]] została przyznana Królestwu SHS.

'''1920-19211920–1921''' – Królestwo SHS wraz z [[Czechosłowacja|Czechosłowacją]] i [[Rumunia|Rumunią]] utworzyło [[Mała Ententa|Małą Ententę]] w celu wspólnego przeciwstawiania się terytorialnym roszczeniom [[Węgry|Węgier]]. Ten system wzajemnych sojuszy trwał do 1938.

'''1945-19801945–1980''' – '''rządy [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tity]]''' – niepodzielnie panującą w powojennej Jugosławii siłą polityczną była partia [[Związek Komunistów Jugosławii]], na której czele stał dowódca komunistycznej partyzantki z okresu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], marszałek Josip Broz Tito. Partia ta jako jedna z niewielu w bloku wschodnim cieszyła się realnym poparciem społeczeństwa. Rządzona przez Titę Jugosławia była nie mniej totalitarną dyktaturą niż którekolwiek z pozostałych [[Blok wschodni|państw socjalistycznych]] w Europie środkowej i wschodniej. Jednocześnie Tito prowadził politykę niezależności od [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Jej skutkiem był, z jednej strony, ostry konflikt ze [[Józef Stalin|Stalinem]] w latach 1947–1948, z drugiej, uzyskanie pomocy gospodarczej od Zachodu. Jugosławia, która została przez komunistów skonstruowana jako państwo formalnie federalne, faktycznie po dyktatorsku rządzone przez Titę, zostaje państwem komunistycznym poza blokiem sowieckim. Charyzma przywódcy i rządy silnej ręki utrzymywały spokój w państwie.

* '''1950''' – 15,7 mln<ref>Chris Cook, John Stevenson ''Leksykon historii Europy XX wieku. 1900-20041900–2004'', wyd. polskie 2004, s. 277</ref>