Amfetamina: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
lit., poprawa linków |
literowka |
||
Linia 91:
Pierwszym farmaceutycznym preparatem amfetaminy był Benzedrine, używany w leczeniu różnorodnych stanów. Obecnie przepisuje się racemiczny Adderall (siarczan dekstramfetaminy), glukaran dekstramfetaminy, siarczan amfetaminy i aspartan amfetaminy<ref name="NDCD">{{cytuj stronę | tytuł = National Drug Code Amphetamine Search Results | url = http://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/ndc/results.cfm?beginrow=1&numberperpage=160&searchfield=amphetamine&searchtype=ActiveIngredient&OrderBy=ProprietaryName | praca = National Drug Code Directory| opublikowany=United States Food and Drug Administration | data dostępu = 16 December 2013 | archiwum = https://web.archive.org/web/20131216080856/http://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/ndc/results.cfm?beginrow=1&numberperpage=160&searchfield=amphetamine&searchtype=ActiveIngredient&OrderBy=ProprietaryName}}</ref>, [[dekstramfetamina|dekstramfetaminę]] bądź nieaktywny [[prolek]] [[lizdeksamfetamina|lizdeksamfetaminę]]. Amfetamina poprzez aktywację [[TAAR1]] zwiększa aktywność [[Monoaminy|monoamin]] i neuroprzekaźników pobudzających w [[mózgowie|mózgu]], najsilniej wpływając na [[noradrenalina|noradrenalinę]] i [[dopamina|dopaminę]]<ref name="Amph Uses" /><ref name="Adderall IR" /><ref name="Malenka_2009" /><ref name="Benzedrine" /><ref name="Evekeo" /><ref name="Miller" /><ref name="Miller+Grandy 2016" />.
W dawkach terapeutycznych amfetamina wywołuje zmiany emocjonalne i poznawcze, jak [[euforia]], zmiany [[libido]], zwiększone [[czuwanie]], polepszone [[funkcje wykonawcze]]. Indukuje efekty tak jak krótszy [[czas reakcji]], brak poczucia zmęczenia, zwiększona siła mięśniowa. Większe dawki amfetaminy mogą uszkadzać [[Procesy poznawcze|funkcje poznawcze]], a nawet [[rabdomioliza|gwałtownie niszczyć mięśnie]]. Poważne ryzyko stanowi zespół [[uzależnienie|uzależnienia]] w wyniku stosowania dużych dawek, natomiast jest on mało prawdopodobny przy stosowaniu dawek medycznych, nawet
Amfetamina zalicza się do fenyloetyloamin. Posiada całą klasę pochodnych, [[podstawione amfetaminy|podstawionych amfetamin]]. Termin „amfetaminy” odnosi się także do klasy związków chemicznych, ale w przeciwieństwie do podstawionych amfetamin<ref name="Substituted amphetamines, FMO, and DBH" /> nie ma standardowej definicji w literaturze akademickiej<ref name="Proper definition" />. Jedna z bardziej restrykcyjnych definicji obejmuje tylko racemat i enancjomery amfetaminy lub metamfetaminy<ref name="Proper definition" />. Najogólniejsza definicja obejmuje szeroki zakres związków powiązanych ze sobą farmakologicznie lub strukturalnie<ref name="Proper definition" />. Z powodu niejednoznaczności związanej z użyciem słowa "amfetamina" w liczbie mnogiej w artykule słowo to używane będzie na oznaczenie racematu, L-amfetaminy, D-amfetaminy). Do podstawionych amfetamin zaliczają się [[bupropion]], [[katynon]], [[3,4-Metylenodioksymetamfetamina|MDMA]] (ecstasy) i [[metamfetamina]]. Jako fenyloetyloamina amfetamina związana jest także chemicznie z naturalnie występującymi neuromodulatorami ([[trace amine]]), zwłaszcza [[2-Fenyloetyloamina|2-fenyloetyloaminą]] i [[N-metylofenyloetyloamina|N-metylofenyloetyloaminą]]. Oba te związki syntezowane są w organizmie człowieka. Amfetamina jest pochodną fenyloetyloaminy. Natomiast N-metylofenyloetyloamina jest [[izomeria konstytucyjna|izomerem konstytucyjnym]] różniącym się od niej położeniem [[Grupa alkilowa|grupy metylowej]]<ref name="Trace Amines" /><ref name="EMC">{{cytuj stronę | tytuł = Amphetamine | url = http://www.emcdda.europa.eu/publications/drug-profiles/amphetamine | praca = European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction | data dostępu = 19 October 2013}}</ref><ref name="Amphetamine - a substituted amphetamine" />.
| |||