Pozytywizm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
lol
Znacznik: usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć)
Thraen (dyskusja | edycje)
m Wycofano edycje użytkownika 188.147.37.13 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Grotesque.
Znacznik: Wycofanie zmian
Linia 1:
{{inne znaczenia|2=[[Pozytywizm (ujednoznacznienie)|inne znaczenia]]}}
'''Pozytywizm''' – kierunek w [[filozofia|filozofii]] i [[literatura|literaturze]] zainicjowany przez [[Auguste Comte|Auguste'a Comte'a]] w drugiej połowie XIX wieku (''Kurs filozofii pozytywnej''). Został rozwinięty przez [[John Stuart Mill|J.S. Milla]] oraz [[Herbert Spencer|H. Spencera]]. Był kontynuowany w XIX w. jako [[empiriokrytycyzm]] (II fala) i w XX w. jako [[pozytywizm logiczny]] (III fala). Podstawowa teza pozytywizmu głosi, że jedyną pewną [[wiedza|wiedzą]] jest wiedza [[nauka|naukowa]]. Ta może być zdobyta tylko dzięki pozytywnej [[weryfikacja|weryfikacji]] teorii za pomocą empirycznej [[metoda naukowa|metody naukowej]]. Pozytywizm podkreśla znaczenie wiedzy empirycznej i [[nauka|naukowości]], a wzorem są w nim [[nauki przyrodnicze]]. Odrzuca przez to [[teologia|teologię]] oraz klasyczną [[Metafizyka klasyczna|metafizykę]] jako nieuprawnione spekulacje (ale nie zawsze [[ontologia|ontologię]] jako ogólną naukę o bytach). Elementem pozytywizmu jest [[naturalizm (filozofia)|naturalizm]], często też [[fizykalizm]] i [[ateizm]], rzadziej [[materializm]]. Pozytywizm przeważnie odrzuca istniejące [[religia|religie]] jako zabobony oparte na fikcjach, choć sam Comte proponował zastąpienie ich przez [[humanizm|humanistyczną]] ''religię ludzkości''<ref>{{Cytuj |autor = Michel Bourdeau |tytuł = Auguste Comte et la religion positiviste : présentation, Auguste Comte and the Positivist Religion |czasopismo = Revue des sciences philosophiques et théologiques |data = 2003 |data dostępu = 2018-05-12 |issn = 0035-2209 |wolumin = Tome 87 |numer = 1 |s = 5–21 |doi = 10.3917/rspt.871.0005 |url = https://www.cairn.info/revue-des-sciences-philosophiques-et-theologiques-2003-1-page-5.html |język = fr}}</ref>. Prekursorem pozytywizmu był brytyjski [[empiryzm|empirysta]] i [[sceptycyzm|sceptyk]] [[David Hume]]{{odn|Heller|2017|s=9}}.
 
Z czasem [[metoda naukowa]] odeszła od pozytywistycznej [[weryfikacja|weryfikacji]] i [[sprawdzanie|konfirmacji ]] teorii na rzecz ich [[falsyfikacja|falsyfikacji]] oraz od [[indukcjonizm]]u do [[dedukcjonizm]]u. Mimo to pozytywizm we współczesnej postaci nadal jest kojarzony ze światopoglądem naukowym – czasem nazywany wręcz [[scjentyzm]]em lub ideologią naukową. Jako taki bywa często podzielany przez [[Technokracja (polityka)|technokratów]], wierzących w konieczność rozwoju przez postęp nauki.
 
W Polsce oddziaływanie tego nurtu myśli przejawiało się początkowo głównie w literaturze, która w kraju pod zaborami nie tylko przeciwstawiała się literackiemu [[romantyzm]]owi, głosząc wiarę w postęp i zdobycze nauki, ale także postulowała kulturalną i gospodarczą odbudowę przez [[praca u podstaw|pracę u podstaw]].
 
== Pozytywizm na świecie ==
Pozytywizm podkreśla znaczenie wiedzy empirycznej, [[nauka|naukowości]], odrzuca [[Metafizyka klasyczna|metafizykę]], nieuprawnioną spekulację, wiedzę mistyczną. Pozytywizm naukowy Comte'a zakładał zaprzestanie pytań o pierwszą przyczynę (''dlaczego?''), ograniczając wszelką wiedzę do (pozytywnego) opisu praw natury (''jak?'') wyrażonych językiem matematycznym. Odkrywanie tych praw sprowadzać się miało do ustalania stałych relacji, które jednolicie opisują zjawiska fizyczne obserwowane w wielokrotnie powtarzanych doświadczeniach. Uważano, że w ten sposób teoria naukowa jest pozytywnie zweryfikowana.