Ulica Piotrkowska w Łodzi: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Remont Piotrkowskiej w latach 1990–1997: zmiana błednego uzycia nazwy placu Niepodległości na Wolności (wynikało z kontekstu), zmiana czasu teraźniejszego na przeszły w sosunku do wydarzeń mających miejsce w latach 90. |
→Historia: , WP:SK+mSK+mSI+Bn, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, źródła/przypisy |
||
Linia 132:
W 1860 roku przy Piotrkowskiej 286 otwarto pierwszą w mieście instytucję bankową. Była to filia (kantor i magazyny) [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Banku Polskiego]]. Została ona ulokowana w pałacu fabrykanckim, który na ten cel, wraz z częścią parceli, bank odkupił od [[Ludwik Geyer|Ludwika Geyera]] za 480 tys. złotych polskich{{odn|Rynkowska|1970|s=32, 113}}. Pojawienie się w Łodzi również innych instytucji finansowych, m.in. Banku Handlowego w 1872 roku oraz Towarzystwa Kredytowego m. Łodzi (również w 1872 roku), które udzielały kredytów nie tylko pod przyszłą produkcję włókienniczą, spowodowało, że po 1870 roku władze zaprzestały rozdawania gruntów i udzielania pomocy finansowej{{odn|Rynkowska|1970|s=115}}. Od połowy lat 70. XIX wieku rozpoczął się szybki rozwój budownictwa mieszkaniowego, który był szczególnie widoczny na głównej ulicy miasta, gdzie zaczęły powstawać kilkupiętrowe kamienice{{odn|Rynkowska|1970|s=116}} – Piotrkowska z ulicy o charakterze wiejskim z domkami tkaczy zmieniała się w ulicę wielkomiejską{{odn|Rynkowska|1970|s=110}}: w połowie lat 70. XIX wieku na Piotrkowskiej domy murowane stanowiły około 30% wszystkich zabudowań, a 20 lat później około 75%{{odn|Rynkowska|1970|s=116}}, choć do początku lat 80. w większości były to domy o dwóch kondygnacjach, najczęściej siedmioosiowe z centralnie umieszczoną bramą oraz żelaznym balkonem nad nią{{odn|Rynkowska|1970|s=123}}.
Od początku lat 90. XIX wieku nadbudowywano murowane domy jedno i dwupiętrowe oraz wyburzano domy drewniane budując w ich miejsce głównie kamienice czynszowe, ale odbywało się to bez uwzględnienia spójności urbanistycznej ulicy{{odn|Rynkowska|1970|s=117–118, 182}} (gdyż o wyglądzie kamienic decydowali w praktyce wyłącznie właściciele posesji{{odn|Rynkowska|1970|s=124}}) oraz z pomieszaniem zabudowy fabrycznej z mieszkalną i handlową{{odn|Rynkowska|1970|s=123}}. Od frontu Piotrkowska stawała się ulicą elitarną, przy której można było wynająć kilkupokojowe mieszkania ze wszystkimi wygodami{{odn|Rynkowska|1970|s=123}}. W 1876 roku pod numerem 67. zbudowano dwupiętrowy hotel „Victoria”{{odn|Rynkowska|1970|s=120, 132}}, a rok później na dziedzińcu posesji wzniesiono murowany, jednopiętrowy Teatr Kerna{{odn|Rynkowska|1970|s=131}}, przemianowany w 1882 roku na teatr „Victoria”<ref>{{cytuj książkę|autor=[[Krzysztof Stefański]]|tytuł= Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi|wydawca= Widzewska Oficyna Wydawnicza „[[ZORA]]”, [[Towarzystwo Opieki nad Zabytkami]] oddział w Łodzi|miejsce= Łódź|data= 2000|seria= Biblioteczka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Łodzi|strony= 62–63|isbn=83-86699-45-0}}</ref>, który po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] został przekształcony w kino „[[Kino Polonia w Łodzi|Polonia]]”. W roku 1887 miała miejsce przebudowa dwupiętrowego budynku fabryki wyrobów wełnianych [[Ludwik Meyer|Ludwika Meyera]] na „dom gościnny” pod nazwą [[Hotel Grand w Łodzi|Hotel Grand]]<ref>''Ilustrowana Encyklopedia Miasta Łodzi'', nr 6, s. 177.</ref>. Oznaką zmian było również postanowienie władz miejskich z 1883 roku o budowie na Piotrkowskiej linii tramwajowej, najpierw konnej{{odn|Rynkowska|1970|s=113}} (linia nie została zrealizowana), a następnie elektrycznej (1893){{odn|Rynkowska|1970|s=144}}. W związku z tym władze wystąpiły do rządu o przekazanie pod nadzór miasta traktu fabrycznego, co nastąpiło w 1887 roku. Przekazanie tego odcinka ulicy ułatwiało Magistratowi realizację różnych inwestycji{{odn|Rynkowska|1970|s=113}}. Architektami i budowniczymi miejskimi, którzy przyczynili się do ukształtowania wyglądu ulicy Piotrkowskiej byli m.in. [[Jan Feliks Bojanowski]] (1864–1870), [[Jan Karol Mertsching]] (1870–1872), [[Hilary Majewski]] (1872–1892) oraz [[Ignacy Markiewicz]]{{odn|Rynkowska|1970|s=118}}. Ulica, szczególnie na odcinku od Narutowicza do Nawrot, stała się pod koniec XIX wieku główną ulicą spacerową Łodzi{{odn|Rynkowska|1970|s=161}}. Fronty Piotrkowskiej, niegdyś zabudowane domami tkaczy, wypełniały się kamienicami ze sklepami oferującymi również towary i usługi luksusowe{{odn|Rynkowska|1970|s=156}}. Swoje filie otwierały warszawskie firmy{{odn|Rynkowska|1970|s=157}}. Pierwsze okazałe, wielkomiejskie witryny sklepowe pojawiły się na Piotrkowskiej około roku 1885. Malało znaczenie rynków targowych i asortyment towarów – handlowano głównie artykułami spożywczymi{{odn|Rynkowska|1970|s=154}}. Pod koniec XIX wieku przy Piotrkowskiej, w domach frontowych i oficynach, działało 298 sklepów i składów oferujących artykuły przemysłu włókienniczego{{odn|Rynkowska|1970|s=155}}.
{| class="wikitable" style="width:50%;text-align:center;"
|+ Handel artykułami włókienniczymi na ulicy Piotrkowskiej (1899){{odn|Rynkowska|1970|s=155}}
! Asortyment
! Liczba sklepów
|-
| Wyroby wełniane i półwełniane
| 144
|-
| Sukno
| 14
|-
| Wyroby bawełniane
| 44
|-
| Wyroby bławatne
| 8
|-
| Wyroby lniane
| 2
|-
| [[Kort (tkanina) |Korty]]
| 31
|-
|Chustki i firanki
| 21
|-
|Wyroby jedwabne
| 5
|-
|Przędza i wyroby manufakturowe
| 29
|-
| '''Razem'''
| '''298'''
|}
Na przełomie XIX i XX wieku, oprócz sklepów z wyrobami włókienniczymi (298), istniały m.in. sklepy mięsne (34), [[Galanteria|galanteryjne]] i zakłady krawieckie (19), jubilerskie (10), składy z towarami kolonialnymi (11), delikatesy (9), a także cukiernie (7) oraz księgarnie i antykwariaty (8){{odn|Rynkowska|1970|s=156–157}}.
W 1883 roku Międzynarodowe Towarzystwo Telefonów „Bella” rozpoczęło instalowanie sieci telefonicznej i przyłączanie pierwszych odbiorców{{odn|Rynkowska|1970|s=142}}. W 1897 roku Magistrat podpisał umowę z grupą łódzkich fabrykantów na budowę i eksploatację czterech linii tramwajowych{{odn|Rynkowska|1970|s=145, 147}}, a 23 grudnia 1898 roku odbył się pierwszy kurs [[Tramwaje w Łodzi#Początki łódzkich tramwajów|tramwaju]] elektrycznego po ulicy Piotrkowskiej{{odn|Rynkowska|1970|s=146}}{{odn|Dębski|2006}}. Przy okazji budowy torów tramwajowych Petersburskie Towarzystwo Ulepszonych Jezdni ułożyło, na odcinku od Nowego Rynku do ulicy Głównej, sosnową nawierzchnię jezdni oraz rynsztoki z [[Bruk|kamienia polnego]]{{odn|Rynkowska|1970|s=145}}. W roku 1911 uruchomiono elektryczne oświetlenie ulicy na odcinku od Placu Wolności do Alei Mickiewicza<ref>{{Cytuj |tytuł = Kronika. Oświetlenie ulic elektrycznością |url = http://bc.wimbp.lodz.pl/Content/5294/Rozwoj1911_nr036a.pdf |czasopismo = [[Rozwój (gazeta)|Rozwój]] |wolumin = Rok XIV |wydanie = nr 36 |s = 3 |data = 1911-02-14 |miejsce = [[Łódź]] |data dostępu = 2018-11-28}}</ref>, a w 1927 cała ulica miała oświetlenie latarniami elektrycznymi{{odn|Rynkowska|1970|s=141}}. W 1899 roku miało miejsce otworzenie przez Władysława i Antoniego Krzemińskich – przy ul. Piotrkowskiej 120 – pierwszego na ziemiach polskich stałego kina, zwanego „[[Gabinet Iluzji|Teatrem Żywych Fotografii]]” (stosowano aparat projekcyjny systemu [[Bracia Lumière|braci Lumiére]]).
| |||