Bazylika Najświętszej Marii Panny na Zatybrzu: Różnice pomiędzy wersjami

|miejscowość = [[Rzym]]<br />Piazza Santa Maria in Trastevere

Według legendy kościół ufundował Kalikst I w latach 217-222.{{r|ZT}} Jednak bardziej prawdopodobne jest, że – tak jak praktykowano w tamtych czasach – w jego domu odbywały się spotkania modlitewne grupy chrześcijan.{{r|ZT}}. Natomiast budowlę o charakterze sakralnym w tym miejscu postawił [[Juliusz I]] pomiędzy 340 a 352 rokiem.{{r|ZT}}{{r|ChR}}. W aktach synodu z 499 roku kościół określony został jako ''Titulus Iulii'', natomiast dopiero podczas kolejnego synodu w 595 roku jako ''Titulus Iulii et Callisti''.{{r|ChR}}.

W VIII i IX wieku kościół podlegał przebudowom, podczas których m.in. dodano nawy boczne.{{r|ZT}}. W tym czasie w kościele umieszczono relikwie św. Kaliksta przeniesione z katakumb.{{r|ZT}}. W latach 1138-1148 miała miejsce kolejna przebudowa na polecenie papieża [[Innocenty II|Innocentego II]], podczas której wykorzystano materiał pochodzący z [[Termy Karakalli|term Karakalli]].{{r|ChR}}. W 1291 [[Pietro Cavallini]] ozdobił fasadę kościoła mozaikami na zlecenie [[Bertold Stefanesci|Bertolda Stefaneschiego]]. W latach 1580-1585 prawdopodobnie [[Martino Longhi Starszy]] odnowił kościół i zbudował kaplicę Altemps. Z kolei w 1617 [[Domenichino]] ozdobił kasetonowy strop. W 1702 papież [[Klemens XI]] zlecił przebudowę [[portyk]]u [[Carlo Fontana|Carlowi Fontanie]]{{r|ZT}}, a w 1866-1877 [[Virginio Vespignani]] odrestaurował kościół.{{r|ZT}}.

Dzwonnica bazyliki pochodzi z XII wieku, ma cztery kondygnacje powyżej linii dachu, które oddzielone są ozdobnymi [[gzyms]]ami.{{r|ChR}}. Na drugiej kondygnacji jest ok. 250-letni zegar.{{r|ChR}}. W niszy na szczycie dzwonnicy umieszczono XVII-wieczną mozaikę ''Matka Boża z Dzieciątkiem''.{{r|ZT}}.

W górnej części fasady znajduje się mozaika z XIII wieku przedstawiająca tronującą Matkę Bożą, dwóch donatorów i 10 postaci kobiecych, symbolizujących ewangeliczne [[Panny Mądre i Panny Głupie|Panny Mądre i Głupie]].{{r|ChR}}.

Portyk jest dziełem Carla Fontany z 1702 roku, zbudowanym z pięciu [[arkada|arkad]] w [[Porządek joński|stylu jońskim]], z balustradą u góry ozdobioną figurami papieży (dzieła od lewej: [[Jean-Baptiste Théodon|Jeana-Baptisty Théodona]], [[Michel Maille|Michela Maille]], [[Lorenzo Ottoni|Lorenza Ottoniego]] i [[Vincenzo Felici|Vincenza Felici]]).{{r|ZT}}.

Bazylika jest trójnawowa, podzielona przez 21{{r|ChR}} granitowych kolumn pochodzących z term Karakalli.{{r|ZT}}. Drewniany sufit został zaprojektowany w 1617 r. przez Domenichino, w jego centrum znajduje się malowidło ''Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny''.{{r|ChR}}. Z kolei na ścianach bocznych nawy głównej znajduje się 16 fresków z lat 1865-1866 różnego autorstwa przedstawiających świętych męczenników.{{r|ChR}}.

W prezbiterium umieszczono [[Cyborium (architektura)|cyborium]] na czterech kolumnach, dzieło Vespignaniego.{{r|ZT}}. Pod ołtarzem głównym znajduje się [[konfesja]] z relikwiami świętych: Kaliksta, [[Korneliusz (papież)|Korneliusza]], [[Juliusz I|Juliusza]] i Kalepodiusza, które zostały przeniesione w to miejsce z katakumb w 790 roku.{{r|ChR}}.

[[apsyda (architektura)|Apsyda]] dekorowana jest mozaikami. W jej górnej części znajduje się Chrystus z Maryją po prawicy i ze świętymi po obu stronach (po prawej: św. Piotr, Korneliusz, Juliusz i Kalepodiusz, po lewej: papież Innocenty z modelem kościoła w rękach, Wawrzyniec i Kalikst).{{r|ChR}}. W pasie poniżej znajduje się Baranek Boży i 12 owiec symbolizujących Apostołów.{{r|ZT}}. Poniżej z kolei na wysokości okien umieszczono cykl mozaik ze scenami z życia Maryi prawdopodobnie z lat 1290-1291 autorstwa Pietra Cavalliniego.{{r|ChR}}. Nad [[Stalle|stallami]] znajdują się freski Agostino Ciampelli z 1600 roku przedstawiające anioły i symbole maryjne.{{r|ChR}}.

W trzech oknach nad wejściem znajdują się witraże z XIX wieku, przedstawiające (od lewej do prawej) trzech świętych papieży: Juliusza, Kaliksta i Korneliusza.{{r|ChR}}.

Podłoga jest w stylu [[Cosmati]]ch, ale została odrestaurowana i przebudowana w XIX wieku, chociaż w sposób ogólnie wierny oryginalnemu projektowi.{{r|ChR}}.

W prawej nawie za wejściem bocznym zlokalizowana jest zakratowana nisza, w której umieszczono łańcuch i kamień, wg tradycji przywiązany do szyi św. Kaliksta podczas wrzucania go do studni.{{r|ZT}}.

Kaplica po lewej stronie prezbiterium nosi nazwę Kaplicy Altemps (od nazwiska kard. [[Markus Sitticus von Hohenems|Marco Sittico Altemps]]).{{r|ZT}}. W ołtarzu tej kaplicy znajduje się obraz ''Madonna della Clemenza'' z VI-IX wieku.{{r|ChR}}. Projektantem kaplicy Altemps był Martino Longhi Starszy, natomiast została ona udekorowana stiukiem i freskami autorstwa [[Pasquale Cati]] (przedstawiającymi m.in. ''Sobór Trydencki'').{{r|ZT}}.

W [[westybul]]u znajdują się dwa fragmenty mozaiki z I wieku przedstawiające ptactwo wodne i sceny morskie, pochodzące z [[Palestrina|Palestriny]].{{r|ChR}}.

Pod posadzką kaplicy chrzcielnej (projektu [[Filippo Raguzzini]] z 1741 roku) w 1920 roku odkryto antyczne ruiny zabudowań mieszkalnych – być może są to pozostałości domu papieża Kaliksta I.{{r|ZT}}

Bazylika ''Santa Maria in Trastevere'' jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych [[Stopnie kardynalskie#Kardynałowie prezbiterzy|kardynałom-prezbiterom]] (''Titulus S. Mariae trans Tiberim'').{{r|Ch}}. Jego kardynałem był także [[Kardynał]] [[Józef Glemp]], a poprzednim był [[Stefan Wyszyński]].

* [[Juan López (kardynał)|Juan López]] (1496-1501)

<ref name="DR">{{cytuj stronę | url = http://www.diocesidiroma.it/phpenti/ente/?ID=2 | tytuł = Parrocchia santa Maria in Trastevere w serwisie ''Diocesi di Roma''| język = it | data dostępu = 2018-11-17 }}</ref>

<ref name="ZT">{{cytuj stronę | url = http://zagubieniwrzymie.pl/zatybrze-cz-3-zaulki-trastevere/ | tytuł = Zatybrze cz. 3 – Zaułki Trastevere na ''Zagubieni w Rzymie''| data dostępu = 2018-11-17 }}</ref>

<ref name="ChR">{{cytuj stronę | url = http://romanchurches.wikia.com/wiki/Santa_Maria_in_Trastevere | tytuł = Santa Maria in Trastevere na ''Churches of Rome'' | język= en | data dostępu = 2018-11-17 }}</ref>

*{{cytuj książkę | autor = Rudolf HülsSari Gilbert, Michael Brouse | tytuł = Przewodnik National Geographic – Rzym | wydawca = G+J RBA Sp. z o.o.& Co. Spółka Komandytowa | miejsce = | rok =2002 | strony = 182-183 |isbn = 83-88132-81-4 }}

*{{cytuj książkę | autor = | tytuł = Przewodniki Wiedzy i Życia – Rzym | wydawca = Hachette Livre Polska Sp. z o.o. | miejsce = | rok =2006 | strony = 212-213 |isbn = 83-7184-448-4 }}