Szczytno: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kalamarnica (dyskusja | edycje)
m drobne merytoryczne, wikizacja
Kalamarnica (dyskusja | edycje)
mNie podano opisu zmian
Linia 44:
Według danych z 2007<ref>{{cytuj książkę|tytuł=Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r. |wydawca=Główny Urząd Statystyczny|miejsce=Warszawa|data=2013-07-26|issn=1505-5507 |url=http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2013-r-,7,10.html}}</ref> Szczytno ma obszar 10,62&nbsp;km².
 
Szczytno leży nad jeziorami [[Jezioro Długie (powiat szczycieński)|Domowym Dużym]] i [[Jezioro Domowe Małe|Domowym Małym]], na granicy dwóch [[pojezierze|pojezierzy]]: [[Pojezierze Olsztyńskie|olsztyńskiego]] i [[Pojezierze Mrągowskie|mrągowskiego]].
 
== Historia ==
=== Średniowiecze i nowożytność ===
[[Plik:Szczytno - ruiny zamki (08).jpg|thumb|left|Ruiny [[Zamek w Szczytnie|zamku krzyżackiego]] z ok. 1370]]
Szczytno rozwinęło się ok. 1360 z osiedla funkcjonującego jako przedzamcze, równocześnie w pobliżu, wzdłuż północnego brzegu jeziorajezior [[Jezioro Domowe Małe|Domowego Małego]] i [[Jezioro Długie (powiat szczycieński)|Domowego Dużego]] powstała zamieszkana przez osadników z [[Mazowsze|Mazowsza]] osada nazwana Bartną Stroną (wielu z nich było bartnikami). Bartna Strona miała swojego sołtysa, ale nie stanowiła zorganizowanej gminy i nie przekształciła się nigdy w ośrodek miejski<ref>Jan Bałdowski "Warmia i Mazury, mały przewodnik" Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 206-208</ref>. [[Zamek w Szczytnie|Zamek]] krzyżacki zbudowany został w połowie XIV w., w miejscu wcześniejszej drewnianej strażnicy z 1266. W 1370 [[Kiejstut Giedyminowicz|Kiejstut]] spalił krzyżacki drewniany zamek i w tym miejscu postawił kamienną warownię, która w 1410 i 1454 była przejściowo zajmowana przez wojsko polskie. W latach 1466-1657 miasto stanowiło [[lenno]] [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]]. W 1485 założono parafię, w mieście istniały wówczas dwie karczmy. Osada pełniła funkcje ośrodka miejskiego mimo sprzeciwu pobliskiego [[Pasym]]ia. Od 1525 miasto leżało w granicach lennych [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]], w 1538 tylko pięciu mieszczan nie znało języka polskiego. Rejestr podatkowy z 1539 wymieniał 44 domy mieszkalne po Bartnej Stronie i 29 domów na podzamczu. [[Prawa miejskie]] uzyskało częściowo w 1616, a w pełni 12 kwietnia 1723 z nadania Fryderyka Wilhelma I. Od 16 do 25 lipca 1639 w Szczytnie przebywał [[król Polski]] [[Władysław IV Waza]] z dworem<ref>''Komunikaty Mazursko-Warmińskie 2'', 2006, s. 232</ref>. Spisy miejskie z 1666 i 1671 zawierały praktycznie same polskie nazwiska, w XVII wieku mieszkał tu wybitny kartograf, arianin [[Józef Naronowicz-Naroński]].
 
=== XIX wiek i początek XX wieku ===
Linia 141:
|Plik:Szczytno - budynek przy ul. Lipperta 2.jpg|Budynek przy ulicy Lipperta 2
}}
{{Kategoria główna|Zabytki Szczytnaw Szczytnie}}
* [[Ratusz w Szczytnie|Ratusz miejski]], mieszczący [[Muzeum Mazurskie w Szczytnie|Muzeum Mazurskie]]
* Ruiny [[Zamek w Szczytnie|zamku krzyżackiego]] z ok. 1370 W okresie średniowiecza zamek był siedzibą komtura, pierwotnie elbląskiego, później ostródzkiego, od 1525 (po sekularyzacji Prus) – siedziba starosty. W latach 1579-81 zamek został przebudowany na reprezentacyjny zamek myśliwski dla księcia Jerzego Fryderyka. Od końca XVIII w. zamek popadł w zapomnienie i ruinę. W 1792 został zamieniony na magazyny. W 1825 budynki zostały zaadaptowane na szkołę. W końcu, w 1896 został rozebrany. W 1924 podjęto prace archeologiczne i zrekonstruowano część murów, natomiast na miejscu przedzamcza w 1938 wzniesiono gmach starostwa. Rok później, w 1939 pozostałe fragmenty zamku zaadaptowano na muzeum. Obecnie trwają prace rewitalizujące ruiny zamku, nakładem 10 mln odkryte zostaną średniowieczne mury zamkowe oraz piwnice. Planowany rok otwarcia: 2020
Linia 204:
* Tygodnik Szczytno wydawany od 2008&nbsp;r.
* Eclesia Nostra pismo dekanatu Szczytno wydawane od 2003&nbsp;r.
 
== Sport ==
W mieście ma siedzibę [[klub piłkarski]] SKS Szczytno, który największe sukcesy osiągał pod nazwą [[Gwardia Szczytno]] w latach 80-tych, jako jedyny klub z Mazur występując w ówczesnej [[I liga polska w piłce nożnej|II lidze]] (ob. I lidze)<ref>[http://sks-szczytno.futbolowo.pl/historia]</ref>.
 
== Wspólnoty wyznaniowe ==