Metro (musical): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Broadway: drobne redakcyjne, drobne merytoryczne
m styl
Linia 24:
|cytaty = Metro (musical)
}}
'''Metro''' – polski [[musical]] z muzyką [[Janusz Stokłosa|Janusza Stokłosy]], librettem [[Agata Miklaszewska|Agaty Miklaszewskiej]] i [[Maryna Miklaszewska|Maryny Miklaszewskiej]], wyreżyserowany przez [[Janusz Józefowicz|Janusza Józefowicza]]<ref name="autorzy" />. [[Prapremiera]] musicalu odbyła się 30 stycznia 1991 w [[Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy|Teatrze Dramatycznym]] w Warszawie, a premiera 16 kwietnia 1992 w [[Minskoff Theatre]] na [[Broadway (teatr)|Broadwayu]]. Od 1997 roku spektakl wystawiany jest w aranżacji pod nazwą ''Metro w Buffo'' w teatrze [[Studio Buffo]] w Warszawie.
 
Musical opowiada o grupie młodych ludzi, artystów szukających szczęścia w życiu, marzeniach i miłości. Każdy z nich przywozi własną historię, marzenia, cel. Przyjeżdżają oni na casting do teatru, ale go nie przechodzą. Organizują więc własny musical na stacji metra. Po sukcesie podziemnego musicalu dostają propozycję angażu do teatru, który ich wcześniej odrzucił. Pojawia się dylemat: iść za pieniędzmi czy za marzeniami<ref name="metro-główna">{{Cytuj stronę|url=http://metro.studiobuffo.pl/|tytuł=O Metrze: Metro The Musical|opublikowany=Studio Buffo|data dostępu=2016-01-30}}</ref>.
 
Występ w musicalu ''Metro'' pozwoliłopomógł zaistnieć na polskiej scenie wielu sławnym dziśpopularnym artystom, takim jak m.in. [[Edyta Górniak|Edycie Górniak]], [[Katarzyna Groniec|Katarzynie Groniec]], [[Robert Janowski|Robertowi Janowskiemu]], [[Katarzyna Skrzynecka|Katarzynie Skrzyneckiej]], [[Doda (piosenkarka)|DodzieDoda]], [[Michał Milowicz|Michałowi Milowiczowi]], [[Barbara Melzer|Barbarze Melze]]<nowiki/>r, [[Zofia Nowakowska|Zofii Nowakowskiej]] i [[Natasza Urbańska|Nataszy Urbańskiej]]. Do stycznia 2019 roku musicalspektakl zagrano ponad 2200 razy, a obejrzało go, według szacunków, ok. 2 milionów widzów, co jest ewenementem w Polsce<ref name="strefalifestyle">{{Cytuj stronę |url = http://strefalifestyle.pl/metro-musical-ktory-stal-sie-legenda/ |tytuł = „Metro” – musical, który stał się legendą |nazwisko = Łukomski |imię = Maciej |opublikowany = strefalifestyle.pl |język = pl |data dostępu = 2018-10-26}}</ref>.
 
== Fabuła i oprawa spektaklu ==
Linia 45:
Historia musicalu sięga roku 1987, kiedy Janusz Józefowicz podczas tournée z teatrem [[Andrzej Strzelecki|Andrzeja Strzeleckiego]] we Francji otrzymał od [[Zuzanna Łapicka|Zuzanny Olbrychskiej]] maszynopis pomysłu libretta ''Metra'' autorstwa sióstr Agaty i Maryny Miklaszewskich, które przebywały wówczas na emigracji<ref name="1000metro-yt">{{cytuj stronę |url = https://www.youtube.com/watch?v=-dYWjG0gscM |tytuł = Program telewizyjny z okazji 1000 przedstawienia spektaklu „Metro” |nazwisko = Nowak |imię = Marcin |opublikowany = youtube.com |data = 2013-06-26 |data dostępu = 2015-07-31}}</ref>.
 
Twórcy musicalu, Janusz Józefowicz i Janusz Stokłosa, poznali się w połowie lat 80. w [[Teatr Ateneum w Warszawie|Teatrze Ateneum]], w którym pracowali nad musicalem ''Brel''. Wtedy to pojawił się pomysł stworzenia pierwszego polskiego musicalu. Opowiedzieli, o nimczym opowiedzieli w wywiadzie telewizyjnym [[Grażyna Torbicka|Grażynie Torbickiej]]. Rozmowa ta zainteresowała biznesmenaprzedsiębiorcę, [[Wiktor Kubiak|Wiktora Kubiaka]], który zaproponował sfinansowanie przedsięwzięcia<ref name="natemat">{{Cytuj stronę |url = https://natemat.pl/170077,metro-jest-wystawiane-juz-25-lat-polski-broadway-ktory-dal-nam-gwiazdy |tytuł = „Metro” – polski Broadway jest wystawiany od 25 lat. Doda, Milowicz, Górniak. Kto jeszcze tam zaczynał? |nazwisko = Kaczmarczyk |imię = Barbara |opublikowany = natemat.pl |data dostępu = 2018-11-24 | cytat = Gdyby 36 lat temu Janusz Józefowicz i Janusz Stokłosa nie spotkali się w teatrze Ateneum, prawdopodobnie nie mielibyśmy w Polsce musicalu, który od lat cieszy się tak ogromną popularnością, jak „Metro”. Gdyby podczas wywiadu transmitowanego w telewizji publicznej nie zdradzili Grażynie Torbickiej, że marzą o jego stworzeniu, biznesmen Wiktor Kubiak nie zdecydowałby się zostać producentem przedstawienia.}}</ref>.
 
Pod koniec lat 80. na terenie Polski oraz Czech i Słowacji rozpoczęły się castingi do musicalu. Wzięło w nich udział około 1000 osób{{r|encyklopedia}}, w większości niezwiązanych z aktorstwem, w tym m.in. lekarze, mechanicy, czy pedagodzy. Podczas kompletowania obsady reżyserowi polecono takżem.in. [[Edyta Górniak|Edytę Górniak]], wówczas uczennicę technikum pszczelarskiego<ref name="fenomen-metra">{{Cytuj stronę | url = http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/21326,druk.html | tytuł = Warszawa. Fenomen „Metra” | nazwisko = Szymańska | imię = Izabela | data = 2006-01-28 | opublikowany = e-teatr.pl | język = pl | data dostępu = 2018-11-24 | cytat = Zaangażowali wielu amatorów - uczennicę technikum pszczelarskiego (Edyta Górniak) czy młodego weterynarza (Robert Janowski).}}</ref>, która zachwycała wielu swą barwą głosu. Postanowiono przyjąć ją do premierowej obsady spektaklu i skomponować specjalnie dla niej utwór „Litania”<ref name="musicalove">{{Cytuj stronę | url = http://musicalove.info/27-lat-metra | tytuł = „Gdy gra tych kilka nut”. 27 lat musicalu „Metro” | nazwisko = Łukomski | imię = Maciej | opublikowany = musicalove.info | język = pl | data dostępu = 2018-11-24}}</ref>.
 
Próby do ''Metra'' odbywały się w wynajętej sali [[Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie|Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie]]. Zespół aktorów miał do dyspozycji masażystów, lekarzy, [[foniatra|foniatrę]], [[logopeda|logopedów]]{{r|strefalifestyle}}. Producent, Wiktor Kubiak, przyjezdnym aktorom wynajmował mieszkania, a po skończonych próbach organizował imprezy. Próby trwały do późnych godzin nocnych{{r|strefalifestyle}}.
 
Jeszcze przed premierą pojawił się pomysł na wykorzystanie w spektaklu laserów. Wykorzystanie takich efektów specjalnych zaproponował Kubiak, który osobiście wziął na siebie ich znalezienie i sfinansowanie<ref name="info-wywiad">{{Cytuj stronę |url = http://www.tvp.info/23790715/jozefowicz-o-metrze-robilismy-spektakl-z-amatorami-to-wzburzylo-srodowisko-malo-kto-wierzyl-ze-nam-sie-uda |tytuł = Józefowicz o „Metrze”: Robiliśmy spektakl z amatorami, to wzburzyło środowisko. Mało kto wierzył, że nam się uda |nazwisko = Kawczyńska |imię = Marta |data = 2016-01-30 |opublikowany = tvp.info |data dostępu = 2016-01-30 | archiwum = http://web.archive.org/web/20160305154947/http://www.tvp.info:80/23790715/jozefowicz-o-metrze-robilismy-spektakl-z-amatorami-to-wzburzylo-srodowisko-malo-kto-wierzyl-ze-nam-sie-uda | zarchiwizowano = 2016-03-05 }}</ref>. W ówczesnej Polsce znalezienie odpowiednich urządzeń laserowych było dużą trudnością, rozwiązań takich nie stosowano nawet w technice wojskowej. Kubiak w trakcie poszukiwań w [[Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie|Wojskowej Akademii Technicznej]] poznał [[Danuta Bilińska|Danutę Bilińską]], absolwentkę fizyki, która pomogła w odnalezieniu laserów i ich sprowadzeniu. Nowoczesny sprzęt trafił do Polski na początku 1991 roku<ref name="e-teatr">{{Cytuj stronę |url = http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/216385.html# |tytuł = Warszawa. „Metro” po 25 latach od premiery |autor = PAP |opublikowany = e-teatr.pl |data dostępu = 2016-01-30}}</ref>. ''Metro'' było pierwszym polskim spektaklem teatralnym, w którym użyto [[laser]]ów i [[ultrafiolet]]u<ref name="laser,uv">{{Cytuj stronę |url = http://wawalove.pl/Kultowy-musical-swietuje-25-lecie-Wystepowali-w-nim-min-Doda-Urbanska-i-Janowski-a21628 |tytuł = Kultowy musical świętuje 25-lecie. Występowali w nim m.in. Doda, Urbańska i Janowski |opublikowany = wawalove.pl |data = 2016-01-30 |data dostępu = 2016-03-29}}</ref>.
 
Logo ''Metra'' zaprojektował [[Andrzej Pągowski]]<ref name="1000metro-yt" />.
 
=== Teatr Dramatyczny (1991–1996), Broadway (1992) ===
[[Prapremiera]] musicalu ''Metro'' odbyła się 30 stycznia 1991 w [[Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy|Teatrze Dramatycznym]] w Warszawie. Za oficjalną premierę spektaklu uważa się dzieńdatę 16 kwietnia 1992 roku, kiedy musical zaprezentowano w [[Minskoff Theatre]] na [[Broadway (teatr)|Broadwayu]]. „Ulice Europy pełne są marzeń, niech wolność tańczy i śpiewa” – to hasło, które reklamowało musical ''Metro'' w prasie amerykańskiej<ref>{{Cytuj stronę|url = http://kultura.poznan.pl/mim/kultura/news/spektakle,c,4/ulice-europy-pelne-sa-marzen,90451.html|tytuł = Ulice Europy pełne są marzeń|data = 2016-02-14|opublikowany = kultura.poznan.pl|data dostępu = 2016-02-15}}</ref>. Podczas wyjazdu głównego zespołu do Nowego Jorku, spektakl wystawiano równolegle na deskach Teatru Dramatycznego z drugą obsadą aktorską oraz zespołem muzycznym<ref name="encyklopedia-wywiad92">{{Cytuj stronę |url = http://encyklopediateatru.pl/artykuly/223403/zycie-jozefowicz-i-jego-zespol |tytuł = Życie, Józefowicz i jego zespół |nazwisko = Maciejewska |imię = Joanna |nazwisko2 = Redel |imię2 = Ewa |opublikowany = Encyklopedia Teatru Polskiego |język = pl |praca = Film nr 15 |data dostępu = 2018-10-26}}</ref>.
 
Widzowie w Polsce tworzyli fankluby musicalu, pod wyjściem z teatru czekali na aktorów aby zdobyć ich autografy, a na murach Pałacu Kultury i Nauki, w którym mieści się warszawski Teatr Dramatyczny wypisywano wyznania miłosne<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,9009333,Metro_na_zywo___to_bylo_cos.html |tytuł = Metro na żywo – to było coś |nazwisko = Staniszewska |imię = Maja |data = 2011-01-26 |opublikowany = gazeta.pl |data dostępu = 2016-01-30}}</ref>. Codziennie na deskach Teatru Dramatycznego wystawiano 2po dwa spektakle, a miesięcznie 40. W latach 90. ''Metro'' było również wystawiane na deskach amfiteatrów oraz na stadionach różnych miast Polski – m.in. w Koszalinie<ref name="koszalin-czy-nudne">{{Cytuj stronę |url = http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/223543,druk.html |tytuł = Czy Metro było nudne? |nazwisko = Tatowski |imię = Mariusz |nazwisko2 = Song |imię2 = Ewa |data = 1993-09-09 |praca = Głos Pomorza nr 210 |opublikowany = e-teatr.pl |język = pl |data dostępu = 2018-10-27}}</ref>{{r|wywiad1993}}, Krakowie<ref name="metro-krakow">{{Cytuj stronę |url = http://encyklopediateatru.pl/artykuly/223955/bardzo-smutny-musical-metro |tytuł = Bardzo smutny musical Metro |nazwisko = Fryz-Więcek |imię = Agnieszka |data = 1993-03-04 |praca = Gazeta Krakowska nr 52 |opublikowany = Encyklopedia Teatru Polskiego |język = pl |data dostępu = 2018-10-27}}</ref> i Lublinie<ref name="lublin-dyrygent">{{Cytuj stronę |url = http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/223883,druk.html?fbclid=IwAR2k61sZkjawapLDdIAiQnJpAG_AOwmRJbqvnzG4XnVh7_rA-IIq-mFfdKY |tytuł = Nocne Metro |nazwisko = Józefczuk |imię = Grzegorz |nazwisko2 = Kwiatosz |imię2 = Marcin |data = 1993-06-21 |praca = Gazeta w Lublinie nr 142 |opublikowany = e-teatr.pl |data dostępu = 2018-10-27}}</ref>.
 
W maju 1992 odbył się 500. spektakl ''Metra''. Musical od początku istnienia korzystał z obcych scen, więc aby uniknąć ryzyka jego rozwiązania, we wrześniu tego samego roku do życia powołano teatr [[Studio Buffo]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://ewejsciowki.pl/warszawa/teatry/studio-buffo,6/musical-metro,29/ |tytuł = Musical Metro |opublikowany = ewejsciowki.pl |data dostępu = 2016-01-30}}</ref>.
 
W grudniu 1996 roku odbył sięzagrano 900. spektakl, który był ostatnim na deskach Teatru Dramatycznego, ponieważ dyrekcja sceny odmówiła wystawiania kolejnych przedstawień<ref name="metro-gramy-w">{{Cytuj stronę | url = http://encyklopediateatru.pl/artykuly/223857/musical-metro-gramy-w | tytuł = Musical Metro gramy w... ? | data = 1996-12-20 | praca = Kurier Polski nr 247 | opublikowany = encyklopediateatru.pl | język = pl | data dostępu = 2018-11-24}}</ref>, tłumacząc swą decyzję stratami, jakie ponosi teatr w związku z graniem ''Metra''. Argumentowano też, że wystawianie w tym teatrze musicalu zakłóca jego pracę i przygotowywanie premier. Twórcy spektaklu zapowiadali strajk okupacyjny z udziałem fanów musicalu oraz wystawianie przedstawienia przed teatrem, na schodach i we foyer<ref name="metrem-na-metro">{{Cytuj stronę | url = http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/224158,druk.html | tytuł = Metrem na Metro | nazwisko = Wyżyńska | imię = Dorota | data = 2000-15-27 | praca = Gazeta Wyborcza | opublikowany = e-teatr.pl | język = pl | data dostępu = 2018-11-24}}</ref>. Postanowili zwrócić się również z prośbą o pomoc do ówczesnego prezydenta Warszawy, [[Marcin Święcicki|Marcina Święcickiego]]{{r|metrem-na-metro}}. Obiecał on pomoc i zaproponował wystawianie musicalu w [[Teatr Narodowy (Warszawa)|Teatrze Narodowym]], ale jego dyrekcja odmówiła. Bezskuteczne okazały się także protesty fanów spektaklu oraz happening aktorów podczas sesji rady miejskiej (którzy wykonywali pod salą posiedzeń utwór „Wybudujemy wieżę”){{r|metrem-na-metro}}. Przez pół roku miała miejsce przerwa w wystawianiu musicalu{{r|metrem-na-metro}}.
 
=== Studio Buffo (od 1997) ===
Odmowa dalszego wystawiania musicalu na deskach Teatru Dramatycznego zmusiła Janusza Józefowicza do wystawiania ''Metra'' na deskach powołanego przez niego teatru [[Studio Buffo]], mimo nieprzystosowania tego obiektu do tak wielkich produkcji. Pierwszy spektakl w nowej lokalizacji odbył się 4 czerwca 1997 roku<ref name="buffo-encyklopedia">{{Cytuj stronę | url = http://encyklopediateatru.pl/przedstawienie/43538/metro-w-buffo | tytuł = Metro w Buffo | opublikowany = encyklopediateatru.pl | język = pl | data dostępu = 2018-11-24}}</ref>. Mniejszy teatr spowodował wiele ograniczeń – zmniejszona liczba aktorów, uboższa [[scenografia]] (brak [[scena obrotowa|sceny obrotowej]]) i reżyseria światła oraz brak orkiestry akompaniującej na żywo.
 
22 października 1999 roku odbyła się premiera musicalu w Moskwie ([[Moskowskij tieatr opierietty]]), a po pozytywnych recenzjach grano go także w [[Petersburg|Sankt Petersburgu]]. Z okazji 1000. spektaklu pod koniec 1999 roku zorganizowano jubileuszowy koncert ''1000x Metro'', w którym udział wzięli wykonawcy z pierwszej obsady musicalu, aktorzy rosyjscy i amerykańscy. Koncert odbył się w Teatrze Dramatycznym w Warszawie{{r|1000metro-yt}}.
 
[[Plik:Studio Buffo Metro (3).JPG|thumb|20-lecie „Metra” w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. „Wieża Babel”]]
W 2011 roku, z okazji 20-lecia ''Metra'' zorganizowano serię jubileuszowych przedstawień na deskach Teatru Dramatycznego<ref name="info-20lat">{{Cytuj stronę |url = http://www.tvp.info/3879816/informacje/kultura/metro-ma-20-lat/ |tytuł = „Metro” ma 20 lat |autor = bzato, asl |data = 2011-01-30 |opublikowany = tvp.info |data dostępu = 2016-01-30}}</ref>. W głównym przedstawieniu wystąpiła pierwsza obsada musicalu, w tym m.in. [[Katarzyna Groniec]], [[Michał Milowicz]], [[Wojciech Dmochowski]]. Zorganizowanie jubileuszu w teatrze, gdzie miał on premierę przed laty, umożliwiło twórcom ponowne wykorzystanie dodatkowych elementów dekoracji i sceny obrotowej<ref name="wp">{{Cytuj stronę |url = http://wiadomosci.wp.pl/musical-metro-obchodzi-20-lecie-6031959843324545a |tytuł = Musical „Metro” obchodzi 20-lecie |autor = PAP |opublikowany = [[Wirtualna Polska]] |data dostępu = 2016-01-30}}</ref>. W przedstawieniach nie przewidziano jednak udziału orkiestry, co było powodem odmowy wzięcia udziału w jubileuszu jednej z gwiazd pierwszej obsady spektaklu, [[Edyta Górniak|Edyty Górniak]]<ref name="wp-gorniak20lecie">{{Cytuj stronę |url = http://gwiazdy.wp.pl/artykul/5856457552618625/gorniak-odmowila-jozefowiczowi-jubileusz-metra-bez-edyty.html |tytuł = Górniak odmówiła Józefowiczowi! Jubileusz „Metra” bez Edyty! |autor = fakt/BZe |opublikowany = [[Wirtualna Polska]] |data dostępu = 2016-01-30}}</ref>.
 
4 czerwca 2014 roku w teatrze Studio Buffo odbył się specjalny charytatywny spektakl – ''Metro dla Alicji'', który pozwolił zebrać środki na leczenie jednej z aktorek pierwszej obsady musicalu, [[Alicja Borkowska|Alicji Borkowskiej]]. W spektaklu ponownie wystąpili aktorzy z oryginalnego składu tego spektaklu<ref name="dla-alicji">{{Cytuj stronę |url = http://warszawa.naszemiasto.pl/artykul/musical-metro-specjalny-charytatywny-spektakl-dla-alicji,2292098,artgal,t,id,tm.html |tytuł = Musical Metro. Specjalny, charytatywny spektakl dla Alicji Borkowskiej |data = 2014-05-30 |opublikowany = warszawa.naszemiasto.pl |data dostępu = 2016-01-30}}</ref>.
 
30 stycznia 2016 roku musical obchodził 25-lecie. Z tej okazji przewidziano jubileuszowe przedstawienie w Studiu Buffo<ref>{{Cytuj stronę |url = http://film.interia.pl/telewizja/news-25-rocznica-premiery-musicalu-metro,nId,2135360 |tytuł = 25. rocznica premiery musicalu „Metro” |autor = PAP |data = 2016-01-27 |opublikowany = interia.pl |data dostępu = 2016-01-30}}</ref> oraz kilka przedstawień wyjazdowych (m.in. w [[Poznań|Poznaniu]] i [[Bydgoszcz]]y)<ref name="trasa-metro">{{Cytuj stronę |url = http://musical-metro.pl/ |tytuł = Musical Metro – ogólnopolska trasa z okazji 25-lecia musicalu! |opublikowany = musical-metro.pl |data dostępu = 2016-01-30}}</ref>.
 
Podobnie jak miało to miejsce w latach 90., także i dziś ''Metro'' jest wystawiane w różnych miastach Polski w amfiteatrach oraz na stadionach. W przeciwieństwie do tournée organizowanych dawniej, obecnie w przedstawieniach nie bierze udziału orkiestra, a podkłady muzyczne odtwarzane są z tzw. półplaybacku. W 2017 roku na występie w Katowicach odnotowano rekordową liczbę ponad 8000 widzów<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.youtube.com/watch?v=Tzh_0ELCAX8 |tytuł = A ja nie (musical Metro) – Janek Traczyk (Katowice 10.III.2017) |nazwisko = Traczyk |imię = Jan |data = 2017-03-14 |opublikowany = youtube.com |język = pl |data dostępu = 2018-10-26}}</ref>.
 
== Odbiór i krytyka ==
Linia 109:
{{CytatD|Tak, uważam ''Metro'' za sukces. Oto udało się doprowadzić do premiery nowego, polskiego musicalu, którego ostateczna forma sceniczna nie jest piramidą kompromisów realizacyjnych, lecz odpowiada zamierzeniu początkowemu. Na dodatek powstał nowy, sprawny zespół wykonawczy, dowodzący (…), iż mamy pełną entuzjazmu i wielu talentów młodzież, pragnącą się uczyć, gotową do wielu poświęceń dla doskonalenia siebie i tworzenia teatru swoich marzeń.|Tomasz Raczek, „[[Przegląd|Przegląd Tygodniowy]]”, 1991{{r|encyklopedia}}.}}
 
Raczek nazwał ''Metro'' nie tylko wydarzeniem teatralnym, ale także „sensacją socjologiczną, (…) realizacją wymarzonego, wyczekiwanego polskiego musicalu, wywiedzionego nie z tradycji śpiewogry ani operetki, lecz z tańca i estrady”{{r|encyklopedia}}. W swojej recenzji stwierdził również, że ''Metro'' jest pierwszym krokiem do profesjonalnego teatru komercyjnego, jakiego po wojnie w Polsce nie było{{r|encyklopedia}}. Istotnie, sukces musicalu po premierze w 1991 roku, tuż po transformacji systemowej w Polsce, sprawiał wrażenie wyznaczania nowego trendu, według którego miał się rozwijać polski komercyjny teatr – w oderwaniu od dawnego systemu państwowego, w oparciu o kapitał prywatny i nastawiony na zysk. Na fali entuzjazmu twórcy mieli ambitne plany otworzenia w Warszawie zawodowej szkoły musicalowej oraz wykupienia od państwa i miasta Teatru Dramatycznego (alternatywnie, dzisiejszej „Romy” lub „Syreny”), by zamienić go w scenę musicalową na wzór teatrów zachodnich{{r|encyklopedia}}.
 
=== Broadway ===
Janusz Józefowicz wiązał z amerykańską premierą duże nadzieje i był pewny dużego sukcesu swojego musicalu w Stanach Zjednoczonych. Jak powiedział w wywiadzie z 12 kwietnia 1992 roku, a więc jeszcze przed oficjalną premierą przedstawienia, kompletował już amerykańską obsadę i w przypadku sukcesu po premierze miał w planach wystawianie spektaklu nawet przez 15–20 lat{{r|encyklopedia-wywiad92}}. ''Metro'' miało przynieść zyski oraz podbić zagraniczne sceny musicalowe{{r|encyklopedia}}. Tak się jednak nie stało.
 
Amerykańska premiera, sfinansowana również przez Wiktora Kubiaka, okazała się jednak wielką klęską. Zaledwie 10 dni po premierze, po 13 przedstawieniach (oraz 24 spektaklach przedpremierowych) musical zszedł z afisza{{r|playbill}}. Jak podaje strona internetowa ''Playbill'' przedstawiająca dane dotyczące produkcji broadwayowskich, sala teatru Minskoff na przedstawieniach ''Metra'' przeciętnie wypełniona była zaledwie w 30 procentach{{r|gross}}. Zysk wyniósł nieco ponad 360 tysięcy dolarów<ref name="gross">{{Cytuj stronę|url=http://www.playbill.com/production/gross?production=00000150-ae98-d936-a7fd-eefc62a90002|tytuł=Production Gross | opublikowany = Playbill | data dostępu = 2019-02-19 | język = en}}</ref>, co znacząco przewyższało koszty produkcji.
 
Recenzent ''[[The New York Times]]a'', Frank Rich, niezwykle złośliwie krytykowałskrytykował polski musical: „Jakie polskie słowo oznacza fiasko? Jakiekolwiek by ono nie było, nie wiem czy jest wystarczające by opisać unikalne doświadczenie, jakim jest „Metro” (…)”. W recenzjach zarzucano słabą grę aktorską i kolokwialne tłumaczenia libretta na język angielski; podnoszono również zarzut splagiatowania słynnego ''Chorus Line'' [[Michael Bennett|Michaela Bennetta]] (musicalu znanego w Polsce jako [[Chór (film 1985)|''Chór'']])<ref>{{Cytuj stronę|url = http://www.nytimes.com/1992/04/17/theater/review-theater-metro-a-hit-in-warsaw-lands-on-broadway.html |tytuł = Review/Theater: Metro; A Hit in Warsaw Lands on Broadway |nazwisko = Rich |imię = Frank |data = 1992-04-17 | praca = [[The New York Times]] | opublikowany = nytimes.com |data dostępu = 2016-01-30 | język = en }}</ref>.
 
{{CytatD|Przygnębiające i poszarpane Metro chwilami wydaje się wzorować na dziesięć razy kopiowanej nielegalnej kasecie filmowej wersji broadwayowskiego prototypu [''A Chorus Line'' (…)], do której zaplątała się przez pomyłkę szpula z ''Hair''.|Frank Rich, „[[The New York Times]]”, tłum. za: „[[Gazeta Wyborcza]]”, 18 kwietnia 1992}}
Linia 124:
Według jednego z aktorów pierwszej obsady musicalu, [[Mariusz Czajka|Mariusza Czajki]], negatywna krytyka w amerykańskiej prasie była rezultatem wywiadu, jaki na początku pobytu zespołu ''Metra'' w Stanach Zjednoczonych udzielił do „[[The New York Times|New York Times]]a” producent, [[Wiktor Kubiak]]. Odgrażał się, że „pokażemy Ameryce, jak się robi Broadway”{{r|patrzcie-jankesi}}. Niezręczna wypowiedź producenta mogła wpłynąć na ocenę krytyków, a w rezultacie powodzenia przedstawienia w USA. Jak notabene pisze Czajka, podobne podejście do przedsięwzięcia wyznawał Janusz Józefowicz. Według relacji aktora, przyszły reżyser ''Metra'' jeszcze na początku lat 80. w rozmowie z kolegami ze studiów powiedział: „Chłopaki! Moim największym marzeniem jest zrobić polski musical, pojechać z nim do Ameryki i pokazać, k...a, tym Jankesom, jak to się robi”{{r|patrzcie-jankesi}}.
 
Nieoczekiwanie 31 maja 1992 roku muzyka i treść musicalu ''Metro'' została nominowana do prestiżowej amerykańskiej [[Tony Award|nagrody teatralnej Tony]]<ref name="tony_1992">{{Cytuj stronę |url = http://www2.broadwayworld.com/tonyawardsyear.cfm?year=1992 |tytuł = 1992 Tony Award Winners and Nominees |opublikowany = broadwayworld.com |data dostępu = 2016-03-29 | język = en }}</ref> jako jedyna polska sztuka w historii. Józefowicz uważa to za duże wyróżnienie, jako że w momencie nominacji ''Metro'' zeszło już z afisza oraz przez wzgląd na fakt, że jest to musical zagraniczny{{r|nie-przebije}}.
 
W 1993 roku, w jednym z wywiadów Janusz Józefowicz odniósł się do zarzutu „skopiowania” musicalu ''Chorus Line'', jaki podnosili amerykańscy recenzenci. Reżyser twiedzi, że był on zgoła niesłuszny, ponieważ zabieg upodobnienia polskiej produkcji do amerykańskiej był całkowicie świadomy<ref name="wywiad1993">{{Cytuj stronę |url = https://www.youtube.com/watch?v=rCWSt1dBkWc |tytuł = Rozmowa z Januszem Józefowiczem przy okazji premiery spektaklu „Metro” w Szczecinie |nazwisko = Załuska |imię = Dąbrówka |data = 1993-08 |opublikowany = [[YouTube]] |data dostępu = 2016-08-30 | język = pl }}</ref>. Reżyser ''Metra'' poznał w latach 70. osobiście producenta ''Chorus Line'', [[Joseph Papp|Josepha Pappa]] i, będąc zachwyconym amerykańskim spektaklem, zaproponował wówczas producentowi pomysł stworzenia musicalu będącego kontynuacją, nie zaś kopią zagranicznej produkcji<ref name="wywiad1993" />. ''Chorus Line'' opowiada bowiem o losach ludzi, którym udało się zaistnieć na scenie, ''Metro'' zaś opowiada o sytuacji odwrotnej, w której młodzi ludzie nie dostają się do teatru i tworzą swój własny. Amerykańskiemu twórcy taki pomysł kontynuacji spodobał się. Jego realizacją jest właśnie ''Metro'', którego premiery nie dożył<ref name="wywiad1993" />.
 
=== Współcześnie ===
Pomimo wielokrotnych zmian obsady, uproszczonej aranżacji przedstawienia i rezygnacji z akompaniamentu muzyki na żywo w końcu lat 90., ''Metro'' od blisko 30 lat cieszy się niesłabnącą wciąż popularnością. Do czerwca 2018 roku musical zagrano ponad 2150 razy, a obejrzało go według szacunków łącznie ok. 2 milionów widzów, co jest ewenementem w Polsce<ref name="strefalifestyle" />. Dziś twórcy musicalu w wywiadach wyjaśniają, że sami nie do końca rozumieją fenomenu stworzonego przez nich przedstawienia i nigdy nie przewidywali, że tak długo będzie cieszyć się popularnością wśród widzów<ref name="interia-wywiad">{{Cytuj stronę |url = https://muzyka.interia.pl/wiadomosci/news-janusz-jozefowicz-o-sukcesie-musicalu-metro-nie-do-konca-to-,nId,2550231 |tytuł = Janusz Józefowicz o sukcesie musicalu „Metro”: Nie do końca to rozumiem |nazwisko = Drygalski |imię = Adam |data = 2018-02-26 |opublikowany = [[Interia|Muzyka Interia]] |język = pl |data dostępu = 2018-10-26}}</ref>. W wielu wywiadach reżyser przedstawienia, Janusz Józefowicz, zapewnia że ''Metro'' będzie wystawiane „tak długo, jak długo jest na nie zapotrzebowanie”{{r|metrem-na-metro}}{{r|interia-wywiad}}<ref name="nie-przebije">{{Cytuj stronę |url = http://www.polonia.sk/index.php?option=com_content&view=article&id=948:janusz-jozefowicz-metra-si-nie-przebije&catid=88:wywiad-miesica&Itemid=99 |tytuł = Janusz Józefowicz: „Metra się nie przebije” |nazwisko = Wojcieszyńska |imię = Małgorzata |data = 2011 |opublikowany = polonia.sk |język = pl |data dostępu = 2018-10-26}}</ref>.
 
== Twórcy ==
Linia 190:
Założeniem spektaklu w oryginalnej formie była całkowita rezygnacja z playbacków. Akcja sceniczna (nawet 39 osób) wymagała ponad pięćdziesięciu mikrofonów i trzech wielkich konsolet mikserskich. Realizacja nagłośnienia była problematyczna ze względu na użycie obrotowej sceny. Reżyserem dźwięku w oryginalnym wykonaniu przedstawienia był [[Jarosław Regulski]]<ref name="jazz">{{Cytuj stronę |url = http://www.polishjazzarch.com/swf/PLJF141_15.swf |tytuł = Bez playbacku |nazwisko = Iwicki |imię = Piotr |data = 1991 |praca = Jazz Forum 1/1991 |opublikowany = polishjazzarch.com |język = pl |data dostępu = 2018-10-26}}</ref>.
 
Od premiery musicalu w 1991 roku do połowy lat 90. całość muzyki (zarówno w Teatrze Dramatycznym, jak i na wyjazdach tournée po Polsce) realizowana była na żywo. Specyfika partytury ''Metra'' wymagała od kompozytora i dyrygenta, Janusza Stokłosy, doboru odpowiednich muzyków jazzowych. Szerokie spektrum brzmienia uzyskano dzięki czternastoosobowej orkiestrze: kwartet smyczkowy, trąbka, saksofon, puzon, gitara, gitara basowa, perkusja i instrumenty perkusyjne, trzech pianistów grających na siedmiu syntezatorach oraz dyrygent (w jednej ze scen także na akordeonie){{r|jazz}}.
 
Skład orkiestry ulegał zmianom. Poniżej wybrani muzycy ''Metra'' wyszczególnieni w dostępnych źródłach{{r|metro-główna|jazz}}:
Linia 211:
}}
 
Skład orkiestry podczas premiery i przedstawień w Minskoff Theatre w Nowym Jorku w kwietniu 1992 roku<ref name="playbill">{{Cytuj stronę |url = http://www.playbill.com/playbillpagegallery/inside-playbill?asset=00000150-ae98-d936-a7fd-eefc62a90002&type=InsidePlaybill&slide=1 |tytuł = Inside the Playbill: Metro – Opening Night at the Minskoff Theatre |data = 1992-04-16 |opublikowany = Playbill |język = en |data dostępu = 2018-10-26}}</ref>:
{{Układ wielokolumnowy|liczba=2|
* [[Janusz Stokłosa]] – dyrygent