Pieniny: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawki
Selso (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Linia 48:
Geneza Pienin to najtrudniejszy problem w całej geologii Karpat. [[Melchior Neumayr]] pisał: ''„Skałki karpackie należą do najosobliwszych i najbardziej fascynujących zjawisk geologicznych całej Ziemi”'', a [[Maurice Lugeon]] w 1903 r. uważał, że poznanie geologii Pienin ''„stanowi szczyty naszej nauki”''.
 
Według aktualnych poglądów skały budujące Pieniny powstały na dnie mórz w kilku epokach geologicznych. W górnej [[kreda (okres)|kredzie]] zostały sfałdowane i wydźwignięte. Na początku [[trzeciorzęd]]u nastąpiła druga fala ruchów tektonicznych powodująca kolejne przesunięcia [[płaszczowina|płaszczowin]]. Trzecia fala ruchów górotwórczych w okresie [[paleogen]]u i [[neogen]]u spowodowała powstanie bardzo skomplikowanej struktury tektonicznej pasa skałkowego. Równocześnie zachodząca erozja zdarła zewnętrzny płaszcz skał i wymodelowała skomplikowaną rzeźbę terenu. Szczyty i turnie zbudowane są z odpornych na [[wietrzenie]] skał jurajskich, głównie wapieni rogowcowych, bulastych i krynoidowych. Doliny i przełęcze powstały w miękkich i podatnych na wietrzenie skałach z okresu kredy i paleogenu<ref>{{Cytuj|odn=tak|autor=Krzysztof Birkenmajer|tytuł=Przełom Dunajca w Pieninach – fenomen geologiczny|czasopismo=Pieniny – przyroda i człowiek|data=2006|wydanie=9|url=http://www.pieninypn.pl/files/img/fck/8910195/pieninskipn/File/Pieniny%20Przyroda%20i%20Czlowiek%20t.9/s009-22.pdf|issn=1230-5751|s=9–22}}</ref>. Zjawiska [[kras (geologia)|krasowe]] rozwinięte są dość słabo, jaskinie i [[wywierzysko|wywierzyska]] są nieliczne i nieduże. Natomiast rzeki i potoki są często głęboko wcięte w skały i tworzą ok. 15 wąwozów i [[przełom rzeki|przełomów]]. Najbardziej znane pienińskie wąwozy to [[Wąwóz Szopczański]] i [[Wąwóz Homole]]. Wulkanicznego pochodzenia są [[andezyt]]owe wzgórza wzdłuż północnej granicy Pienin: [[Wdżar]] nad przełęczą [[Snozka (przełęcz)|przełęczą Snozka]], [[Bryjarka]] nad Szczawnicą, [[Jarmuta]] nad [[Szlachtowa|Szlachtową]].
 
== Klimat ==