Wójtostwo (historia): Różnice pomiędzy wersjami

Od początku swojego istnienia wójtostwa były przedmiotem handlu, a wykupzakup wójtostwa (za zgodą panującego – księcia lub króla) oznaczał równocześnie przyjęcie przez daną osobę urzędu wójta. Jeśli natomiast wójtostwo przypadło więcej niż jednej osobie, wówczas także urząd i inne przynależne mu dobra były odpowiednio dzielone<ref>G. Kęsik, ''Wójtostwo w Ciechanowie'', Ciechanów 2017, s. 46–47.</ref>. W takiej, pierwotnej formule, wójtostwa funkcjonowały najdłużej na Mazowszu (do połowy XVI wieku), natomiast w [[Korona Królestwa Polskiego|Koronie]] już od [[Statut warcki|statutu warckiego]] (1423 r.) rozpoczął się proces skupowania wójtostw przez władzę królewską, zakończony w 1563 r. kiedy to wszystkie wójtostwa uznano za będące na skupie bez podawania jakichkolwiek przyczyn<ref>''Volumina Legum'', tom II, Petersburg 1859, nr 31, s. 28.</ref>. Odtąd wójtostwa w dobrach królewskich stały się [[Dzierżawa|dzierżawą]] dożywotnią, a ich nadawanie [[Szlachta w Polsce|szlachcie]] (najczęściej za zasługi) należało do [[Prerogatywa|prerogatyw]] króla. Z kolei w dobrach prywatnych skup wójtostw oznaczał ich likwidację i połączenie z dobrami pana. Niektóre zamożniejsze miasta zabezpieczały się przed przejęciem wójtostw przez [[Szlachta w Polsce|szlachtę]] poprzez samodzielny ich wykup (np. [[Stare Miasto w Warszawie|Stara Warszawa]] w 1609 r.)<ref>T. Wierzbowski, ''Przywileje królewskiego miasta stołecznego Warszawy 1376-1772'', Warszawa 1913, nr 93, s. 112.</ref>. Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej w wyniku [[Rozbiory Polski|rozbiorów]] wójtostwa królewskie stały się własnością państw zaborczych, a wkrótce potem częścią majątku miejskiego lub wiejskiego. W XIX wieku zaczęły stopniowo zanikać (także jako nazwy geograficzne), stapiając się z własnością państwową, [[Samorząd terytorialny|samorządową]] lub prywatną.