Chrystianizacja Wielkich Moraw: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Mikulčice-Valy 2.JPG|240px|right|thumb|Pozostałości kościoła z czasów wielkomorawskich w miejscowości [[Mikulčice]], w dzisiejszych Czechach.]]

Terytorium Wielkich Moraw pierwotnie podlegało ewangelizacji misjonarzy pochodzących z [[Państwo frankijskie|Królestwa Franków]], bądź [[Cesarstwo Bizantyńskie|bizantyjskich]] enklaw w Italii i [[Dalmacja|Dalmacji]] od początku VIII wieku i sporadycznie także wcześniej<ref>{{Cytuj książkę | autor = Josef Poulik | tytuł = The Origins of Christianity in Slavonic Countries North of the Middle Danube Basin | wydawca = World Archeology 10 (magazyn) | data = 1978 | strony = 158-171}}</ref>. [[Bawaria|Bawarska]] [[diecezja pasawska]] była odpowiedzialna za ustanowienie struktury kościelnej na Morawach. Pierwszy kościół chrześcijański zachodniej i wschodniej Słowiańszczyzny znany ze źródeł pisanych, został zbudowany w [[828]] roku przez [[Pribina|Pribinę]], władcę [[Księstwo Nitrzańskie|Księstwa Nitrzańskiego]], choć prawdopodobnie on sam pozostawał jeszcze poganinem. Pierwszy znany z imienia władca Moraw, [[Mojmir I]], został ochrzczony w [[831]] przez [[Reginhar]]a, [[biskup]]a [[Pasawa|Pasawy]]. Państwo wielkomorawskie było drugim w historii państwem słowiańskim, które przyjęło chrzest. Pierwszym była [[Karantania]] w VIII wieku za rządów [[Kakacjusz]]a. W związku z wewnętrznymi walkami między morawskimi władcami, Mojmir został obalony przez [[Rościsław (książę wielkomorawski)|Rościsława]] w [[846]]. Gdy Mojmir sprzymierzył się z [[Państwo wschodniofrankijskie|Państwem wschodniofrankijskim]] i [[Kościół katolicki|Kościołem katolickim]], Rościsław poprosił o wsparcie z Bizancjum i sprzymierzył się z [[Cerkiew prawosławna|Kościołem prawosławnym]].

Chrystianizacja Moraw zintensyfikowała się pod wpływem greckich misjonarzy, [[Cyryl i Metody|Cyryla i Metodego]], którzy przybyli do Moraw na prośbę Rościsława w [[863]] roku. Jeszcze wcześniej przygotowując się do działalności wśród Słowian, bracia stworzyli, czterdziestoliterowy alfabet oddający dźwięki występujące w [[język staro-cerkiewno-słowiański|języku staro-cerkiewno-słowiańskim]], zwany następnie [[Głagolica|głagolicą]]. "Bracia„Bracia słowiańscy"słowiańscy” [[Przekład Biblii na staro-cerkiewno-słowiański|przetłumaczyli]] również na język Słowian [[Biblia|Biblię]] i pisma liturgiczne, co pozwoliło szybko spopularyzować chrześcijaństwo. Cyryl i Metody odnieśli większe sukcesy niż katolickie misje wschodniofrankijskich kapłanów i łacińskiej liturgii. Kilkanaście lat później, władca pobliskiego [[Księstwo Czech|Księstwa Czech]], [[Borzywoj I]] również przyjął chrzest z rąk Metodego, choć nie jest do końca pewne w którym dokładnie roku. Przyjmuje się rok [[884]], czyli rok przed śmiercią Metodego<ref>G. Labuda, ''Organizacje państwowe Słowian zachodnich w okresie kształtowania się państwa polskiego'', s. 58; G. Labuda, ''Borzywoj'', s. 152; H. Łowmiański, ''Początki Polski'', t. 4, s. 415</ref>. Morawskiemu Rościsławowi ostatecznie udało się stworzyć Kościół niezależny zarówno od Państwa wschodniofrankijskiego, jak i od Bizancjum, podległy bezpośrednio [[Stolica Apostolska|Stolicy Apostolskiej]]. Nowo powstała [[diecezja panońska]] została ustanowiona z Metodym jako jej pierwszym [[arcybiskup]]em. Po śmierci Rościsława, jego następcą został [[Świętopełk I morawski]] i wówczas zmianie uległa sytuacja polityczne. Zapoczątkowany przez "braci„braci słowiańskichsłowiańskich” [[Kościół słowiański]] zaczął chylić się ku upadkowi. Po śmierci Metodego został on zastąpiony na powrót przez zachodni obrządek. Wielu słowiańskich kapłanów wydalonych z Moraw, znalazło schronienie w [[Historia Bułgarii w średniowieczu|Bułgarii]], gdzie wiele ich tradycji zostało włączonych do [[Bułgarski Kościół Prawosławny|Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego]]. Według polskiego historyka, [[Henryk Łowmiański|Henryka Łowmiańskiego]], autora ''[[Początki Polski|Początków Polski]]'', Państwo wielkomorawskie ostatecznie upadło około [[905]] roku. Stało się to za panowania [[Mojmir II|Mojmira II]].

Nie wykluczone, że z terenów wielkomorawskich, chrześcijaństwo zostało przeniesione na tereny dzisiejszej [[Małopolska|Małopolski]], czy [[Śląsk]]a. Autor [[hagiografia|hagiograficznego]] ''[[Żywot świętego Metodego|Żywota świętego Metodego]]'' (znanego też jako ''Legenda panońska'') napisał o "potężnym„potężnym słowiańskim księciu siedzącym na Wiśle"Wiśle”, który "urągał„urągał chrześcijaństwu i wielkie czynił mu szkody"szkody”<ref>{{Cytuj książkę | autor = Henryk Łowmiański | tytuł = Początki Polski | miejsce = Warszawa | data = 1967 | strony = 118}}</ref>. Chodzi tu najprawdopodobniej o wodza plemienia [[Wiślanie|Wiślan]]. Wspomniane przez autora krzywdy mogło objawiać się na przykład w wyprawach łupieskich, organizowanych na tereny Wielkich Moraw, bądź tylko w prześladowaniu misji chrześcijańskich na terenie dzisiejszej Małopolski. Metody miał wówczas wezwać owego księcia do przyjęcia chrztu, w przeciwnym bowiem razie jego kraj zostanie podbity: {{CytatD|''Był zaś w nim [Metodym] także dar proroczy, tak że spełniało się wiele przepowiedni jego, z których jedną lub dwie opowiemy. Książę pogański, silny bardzo, siedzący w Wiślech [Wiśle ?], urągał wielce chrześcijanom i krzywdy im wyrządzał. Posławszy zaś do niego [kazał mu] powiedzieć [Metody]: Dobrze będzie dla ciebie synu ochrzcić się z własnej woli na swojej ziemi, abyś nie był przymusem ochrzczony na ziemi cudzej, i będziesz mnie [wtedy] wspominał. I tak też się stało.''|Żywot świętego Metodego (Legenda panońska)|}} Według ''Legendy panońskiej'' przepowiednia Metodego miała się sprawdzić. Nie jest pewne czy Świętopełk I rzeczywiście podbił ziemie położone na północ od [[Tatry|Tatr]] i czy wódz Wiślan był jego [[wasal]]em. Obecnie kwestia ta jest przedmiotem dyskusji wśród [[mediewistyka|mediewistów]].