Zakopane: Różnice pomiędzy wersjami

Zakopane powstało jako osada na miejscu sezonowych osad pasterskich. Pierwszy (zaginiony) przywilej osadniczy wydał podobno [[Stefan Batory]] w 1578 r., który to przywilej został zatwierdzony przez króla [[Michał Korybut Wiśniowiecki|Michała Wiśniowieckiego]] przywilejem osadniczym w 1670 r. (znanym tylko z odpisów – nie zachował się oryginał). W 1676 r. wieś liczyła 43 mieszkańców (wraz z [[Olcza|Olczą]] i [[Poronin]]em). Pierwotnie osada należała do króla, później do cesarsko-królewskiego skarbu austriackiego. W 1824 r. Zakopane wraz z częścią Tatr zostało sprzedane węgierskiej rodzinie Homolacsów. W XVIII wieku w [[Kuźnice (Zakopane)|Kuźnicach]] zbudowano hutę żelaza (w XIX wieku był to największy zakład metalurgiczny w [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Galicji]]). Rozkwit Zakopanego rozpoczął się w drugiej połowie XIX w., kiedy to właściwości klimatyczne Zakopanego zaczął popularyzować [[Tytus Chałubiński]]. W 1876 r. [[Polskie Towarzystwo Tatrzańskie|Towarzystwo Tatrzańskie]] otworzyło w Zakopanem [[Zespół Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem|szkołę snycerską]]. W 1886 r. zostało oficjalnie uznane za uzdrowisko. W 1889 r. Zakopane liczyło już 3000 mieszkańców. W okresie tym dobra zakopiańskie pozostawały w rękach [[Ludwig Eichborn|Eichborna]] i Pelza, Niemców, którzy prowadzili rabunkową gospodarkę leśną. W 1888 r. Pelz zbankrutował i jego majątki ziemskie zostały wystawione na licytację. Do licytacji stanął Niemiec, książę [[Christian Hohenlohe]], który zapowiedział zamknięcie stacji klimatycznej i ograniczenie dostępu do Zakopanego dla przyjezdnych. Drugim uczestnikiem przetargu był Żyd Jakub Goldfinger, właściciel miejscowej fabryki papieru, który zamierzał w dalszym ciągu rabunkowo eksploatować tatrzańskie lasy. Pierwszą licytację w lutym wygrał Goldfinger, ale została ona unieważniona. [[Licytacja dóbr zakopiańskich (1889)|Drugą licytację dóbr zakopiańskich]] wyznaczono na dzień 9 maja 1889. W tymże też roku kupił je na licytacji za 460002 [[Gulden austro-węgierski|złote]] i 3 [[cent]]y (wraz z dużą częścią Tatr) hrabia [[Władysław Zamoyski (1853–1924)|Władysław Zamoyski]] – „mąż opatrznościowy” Tatr polskich, który stworzył podwaliny obecnego parku narodowego. Nabyte obszary Zamoyski nieoficjalnie nazwał „Państwo Zakopane”. Nowy właściciel – pomimo znacznych trudności – znacznie zmodernizował Zakopane, budując wodociągi, pocztę, szkoły, muzea i inne budynki użyteczności publicznej. Zakładał też telefony i zalesiał stoki górskie. Z jego inicjatywy w latach 1899–1901 wybudowano linię kolejową [[Chabówka]] – Zakopane. W Kuźnicach działał prowadzony przez matkę i siostrę Zamoyskiego zakład dla dziewcząt, w którym wykształcenie zdobyło ok. 6 tys. młodych kobiet<ref>[[Marek Żukow-Karczewski]], [http://ekologia.pl/srodowisko/ochrona-srodowiska/transakcja-stulecia-czyli-jak-hrabia-zamoyski-uratowal-zakopane,15102.html ''Historia i Zakopane. Jak hrabia Zamoyski uratował Zakopane''], Ekologia.pl, 2011.</ref>. Według [[Austro-Węgry|austriackiego]] spisu ludności z 1900 r. w 1075 budynkach w Zakopanem na obszarze 6491 hektarów (''gemeinde'' i ''gutsgebiete'') mieszkało 5768 osób (gęstość zaludnienia 88,9 os./km²), z czego 5531 (95,9%) było [[Kościół łaciński|katolikami]] a 234 (4,1%) wyznawcami [[judaizm]]u{{r|Gemeindelexikon der im Reichsrate}}. W 1933 r. Zakopane uzyskało prawa miejskie.